Pracowniczy program emerytalny

Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) tzw. trzeci filar został wprowadzony i uregulowany w ramach reformy systemu ubezpieczeń. Jest to dobrowolny i ogólnodostępny system gromadzenia środków przeznaczony dla osób, które chcą dodatkowo powiększyć swoją emeryturę. Program tworzony jest z inicjatywy pracodawcy, za zgodą reprezentacji pracowników.

TL;DR

Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) to dobrowolny system gromadzenia dodatkowych środków na emeryturę. Uczestnictwo w programie jest możliwe dla pracowników, osób prowadzących działalność gospodarczą oraz wspólników spółek. Program tworzony jest poprzez zawarcie umowy zakładowej lub międzyzakładowej, a składki finansowane są przez pracodawcę i uczestnika. Uczestnicy PPE mają prawo zmieniać fundusz lub podzielić środki między fundusze, a programy mogą być prowadzone w różnych formach, np. przez fundusz emerytalny czy umowę ubezpieczenia na życie. Pracodawca ma obowiązek przekazywania informacji o programie i terminowego odprowadzania składek.

Uczestnictwo w programie

Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje:

• pracownikowi, który jest zatrudniony udanego pracodawcy, nie krócej niż 3 miesiące, chyba że umowa zakładowa stanowi inaczej oraz nie ukończył 70 roku życia,
• osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
• wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo - akcyjnej i komandytowej odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla swoich pracowników.

Tworzenie PPE

Program tworzony jest poprzez zawarcie umowy zakładowej lub międzyzakładowej. Następnie zawierana jest umowa z instytucją finansową albo utworzone zostaje towarzystwo emerytalne i fundusz emerytalny. Możliwe jest również nabycie przez pracodawcę akcji istniejącego towarzystwa emerytalnego. Kolejnym krokiem jest rejestracja programu przez organ nadzoru.

Umowa zakładowa zawierana jest przez pracodawcę z reprezentacją pracowników, którą tworzą zakładowe organizacje związkowe działające u danego pracodawcy.

Pracownik przystępuje do programu na podstawie pisemnej deklaracji o przystąpieniu do programu na warunkach określonych w umowie zakładowej, po upływie jednego miesiąca od złożenia tej deklaracji. Pracodawca przyjmuje deklaracji i na piśmie potwierdza jej przyjęcie. W przypadku, gdy pracownikowi nie przysługuje prawo uczestnictwa w PPE, pracodawca zwraca deklaracje wraz z pisemnym uzasadnieniem odmowy jej przyjęcia.

Podstawowa składka finansowana jest przez pracodawcę i nie może ona przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika. Uczestnik może zadeklarować również składkę dodatkową jeśli nie zakazuje tego umowa

Najważniejsze zasady korzystania z programu

Zasady:

1. Pracownik nie może powtórnie skorzystać z programu jeśli dokonał z niego jednorazowej wypłaty albo wypłacił pierwszą ratę, w przypadku dokonywania wypłaty ratalnej. Nie dotyczy to jednak osób, które zostały do wypłaty uprawnione.
2. Czas stażu pracy uprawniający do skorzystania z programu u jednego pracodawcy nie może być dłuższy niż 3 lata.
3. W dniu, w którym składany jest wniosek o zarejestrowanie programu prawo do udziału w PPE musi posiadać co najmniej połowa pracowników zatrudnionych u pracodawcy, który chce uruchomić program. Jeśli pracodawca zatrudnia więcej niż 500 pracowników, prawo to musi posiadać co najmniej jedna trzecia pracowników.
4. Umowa zakładowa nie może zawierać innych warunków uczestnictwa pracowników w programie niż te zawarte w ustawie.
5. Pracodawca obowiązany jest do przekazywania pracownikom pisemnej informacji o warunkach funkcjonowania programu oraz o warunkach wypłaty środków gromadzonych w programie.
6. Pracodawca jest obowiązany do terminowego i prawidłowego naliczania i odprowadzania składek podstawowej i dodatkowej

Prawa osób uczestniczących w PPE:

• pracownik, który zatrudniony jest u kilku pracodawców prowadzących programy może uczestniczyć jednocześnie w więcej niż jednym programie,
• w przypadku, gdy umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego jest zawarta z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych pracownik ma prawo zmienić fundusz lub podzielić środki znajdujące się w tych funduszach na warunkach określonych w umowie zakładowej,

Formy prowadzenia programu

Programy mogą być prowadzone w jednej z następujących form:

1. funduszu emerytalnego;
2. umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego;
3. umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;
4. zarządzania zagranicznego

Jeżeli program prowadzony jest w formie umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń, umowa powinna przewidywać:

1. niepotrącanie kosztów ochrony ubezpieczeniowej ze środków zgromadzonych w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym w przypadku nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz związanego z ryzykiem chorobowym i wypadkowym;
2. przeznaczanie co najmniej 85% każdorazowej składki podstawowej na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy oraz co najmniej 1% składki na pokrycie kosztów ochrony ubezpieczeniowej;
3. pobieranie z aktywów funduszu, o którym mowa w pkt 2, opłat związanych wyłącznie z pokryciem kosztów transakcyjnych i opłat z tytułu zarządzania funduszem;
4. otrzymanie przez uczestnika ochrony ubezpieczeniowej w przypadku nieterminowego przekazania składki ubezpieczeniowej przez pracodawcę.

Utrzymanie ochrony ubezpieczeniowej, o której mowa w punkcie 4, obowiązuje przez okres co najmniej 45 dni od dnia wymagalności składki. Po przekroczeniu tego terminu ochrona ubezpieczeniowa może ulec zawieszeniu pod warunkiem, że zakład ubezpieczeniowy poinformuje pracodawcę o tym fakcie przed dniem ustania ochrony. Zawieszenie tej ochrony nie może trwać dłużej niż 12 miesięcy.

Pracowniczy program emerytalny — artykuły polecane

Pracownicze programy emerytalne — Emerytura — Pracownicze plany kapitałowe — Indywidualne konto emerytalne — Fundusz emerytalny — Ubezpieczenie emerytalne — Ubezpieczenie rentowe — Emerytura częściowa — Rozliczenia z tytułu ubezpieczeń społecznych — Agencja rozwoju regionalnego

Bibliografia

• Brenk M., Wnuk S. (2017), Instrumenty gromadzenia długoterminowych, dodatkowych oszczędności emerytalnych - efektywność, koszty, aspekty prawne, Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej - Organizacja i Zarządzanie, nr 73
• Romańska-Chmielowiec W. (red.) (2010), Ubezpieczenia emerytalne, społeczne i metody aktuarialne, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Szczepański M. (2010), Stymulatory i bariery rozwoju zakładowych systemów emerytalnych na przykładzie Polski, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Wrocław
• Szczepański M., Brzęczek T. (2016), Zarządzanie ryzykiem w pracowniczych programach emerytalnych. Uwarunkowania instytucjonalne,ekonomiczno-fiskalne i demograficzne, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Poznań
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych Dz.U. 2004 nr 116 poz. 1207
• Wykowska J. (2014), III filar dla początkujących. Poradnik przyszłego emeryta, KNF, Warszawa

Autor: Renata Ptaszek