Sozologia

Sozologia
Polecane artykuły
Ekologia Biosfera Ochrona środowiska Środowisko przyrodnicze Otoczenie dalsze Demografia Różnorodność biologiczna Podatność Foresight strategiczny

Termin sozologia wprowadził w 1965 roku polski geolog, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Walery Goetel. Nazwa pochodzi od połączenia dwóch greckich słów: sódzein (ochraniać) oraz logos (nauka). Jest to nauka, często niesłusznie mylona z terminem ekologia, zajmująca się w sposób kompleksowy i systemowy ochroną środowiska, badaniem przyczyn i następstw degradacji przyrody oraz poszukiwaniu sposobów minimalizacji lub całkowitego wykluczenia negatywnych skutków działalności człowieka, oddziałującej na środowisko naturalne. Sozologia bada związki chorób cywilizacyjnych i zanieczyszczenia środowiska naturalnego, zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi deficytu zasobów wodnych, zanieczyszczenia powietrza, gleb, wody. Skupia się nie tylko na poszukiwaniu rozwiązań teoretycznych, ale stawia sobie za główny cel wprowadzanie praktycznych metod i zastosowań mających wpływać na minimalizację negatywnego wpływu działalności człowieka na przyrodę. Sozologia będąc nauką, której głównym celem jest zapobieganie skutkom niszczącej działalności gospodarczej i społecznej człowieka ściśle wiąże się z ideą zrównoważonego rozwoju.

Powiązania

Sozologia jest nauką o interdyscyplinarnym charakterze, oznacza to, że badając skutki degradacji środowiska i poszukując form jego ochrony jest ściśle powiązana z wieloma pokrewnymi naukami jak na przykład z geologią, ekologią, geografią, meteorologią czy klimatologią. Powiązania te sprawiają, że wykształcają się nowe dziedziny naukowe, takie jak: sozoekologia, sozoetyka, prawo ekologiczne czy etyka ekologiczna. Sozologia korzysta zarówno z badań natury ekonomicznej, technicznej jak i humanistycznej. Główny nacisk kładzie na ochronę samej przyrody jak i identyfikację oraz likwidację negatywnych jej korelacji z życiem człowieka i społeczeństwa.

Podział

Sozologia dzieli się na następujące dziedziny:

• sozologia szczegółowa - zajmuje się genezą poszczególnych przekształceń w środowisku oraz ich wpływu na życie człowieka i społeczeństwo
• sozologia dynamiczna - opiera się na badaniu zakresu i dynamiki zmian zachodzących w środowisku
• sozologia planistyczna - modeluje i planuje działalność człowieka na tle środowiska
• sozotechnika - bada środki oraz techniki służące kształtowaniu środowiska i zapobieganiu negatywnym zmianom. Określa praktyczne metody ochrony środowiska.
• sozografia - opisuje środowisko w ujęciu jakościowym, statystycznym oraz ilościowym
• sozonomia

Problematyka badawcza w sozologii

Naukowe badania sozologiczne charakteryzują się szerokim zakresem i obejmują m. in takie problemy i zagadnienia jak:

• monitorowanie ogólnego stanu środowiska w Polsce i na świecie,
• określenie obiektów zanieczyszczających i niszczących środowisko naturalne,
• badanie wpływu przekształconego środowiska na organizmy żywe, w tym również na człowieka,
• badania techniczne i technologiczne, mające na celu wdrożenie do praktyki technologii przyjaznych środowisku,
• likwidowanie źródeł zanieczyszczenia środowiska i/lub poszukiwanie metod pozwalających na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego,
• wprowadzanie stosownych regulacji prawnych i administracyjnych, na szczeblu krajowym i międzynarodowym, mających na celu realizację programów i polityk sprzyjających ochronie środowiska,
• wprowadzanie uświadamiania ekologicznego, moralnego i etycznego na różnych szczeblach edukacji.

Bibliografia

• Dołęga, J.M. (1998). Człowiek w zagrożonym środowisku, Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej, wydanie II, Warszawa.
• Jaroń, J. (1997). Ekologia, sozologia, ekofolizofia, ekoetyka, proekologiczna, Wydawnictwo Heliodor, Warszawa.
• Kistowski, M. (2016). Diagnozowanie sozologiczne jako instrument wspomagający planowanie i realizację polityki ochrony środowiska, Barometr Regionalny, 14(2), 7-18.
• Szaniawska, D. (2010). Sozologia w kształceniu dla zrównoważonego rozwoju, Inż. Ap. Chem. 29(6), 119-120.
• Terlecka, M. (red.). (2014). Wybrane etyczno-filozoficzne aspekty ochrony środowiska, Wydawnictwo ARMAGRAF, Krosno.

Autor: Bartosz Fortuna, Gabriela Mady