Podwójne opodatkowanie

Podwójne opodatkowanie - nałożenie na tego samego podatnika z tego samego tytułu porównywalnych podatków w kilku państwach. Dotyczy to głównie dochodu lub majątku należącego do tej samej osoby bądź wygenerowanego przez tą samą firmę. Podwójne opodatkowanie może mieć charakter międzynarodowy lub krajowy (G. Szczodrowski, 2007, s. 207).

Charakter krajowy dotyczy sytuacji, gdy dochód osoby prawnej po dokonaniu obowiązków podatkowych rozdzielany jest między akcjonariuszy jako dywidenda. Spoczywa na nich również obowiązek zapłacenia podatku od osób fizycznych. W ujęciu międzynarodowym, podwójne opodatkowanie jest wynikiem kolizji przepisów podatkowych dwóch lub większej ilości państw. Do takiej sytuacji dochodzi, gdy podatnik (osoba fizyczna lub prawna) spełnia wymagania podatkowe i jest zobowiązany na mocy przepisów prawnych do zapłaty podatków dotyczących tego samego przedmiotu w tym samym czasie w co najmniej dwóch krajach (G. Szczodrowski, 2007, s. 207).

TL;DR

Podwójne opodatkowanie to nałożenie podatków na tego samego podatnika w kilku państwach z powodu dochodu lub majątku. Może mieć charakter krajowy lub międzynarodowy. Przyczyną jest nakładanie podatków przez państwa na dochody osób fizycznych i prawnych, niezależnie od miejsca źródła przychodu. Skutki to zwiększenie kosztów przedsiębiorstw i utrudnienia w przepływie kapitału. Sposoby eliminacji to zasada terytorialności, zasada kraju, zrzeczenie się praw do podatku, umowy dwustronne lub wielostronne. Ważną rolę odgrywają umowy międzynarodowe, a OECD stworzyło umowę modelową. Wyróżnia się metodę zwolnienia i odliczenia.

Przyczyny podwójnego opodatkowania i jego skutki

Przyczyną podwójnego opodatkowania jest fakt, że każde państwo nakłada podatki na dochody osób fizycznych, posiadających miejsce zamieszkania na jego obszarze bądź również przybywające na jego terytorium przez określony czas, niezależnie od tego, czy źródło przychodu znajduje się na jego obszarze, czy też poza granicami kraju.

Podobnie jest w przypadku osób prawnych. Poprzez nakładanie podatków przez państwa na wszystkie dochody, które zostały osiągnięte na ich terenie, bez względu na to, czy przedsiębiorca uzyskujący dochód przebywa obecnie na terytorium danego kraju, czy też nie, osoby prawne zmuszone są zapłacić podwójny podatek (G. Szczodrowski, 2007, s. 207).

Zjawisko to wpływa negatywnie zarówno na przedsiębiorstwa jak i państwa. Jednym ze skutków podwójnego opodatkowania jest zwiększenie wysokości świadczeń podatkowych przedsiębiorstw, co może powodować utrudnienia w swobodnym przepływie kapitału (G. Szczodrowski, 2007, s. 207). Z powodu zróżnicowania systemów podatkowych, wielkości stawek podatkowych, różnych sposobów definiowania podstawy do opodatkowania, ulg i zwolnień, o wiele trudniej jest wyeliminować podwójne opodatkowanie od dochodu osób prawnych.

Sposoby wyeliminowania podwójnego opodatkowanie

Aby uniknąć podwójnego opodatkowania, niektóre państwa stosują:

• zasadę terytorialności (nakładanie podatków na dochody uzyskiwane na ich obszarze, przy równoczesnym zwolnieniu z obowiązku podatkowego dochodów zagranicznych podmiotów),
• zasada kraju (siedziby, miejsca zamieszkania) - podatkiem zostaje obciążony cały dochód, osiągnięty w kraju jak również za granicą (G. Szczodrowski, 2007, s. 208).

Wyróżniamy również następujące metody, stosowane w praktyce międzynarodowej przez rządy:

1. "jednostronne, częściowe lub pełne zrzeczenie się przysługujących praw do ściągania podatku,
2. zawarcie umowy dwustronnej w sprawie podwójnego opodatkowania, eliminującej w znacznym stopniu podwójne opodatkowanie o charakterze ekonomicznym i prawnym,
3. zwarcie umowy wielostronnej, uwzględniającej skomplikowane różnice poszczególnych systemów podatkowych" (G. Szczodrowski, 2007, s. 208).

Ważnym elementem unikania podwójnego opodatkowania jest realizowanie umów pomiędzy krajami. Ograniczają one prawa krajów do ściągania podatków od osób prawnych, które podlegają im w związku z obowiązującymi w państwie przepisami. Znaczącą rolę podczas opracowywania zasad miała OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), która stworzyła tzw. umowę modelową ułatwiającą zawieranie porozumień pomiędzy wybranymi państwami (S. Owsiak, 2017, s. 1093). Zgodnie z konwencjami ustalonymi przez OECD, wyróżniamy 2 metody unikana podwójnego opodatkowania: metodę zwolnienia i metodę odliczenia:

• Metoda zwolnienia - polega na tym, że kraj, w którym dana osoba ma miejsce zamieszkania lub siedzibę, osiąga dochód lub posiada majątek w innym państwie i może podlegać tam opodatkowaniu, to państwo siedziby lub zamieszkania ma prawo zwolnić od opodatkowania.
• Metoda odliczenia (kredytu podatkowego) - kraj, w którym podatnik jest zameldowany lub ma siedzibę firmy, może pozwolić na:

1. odliczenie od podatku dochodowego kwoty równej podatkowi dochodowemu zapłaconemu za granicą,
2. odliczenie od podatku majątkowego kwoty równej podatkowi zapłaconemu za granicą (G. Szczodrowski, 2007, s. 208).

Podwójne opodatkowanie — artykuły polecane

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania — Rezydencja podatkowa — Podatek dochodowy od firm — Unikanie opodatkowania — Podatkowa grupa kapitałowa — Bezpodstawne wzbogacenie — System podatkowy — Certyfikat rezydencji — Podatek obrotowy

Bibliografia

• Bryndziak S. (2014), Nadużywanie przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania przez transfer rezydencji podatkowej, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Georgjew E. (1989), Problematyka umów zapobiegających podwójnemu opodatkowaniu, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 51, Wydział Prawa i Administracji UAM
• Gruziel K. (2009), Istota i założenia optymalizacji podatkowej - wybrane aspekty, Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 77
• Owsiak S. (2017), Finanse publiczne Współczesne ujęcie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szczodrowski G. (2007), Polski system podatkowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Uchman J. (2014), Opodatkowanie dochodów a inwestycje w przedsiębiorstwie , Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926

Autor: Joanna Sabuda

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.