Metody heurystyczne

Metody heurystyczne - ogół sposobów i reguł postępowania służących podejmowaniu najwłaściwszych decyzji w skomplikowanych sytuacjach, wymagających analizy dostępnych informacji, a także przewidywania zjawisk przyszłych; oparte na twórczym myśleniu i kombinacjach logicznych. Skąd się wzięła nazwa? Ma ono swoje odbicie w greckim słowie heurisko, co z kolei oznacza znajdować coś. Pojęcie heurystyki można odnaleźć w dziedzinie logiki. Dokładną definicję tego terminu podaje M. Cieślak jako umiejętność odnajdywania nowych faktów i połączeń między nimi, jak również wykrywania w ten sposób prawd (M. Cieślak 2008, s. 201).

Znaczenie metody w opisywanym pojęciu metod heurystycznych ma dosyć obszerne znaczenie. Nie stanowi jednego sposobu na rozwiązanie problemu czy patrzenie na świat. Metoda pozwala odnaleźć drogę, którą powinno się podążać aby osiągnąć zamierzony cel. Posiadając wiedzę i kierując się metodą jest w możliwość dokonania tego, co zostało założone.

Metody heurystyczne charakteryzują się dość dużo elastycznością. Można je zastosować w szerszym zakresie, jednak przez to mogą być "podatne na wpływ czynników niezależnych od osób rozwiązujących problem" (M. Cieślak 2008, s. 201). Co ma istotne znaczenie przy zastosowaniu tych metod? Myślenie hipotetyczne i stawianie ciągłych hipotez.

TL;DR

Metody heurystyczne to sposoby podejmowania decyzji w skomplikowanych sytuacjach, oparte na twórczym myśleniu i kombinacjach logicznych. Najpopularniejsze metody to metoda delficka i burza mózgów. Metoda delficka opiera się na opinii ekspertów, a burza mózgów polega na zebraniu pomysłów i ich ocenie. W obu metodach ważne jest otwarte podejście i unikanie krytyki, aby zachęcić do twórczego myślenia.

Zastosowanie metod heurystycznych

Istnieje wiele metod heurystycznych, które są stosowane przez cały czas. Jak wymienia prof. Maciejewski do najpopularniejszych należą:

• metoda delficka,
• burza mózgów (W. Maciejewski 2018, s. 10).

Metoda delficka jest metodą, w której wykorzystywana jest przede wszystkim wiedza oraz doświadczenie. "Jedną z metod, rozumianych jako zasadny, typowy i powtarzalny sposób zbierania, opracowywania, analizy i interpretacji danych empirycznych, służący do uzyskiwania maksymalnie i optymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane pytania badawcze może być metoda delficka" (M. Matejun 2012, s. 174). Nazwa tej metody ma swoje pochodzenie ze Starożytnej Grecji, gdzie w świątyni boga Apollina znajdowała się wyrocznia delficka. Jej miejsce nie było przypadkowe. Mit głosi, że jej położenie było dokładnie tam gdzie przedostawały się opary, które doprowadzały do jasnego myślenia i możliwości zobaczenia przyszłości. Metoda ta w dzisiejszych czasach ma bardziej rzeczywiste i wiarygodne zastosowanie niż wymieniony przypadek jej pochodzenia. Otóż opiera się ona na opinii ekspertów, które nie jest łatwo pozyskać z innych źródeł jak od nich samych. Omawianą metodę cechuje wieloetapowość w procesie badawczym. Badania przeprowadzane są w kilku różnych dziedzinach nauki, tj. technologia, ekonomia, socjologia itp. T. Trzaskalik opisuje w swojej książce poszczególne rundy przeprowadzenia badania metodą delficką; pisze, iż badanie składa się zazwyczaj z 2-ch lub 3-ch rund, ale również istnieją takie, które nie wymagają synchronizacji ani uporządkowania (T. Trzaskalik 2016, s. 71). "Każda kolejna runda badania ma na celu:

• weryfikację wyników rundy poprzedniej przez udostępnienie jej wyników ekspertom biorącym udział w kolejnej rundzie i zadanie identycznych pytań; dotyczy to z reguły tylko tych pytań, na które odpowiedzi były niejednoznaczne [...],
• doprecyzowanie poprzednio uzyskanych wyników - poprzez zadanie bardziej szczegółowych pytań, w tym próśb o uzasadnienie odpowiedzi, wskazanie przyczyn wystąpienia wskazanych trendów lub zdarzeń itp.,
• uzupełnienie i aktualizację badanej problematyki o pytania, które pojawiły się w trakcie trwania poprzedniej rundy lub zostały z różnych powodów pominięte" (T. Trzaskalik 2016, s. 71).

Burza mózgów podobnie jak metoda delficka dotyczy twórczego rozwiązywania problemów. Początkowo pomysłodawca owej metody, tj. Alex Osborn przy pomocy kilkuset zebranych przez siebie osób zebrał od każdego pomysł, jednak szybko zorientował się, że przy tak dużej liczbie uczestników nie da się efektywnie przeprowadzić burzy mózgów. Opracował w ten sposób, oczywiście po wielu trudach i kombinacjach, jak podzielić daną liczbę osób, aby uzyskać pożądany cel. Doszedł do tego, aby podzielić grupę na dwa zespoły. Owe zespoły opisane są w książce S. Wawaka. Pierwszy zespół to zespół pomysłowości, do którego zadań należy zebranie jak największej liczby pomysłów; drugi zespół to zespół oceniający, "który analizuje i ocenia pomysły, a następnie wybiera spośród nich te rokujące największe nadzieje na sukces" (S. Wawak 2012, s. 176). Aby burza mózgów przyniosła jak najlepsze efekty należy zastosować pewne reguły. Są nimi:

• dać szanse nawet najbardziej szalonym pomysłom jakie się pojawią, unikać barier,
• skupić się na rozwijaniu pomysłów, które się pojawiły i które będą inspiracją do dalszej pracy,
• "oceniać dopiero na końcu, aby nie przerywać procesu twórczego" (M. Szwabe 2007, s. 220). Chodzi głównie o to, aby nie krytykować i negować danego pomysłu, bo może to się wiązać z pewnymi przeszkodami na dalszej drodze, a mianowicie dana osoba nie będzie chciała się wypowiedzieć przez strach przed ośmieszeniem ze strony słuchaczy.

Metody heurystyczne — artykuły polecane

Technika skojarzeń — Burza mózgów — Planning poker — Socjometria — Synektyka Gordona — Test inteligencji — Analityczne myślenie — Heurystyka — Drzewo decyzyjne

Bibliografia

• Cieślak M. (2008), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Maciejewski W. (2018), Prognozy analogowe. Metody heurystyczne, Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych
• Matejun M. (2012), Metoda delficka w naukach o zarządzaniu, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa
• Szwabe M. (red.) (2007), Zarządzanie projektami współfinansowanymi z funduszy publicznych, Wolters Kluwer, Warszawa
• Trzaskalik T. (2016), Analiza i wspomaganie decyzji w praktyce gospodarczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice
• Wawak S. (2012), Zarządzanie jakością - podstawy, systemy i narzędzia Wydawnictwo Helion, Gliwice

Autor: Patrycja Rygiel