Wotum zaufania

Wotum zaufania
Polecane artykuły
Władza wykonawcza Rząd Ustawa Rzecznik Praw Obywatelskich Prezydent Władza sądownicza Postępowanie administracyjne Zarząd komisaryczny Sąd apelacyjny

Wotum zaufania - według prawa konstytucyjnego, jest to uchwała parlamentu lub jednej z jego izb, podejmowana w trybie powoływania rządu. Wyraża aprobatę parlamentu dla nowo wybranej Rady Ministrów oraz jej Prezesa, a także ułożonego przez nich programu.

Znaczenie i funkcje

Zgodnie z ideą obowiązującego w Polsce systemu parlamentarno-gabinetowego, zachowane powinny być następujące zasady:

1. zastosowanie dualizmu egzekutywy
2. prezydent, jako głowa państwa, powołuje rząd
3. rząd w całości oraz poszczególni jego członkowie biorą na siebie przed parlamentem odpowiedzialność polityczną
4. warunkiem jest, aby większość parlamentarna wyraziła zaufanie do rządu, inaczej ten ma obowiązek zrezygnować.

Wotum zaufania jest instrumentem, którego wykorzystanie przyczynia się do zapewnienia tych zasad. Szczególnie ważne jest wzięcie odpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej przez władzę. Wotum zaufania jest narzędziem pomagającym wyegzekwować odpowiedzialność polityczną władzy wykonawczej wobec parlamentu, charakterystycznym dla tego systemu rządów. Zastosowanie wotum zaufania spełnia po części funkcję kontroli parlamentarnej. Poparcie oraz aprobata Sejmu są potrzebne do przyszłego sprawnego działania i współpracy tych dwóch władz. Zaufanie, którym ma dysponować rząd jest przesłanką do efektywnego funkcjonowania organów rządzących oraz do utworzenia stabilnej władzy w państwie. Takie rozwiązanie sprzyja również powstawaniu koalicji dążących do zdymisjonowania rządu ze względu na brak porozumienia oraz brak chęci do utworzenia większości przez reprezentantów odrębnych partii o zróżnicowanych poglądach politycznych.

Zastosowanie wotum zaufania w Polsce

W procesie powoływania Rady Ministrów, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej desygnuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków powołanych na jego wniosek. Prezes Rady Ministrów przedstawia program działania Rządu oraz zwraca się do Sejmu z wnioskiem o przyznanie mu wotum zaufania. Jest ono zawarte w wygłoszonym podczas obrad exposé. Prezes Rady Ministrów musi zaprezentować exposé nie później niż dwa tygodnie od dnia, w którym został powołany przez Prezydenta RP. Wotum zaufania jest zatwierdzane przy obowiązkowym spełnieniu dwóch warunków podczas głosowania:

• otrzymania większości głosów
• obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów, czyli 230 osób.

Trójstopniowa procedura powołania rządu

W podstawowym trybie powołania rządu, określonym w Konstytucji RP, o uzyskaniu lub odmowie uzyskania wotum zaufania decyduje bezwzględna większość głosów, czyli sytuacja, kiedy więcej osób głosujących opowiada się za przyjęciem wniosku niż przeciw niemu i wstrzymujących się razem.

W przypadku, kiedy Prezes Rady Ministrów, jak również proponowany przez niego skład rządu, zostali wybrani bezwzględną większością głosów przez Sejm, wówczas zgłaszanie wniosku o wotum zaufania jest zbyteczne. Wybór składu rządu jest jednoznaczny z wyrażeniem zgody na jego funkcjonowanie. W trybie rezerwowym powołania rządu o uzyskaniu lub odmowie uzyskania wotum zaufania decyduje zwykła większość głosów. Ma miejsce wtedy, gdy więcej osób opowiada się po stronie udzielenia zaufania rządowi niż przeciw. Tryb rezerwowy ma zastosowanie w sytuacji, kiedy nie udało się powołać rządu w trybie podstawowym, czyli, gdy rządowi nie zostało udzielone wotum zaufania.

Podobnie jak wotum zaufania, wotum nieufności służy do gwarantowania zachowania odpowiedzialności rządu. Wotum nieufności, jeśli otrzyma większość głosów ustawowej liczby posłów, może spowodować odwołanie ministra lub dymisję całej Rady Ministrów.

Bibliografia

• Balicki R. (2018), Konstytucyjne uwarunkowania stabilności Rady Ministrów, "Ruch prawniczy, socjologiczny i ekonomiczny", tom 80, nr 1, s. 209-210
• Encyklopedia popularna PWN (2013), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Górecki D. (2015), Polskie prawo konstytucyjne, Wolter Kluwer, Warszawa, s. 66
• Górka K. (2008), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Próba oceny i podsumowania z perspektywy dziesięciolecia stosowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 68-69, 70-72
• Grajewski K. (2009), Odpowiedzialność posłów i senatorów na tle zasady mandatu wolnego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Weronika Curyło