Dotacje dla firm

Dotacja to nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa, która najczęściej udzielana jest przez państwo czy też różnego rodzaju organizacje. Udzielana jest różnym podmiotom na realizacje ich konkretnych zadań i celów. Jest to dokładnie określone w umowie bądź w prawie. Nie wolno zmieniać przeznaczenia środków, ani wykorzystać dotacji na cel inny niż przewidziany w umowie. Mogą ją otrzymać zarówno firmy jak i organizacje niekomercyjne (np. stowarzyszenia, fundacje, organizacje non-profit). Ubiegający się o dotacje musi spełnić określone warunki, które są narzucone przez podmiot dysponujący środkami finansowymi.

Dotacje dla firm to dofinansowanie różnego rodzaju działań mające na celu rozwój firmy i jej pracowników. Dofinansowania przeważnie są przydzielane przedsiębiorstwom na podstawie przystąpienia do różnego rodzaju Programów Krajowych lub Unijnych. Dotacje z jednej strony pomagają w rozwoju firm, ale również niszczą konkurencję. Są sprzeczne z zasadą konkurencji, ponieważ jedna firma uzyskuje uprzywilejowaną pozycję względem firm, które takiej dotacji nie otrzymują. Prowadzi to często do rozwoju firm niekoniecznie najlepszych w swojej dziedzinie, a takich, które umiejętnie potrafiły tą dotacje uzyskać. Dotacje, niezależnie komu i czemu mające służyć, zawsze były, są i będą atrakcyjne dla wielu, którzy w majestacie prawa będą korzystać z oferowanej im pomocy. Nie zawsze są rozdzielane sprawiedliwie. Dla większości z nas są bowiem anonimowe w kontekście źródeł finansowych, które je tworzą. Mało kto orientuje się, skąd pochodzą środki redystrybuowane w dalszej kolejności w formie dotacji. Sytuacja ta, przez niską społeczną świadomość ekonomiczną, przekłada się na stosunek do pozyskiwanych środków postrzeganych jako "niczyje". Często dochodziło do sytuacji, w których dotacje były zręcznie wykorzystywane przez silniejsze podmioty rynkowe - oczywiście zgodnie z prawem. W konsekwencji bogacili się nieliczni, jednak zazwyczaj nie wiedząc, że dzieje się to kosztem innych (D. Jegorow 2016, s.61).

TL;DR

Dotacje to nieodpłatna pomoc finansowa udzielana przez państwo lub organizacje. Są one przyznawane firmom i organizacjom na realizację konkretnych celów. Dotacje mogą pomóc w rozwoju firm, ale również niszczą konkurencję. Nie zawsze są rozdzielane sprawiedliwie i często są wykorzystywane przez silniejsze podmioty. Dotacje są również udzielane nowym firmom, aby im pomóc zaistnieć na rynku i ograniczyć bezrobocie. Dotacje z Unii Europejskiej przynoszą korzyści dla przedsiębiorstw, takie jak unikanie kosztów kredytu i poprawienie przepływu gotówkowego. Jednak skuteczność i efektywność dotacji dla firm są różne, a ich długoterminowe efekty wymagają oceny.

Dotacje na rozruch firmy

Warto zwrócić uwagę na fakt, ze środki z dotacji są przeznaczone nie tylko dla istniejących już przedsiębiorstw, ale także dla nowych firm rozpoczynających działalność gospodarczą, czyli takich, które dopiero wchodzą na rynek. Dotacje więc w znacznym stopniu pomagają im zaistnieć na rynku oraz przyczyniają się do powstawania nowych miejsc pracy, a zatem ograniczają bezrobocie (M. Tokarski 2011, s.262).

"Wśród dostępnych obecnie instrumentów wsparcia w zakresie aktywizacji zawodowej najpopularniejsze, poza stażami i subsydiowanym zatrudnieniem, stały się dotacje na podjęcie działalności gospodarczej. Jako instrument bezzwrotny są obarczone minimalnym ryzykiem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej" (D. Jegorow 2016, s.59).

Dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej to nie transakcja jednostronna. Rożne instytucje zaangażowane w programy i projekty z tym związane nie zostały w żaden sposób zobligowane do rzeczywistego monitoringu i badania wartości działań, w ramach których podejmowane są kluczowe decyzje. Usankcjonowana formalna nieodpowiedzialność jest tego doskonałym przykładem. Jeśli nikt nie bada zasadności podejmowania decyzji, komu spośród sporej grupy chętnych jest przyznawana dotacja, to w rzeczywistości nie powstaje zależność przyczynowo ‑ skutkowa. Zasadność interwencji publicznej zaburza fakt, że zazwyczaj grupy decyzyjne w tym zakresie wywodzą się z pracowników administracji publicznej, a ściśle - z powiatowych urzędów pracy. Osoby znające się na przedsiębiorczości są tutaj niemal nieobecne. Brak realnie merytorycznego nadzoru nad podziałem środków przeznaczonych na wspieranie nowych firm jest dużym błędem systemowym wpisanym w szeroki przekrój instrumentów finansowanych polityki publicznej. Dotacje na uruchamianie firmy stały się lokowanymi środkami finansowymi bez nadzoru, których żywotność nie jest możliwa w praktyce do ustalenia, ponieważ nie ma systemowej kontroli (D. Jegorow 2016, s.64).

Z badań, które przeprowadziło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wynika, że dotacje na uruchomienie firmy najczęściej otrzymują: osoby młode w wieku 25-34 lata, z wykształceniem średnim zawodowym i wyższym, które pozostają bez pracy dłużej niż rok. Częściej są to mężczyźni niż kobiety (A. Richert-Kaźmierska 2017, s.163).

Dotacje dla firm z Unii Europejskiej

Od wielu lat fundusze unijne i przyznawane w ślad za nimi dotacje cieszą się ogromnym zainteresowaniem wielu odbiorców, w tym także przedsiębiorców. Polityka spójności Unii Europejskiej w swoim założeniu mówi o zmniejszeniu różnic w poziomie rozwoju oraz poziomie życia w różnych regionach Unii. Drogą do takiego stanu ma być wsparcie udzielane słabiej rozwiniętym regionom i sektorom gospodarek państw Unii Europejskiej. Podstawą funduszy z UE, dostępnych dla naszego kraju, są Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Głównym celem stało się tworzenie warunków do rozwoju i wzrostu konkurencyjności gospodarki m.in. poprzez zwiększenie konkurencyjności polskich firm (M. Makarska-Cynk 2011, s.189).

"Z przeprowadzonych badań wynika, że przedsiębiorstwa wykorzystujące fundusze unijne na rozwój odnoszą wymierne korzyści" (B. Puczkowski 2009, s.52):

• Unikanie kosztów kredytu
• Poprawienie przepływu gotówkowego po zrealizowaniu inwestycji i otrzymaniu wsparcia
• Ograniczenie ryzyka utraty kapitału własnego w razie niepowodzenia gospodarczego

Wyżej wymienione korzyści pozwalają na pozytywną weryfikację założenia, że przedsiębiorstwo wykorzystujące dotacje unijne zwiększa rentowność kapitału własnego. Wpływ dotacji unijnych na badane firmy stanowi podstawę do wnioskowania, że zwiększa ona efektywność ekonomiczną kapitałów istniejących w firmie, uwzględniając jej urealnioną wartość o osłonę podatkową i zysk inflacyjny. Dotacje unijne powodują pozytywne zmiany ekonomiczne w przedsiębiorstwie, zmniejszają ryzyko gospodarowania kapitałem własnym i pozwalają na trwalszy i szybszy rozwój firmy, niż przy wykorzystaniu kapitału kredytowanego (B. Puczkowski 2009 s.52).

Skuteczność i efektywność dotacji dla firm

W 2016 roku tak jak w latach ubiegłych kluczową formą pomocy publicznej były dotacje. Łączna wartość dotacji wynosiła 15 950,5 mln zł i była ona większa w stosunku do poprzedniego roku o 3 932,7 mln zł (K. Kamińska 2019, s.286).

W 2016 roku udzielona pomoc publiczna dla PLL LOT i Przewozów Regionalnych była niezbędna do dalszego rozwoju tych spółek, ponieważ stały one na skraju bankructwa i planowana była ich sprzedaż. Dzięki tym dotacjom zarówno PLL LOT, jak i Przewozy Regionalne uregulowały swoje zadłużenia i dalej mogły kontynuować działalność gospodarczą. Po dogłębnych procesach restrukturyzacyjnych wyżej wymienione spółki są w stanie generować zyski. Z podanych przykładów wynika, że w sytuacjach szczególnych pomoc publiczna jest konieczna. Dzięki dotacjom udało się zapobiec bardzo niekorzystnym zjawiskom społeczno-gospodarczym, jakimi zapewne byłyby bankructwa Przewozów Regionalnych i PLL LOT (K. Kamińska 2019, s.294).

"W Małopolsce, w latach 2008-2012, ze środków POKL przyznano ponad 10,4 tys. dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej. W tym czasie Powiatowe Urzędy Pracy ze środków Funduszu Pracy udzieliły 12,9 tys. dotacji na ten sam cel. Łącznie dotacje na uruchomienie działalności gospodarczej otrzymało ponad 23 tys. osób mieszkujących w Małopolsce". Miały one przyczynić się do szybszego wzrostu gospodarczego oraz rozwoju regionalnego (A. Nowaczek 2015, s.180-181).

Większość firm, które uzyskały dotacje, wciąż rozwija się dynamicznie, jednak część z nich zakończyła swoją działalność zaraz po zakończeniu formalnego obowiązku funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dlatego też ważna jest identyfikacja i długofalowa ocena efektów wsparcia, ich trwałości oraz czynników, które zadecydowały o sukcesie i które wpłynęły na przetrwanie firm (A. Nowaczek 2015, s.181).

Z badań przeprowadzonych w latach 2008-2012 w IGSMiE PAN wynika, że większość małopolskich przedsiębiorców utrzymała swoją działalność gospodarczą w okresie objętym wsparciem. Po jego upływie działalność zamykały zwłaszcza firmy uruchomione z wykorzystaniem dotacji z Urzędu Pracy. Po czterech latach poziom przetrwania przedsiębiorstw powstałych z otrzymanych dotacji zrównywał się z poziomem przeżywalności ogółu tego typu działalności gospodarczych w Małopolsce. Główny czynnik zmniejszający i hamujący poziom rozwoju i przeżywalności podawany przez badanych to wysokie podatki i opłaty. Mając na uwadze fakt, że mogli korzystać również ze wsparcia pomostowego i preferencyjnych warunków ubezpieczenia społecznego przez 24 miesiące, można założyć że ich funkcjonowanie przez 12 miesięcy bez wsparcia z zewnątrz świadczy o możliwości ich dalszego rozwoju (A. Nowaczek 2015, s.181).

Dotacje dla firm — artykuły polecane

Dotacja — Polityka dywidend — Anioł biznesu — Analiza zwrotu z inwestycji w kapitał ludzki — Dotacje na rozpoczęcie działalności — Neoliberalizm — Bezpośrednie inwestycje zagraniczne — Zarządzanie kryzysowe — Bank spółdzielczy

Bibliografia

• Jegorow D. (2016), Uruchamianie działalności gospodarczej przy wsparciu dotacji a rozwój przedsiębiorczości, Katedra Zastosowań Matematyki, Instytut Ekonomii i Zarządzania, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Kamińska K. (2019), Pomoc publiczna na przykładzie wybranych polskich spółek, Zeszyty Studenckie Wydziału Ekonomicznego Nasze Studia Uniwersytetu Gdańskiego, nr 9
• Makarska-Cynk M. (2011), Nowe możliwości w finansowaniu innowacji MSP - kredyt technologiczny, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 695
• Nowaczek A., Hojdus M., Kulczycka J. (2015), Skuteczność i efektywność dotacji dla małopolskich przedsiębiorców, Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Tom nr 89
• Puczkowski B. (2009), Wpływ dotacji unijnych na finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa, Organizacja i kierowanie, nr 2, Komitet Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk i Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• Richert-Kaźmierska A. (2017), Środki publiczne w rozwoju przedsiębiorczości-skuteczność instrumentu finansowania uruchamiania działalności gospodarczej przez bezrobotnych, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, nr 25 t.1
• Tokarski M. (2011), Bariery i korzyści dla mikroprzedsiębiorstw wynikające z finansowania projektów ze środków europejskich w ramach regionalnego programu operacyjnego województwa kujawsko-pomorskiego 2007-2013, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 695

Autor: Mateusz Słota