Koszt społeczny

Koszt społeczny
Polecane artykuły
Koszty działalności gospodarczej Dobro społecznie pożądane Dochód Kategoria ekonomiczna Koprodukcja Prawo własności Koszt transportu Koszt Usługa

Termin koszt społeczny jest bardzo różnie interpretowany przez samych zajmujących się tym tematem. Najwłaściwsze wydaje się sformułowanie W. Kappa - jego zdaniem koszty społeczne dotyczą różnorodnych elementów kosztów.

W istocie rzeczy to określenie obejmuje wszystkie bezpośrednie i pośrednie straty poniesione przez osoby trzecie lub całe społeczeństwo w rezultacie działalności ekonomicznej poszczególnych producentów. Straty społeczne mogą wyrażać się w uszczerbku na zdrowiu ludzi, w zniszczeniu lub zmniejszeniu wartości majątku i przedwczesnym wyczerpaniu bogactw naturalnych, mogą też pojawiać się w naruszeniu wartości mniej uchwytnych.

Część kosztów (strat) społecznych daje się odczuć natychmiast, inne negatywne następstwa produkcji pozostają przez długi czas ukryte. Niektóre straty społeczne odczuwa tylko ograniczona grupa osób, większość jest jednak odczuwana przez wszystkich członków społeczeństwa (jak w przypadku kosztów społecznych działalności monopolu) (S. Marciniak, s. 77).

Rodzaje kosztów

W ślad za W. Kappem można powiedzieć, że termin "'koszty społeczne odnosi się do wszystkich szkodliwych następstw i uszczerbków, które ponoszą osoby trzecie lub społeczeństwo w rezultacie procesów reprodukcji i za które nie jest łatwo obarczyć odpowiedzialnością poszczególne podmioty prawna i fizyczne.

Takie ujęcie kosztów jest na tyle szerokie, że obejmuje nawet pewne koszty utraconych możliwości, tj. takie elementy kosztów, które przybierają formę różnego rodzaju marnotrawstwa i braku sprawności (S. Marciniak, s. 78). Koszty społeczne we współczesnej ekonomii noszą nazwę kosztów zewnętrznych. Koszty zewnętrzne to szkodliwe efekty zewnętrzne procesów produkcyjnych. Są to koszty ponoszone przez ludzie nie uczestniczących bezpośrednio w produkcji, konsumpcji lub wymianie danego dobra; są to więc niekorzystne skutki działalności gospodarczej, odczuwane przez osoby trzecie. Dobrymi przykładami kosztów zewnętrznych są zanieczyszczenia powietrza, wody czy gleby. Zanieczyszczenia te są skutkiem procesów, z których odnoszą korzyści producenci zanieczyszczeń i konsumenci określonych dóbr, ale koszty ponoszą wszyscy mieszkańcy danego regionu świata (S. Marciniak, s. 78).

Z kosztami społecznymi (zewnętrznymi) bezpośrednio związany jest tzw. podatek Pigou. Jest to opłata korekcyjna, która obciąża stronę szkodzącą w wysokości równej powodowanym szkodom (S. Marciniak, s. 79)

Bibliografia

• Marciniak S., Makro i Mikro Ekonomia dla inżynierów, PWN, Warszawa 1995
• Dach Z., Mikroekonomia, AE w Krakowie, Kraków 1997

Autor: Tomasz Jaglarz