Powierzchnia użytkowa: Różnice pomiędzy wersjami
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Powierzchnia użytkowa (Pu)''' - | |||
'''Powierzchnia użytkowa (Pu)''' | |||
to powierzchnia obejmująca wszystkie piętra danego budynku, która spełnia jego podstawowe funkcje. Powierzchnię użytkową w budynku mieszkalnym są pokoje, a w budynkach przemysłowych powierzchnie produkcyjne. Z uwagi na to, że [[definicja]] pojawia się w wielu dokumentach, uniemożliwia to jej jednakową interpretację. | to powierzchnia obejmująca wszystkie piętra danego budynku, która spełnia jego podstawowe funkcje. Powierzchnię użytkową w budynku mieszkalnym są pokoje, a w budynkach przemysłowych powierzchnie produkcyjne. Z uwagi na to, że [[definicja]] pojawia się w wielu dokumentach, uniemożliwia to jej jednakową interpretację. | ||
Linia 20: | Linia 6: | ||
==Obliczanie powierzchni użytkowej lokalu== | ==Obliczanie powierzchni użytkowej lokalu== | ||
Tabela 1. Przedstawia porównanie dwóch metod obliczania powierzchni użytkowej za pomocą norm: PN-70/B-02365 i PN | Tabela 1. Przedstawia porównanie dwóch metod obliczania powierzchni użytkowej za pomocą norm: PN-70/B-02365 i PN - ISO 9836:1997<ref name="ReferenceA">Zasady obliczania powierzchni użytkowej budynków według dwóch obecnie obowiązujących norm polskich 2016, s. 4</ref> | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
Linia 49: | Linia 35: | ||
* do 0,1 m2 | * do 0,1 m2 | ||
|-} | |-} | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
''Tabela 1. Obliczanie powierzchni użytkowej lokalu (Zbroś D. 2016) | ''Tabela 1. Obliczanie powierzchni użytkowej lokalu (Zbroś D. 2016) | ||
'' | '' | ||
<google>n</google> | |||
Przy obliczaniu powierzchni na podstawie dokonywanych pomiarów z natury budynków oblicowanych należy uwzględnić korektę wymiarów przy założeniu grubości<ref name="ReferenceA"/>: | Przy obliczaniu powierzchni na podstawie dokonywanych pomiarów z natury budynków oblicowanych należy uwzględnić korektę wymiarów przy założeniu grubości<ref name="ReferenceA"/>: | ||
Linia 96: | Linia 83: | ||
:* International Organization for Standardization (ISO), ISO 9836 2011 and 2017— Performance Standards in Building—Definition and calculation of area and space indicators [34, 35]; | :* International Organization for Standardization (ISO), ISO 9836 2011 and 2017— Performance Standards in Building—Definition and calculation of area and space indicators [34, 35]; | ||
:* The European Committee for Standardization (CEN), EN 15221-6—Area and Space Measurement in Facility Management, 2011 [13]; | :* The European Committee for Standardization (CEN), EN 15221-6—Area and Space Measurement in Facility Management, 2011 [13]; | ||
:* The European Group of Valuers’ Associations (TEGoVA), European Valuation Stan- dards (EVS)—Code of Measurement of Distance, Area and Volume, 2012 and 2016 [53, 54]; | :* The European Group of Valuers’ Associations (TEGoVA), European Valuation Stan - dards (EVS)—Code of Measurement of Distance, Area and Volume, 2012 and 2016 [53, 54]; | ||
:* International Property Measurement Standards Coalition (IPMSC), IPMS for Office Buildings, 2014 [25], IPMS for Residential Buildings, 2016 [26]; IPMS for Industrial Buildings [27] and IPMS for Retail Buildings [28]; | :* International Property Measurement Standards Coalition (IPMSC), IPMS for Office Buildings, 2014 [25], IPMS for Residential Buildings, 2016 [26]; IPMS for Industrial Buildings [27] and IPMS for Retail Buildings [28]; | ||
:* Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS), Code of Measuring Practice, 2007 [16]; Property Measurement, 2015 [47]; | :* Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS), Code of Measuring Practice, 2007 [16]; Property Measurement, 2015 [47]; | ||
:* The Council European Geodetic Surveyors (CLGE), The European Real Estate Area Label (euREAL), Measurement Code for the Floor Area of Buildings, 2012 [39]; | :* The Council European Geodetic Surveyors (CLGE), The European Real Estate Area Label (euREAL), Measurement Code for the Floor Area of Buildings, 2012 [39]; | ||
:* American Society for Testing and Materials (ASTM), E1836/ | :* American Society for Testing and Materials (ASTM), E1836/E1836M-09—Standard Practice for Building Floor Area Measurements for Facility Management, 2006 [4] and 2016 [3]; | ||
:* Building Owners and Managers Association (BOMA), Office Buildings: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.1—2010 and 2017); Industrial Build- ings: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65. | :* Building Owners and Managers Association (BOMA), Office Buildings: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.1—2010 and 2017); Industrial Build - ings: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.2-2012), Gross Areas of a Building: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.3-2009) ..., Mixed - Use Properties: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.6-2012). | ||
* '''[[Rozporządzenie]] Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym''' | * '''[[Rozporządzenie]] Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym''' | ||
: Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości mówi że, powierzchnią użytkową jest " łączne pole powierzchni użytkowej lokali w budynku wraz z pomieszczeniami przynależnymi do lokali"<ref>Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym 2016, s. 5</ref>. | : Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości mówi że, powierzchnią użytkową jest " łączne pole powierzchni użytkowej lokali w budynku wraz z pomieszczeniami przynależnymi do lokali"<ref>Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym 2016, s. 5</ref>. | ||
Linia 114: | Linia 101: | ||
* '''Ustawa o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego''' | * '''Ustawa o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego''' | ||
: Według Ustawy o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnnego przez powierzchnię użytkową należy rozumieć: "powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału"<ref>Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (2001), s. 2/45</ref>. | : Według Ustawy o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnnego przez powierzchnię użytkową należy rozumieć: "powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału"<ref>Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (2001), s. 2/45</ref>. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Rejestr gruntów]]}} — {{i5link|a=[[Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego]]}} — {{i5link|a=[[Świadectwo energetyczne]]}} — {{i5link|a=[[Rezerwat przyrody]]}} — {{i5link|a=[[Park narodowy]]}} — {{i5link|a=[[Norma prawna]]}} — {{i5link|a=[[Wzorzec]]}} — {{i5link|a=[[Pozwolenie zintegrowane]]}} — {{i5link|a=[[Spis powszechny]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
Linia 120: | Linia 109: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Abdullah K. i in | * Abdullah K. i in (2018), ''Towards harmonizing property measurement standards'', Journal of Spatial Information Science, nr 17 | ||
* Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (2018), [https://mazowiecka.iarp.pl/?p=1594 | * Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (2018), ''[https://mazowiecka.iarp.pl/?p=1594 Sprostowanie dotyczące stosowania normy PN-ISO 9836:1997]'', Warszawa | ||
* | * Polski Komitet Normalizacyjny (1970), PN-B-02365:1970, ''Powierzchnie budynków, Podział, określenia i zasady obmiaru'', Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa | ||
* | * Polski Komitet Normalizacyjny (1997), PN-ISO 9836:1997, ''Właściwości użytkowe w budownictwie, Określenie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych'', Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa | ||
* Rozporządzenie z dnia | * ''Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160000312 Dz.U. 2016 poz. 312] | ||
* Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. | * ''Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910090031 Dz.U. 1991 nr 9 poz. 31] | ||
* ''Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20010710733 Dz.U. 2001 nr 71 poz. 733] | * ''Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20010710733 Dz.U. 2001 nr 71 poz. 733] | ||
* Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. | * ''Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19830450207 Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207] | ||
* Zbroś D. (2016)[https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-962132cb-0031-4b67-a37c-b06615bd44e5/c/6.-Zbros-D._Obliczanie-powierzchni-uzytkowej-lokalu_1_.pdf | * Zbroś D. (2016), ''[https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-962132cb-0031-4b67-a37c-b06615bd44e5/c/6.-Zbros-D._Obliczanie-powierzchni-uzytkowej-lokalu_1_.pdf Zasady obliczania powierzchni użytkowej budynków według dwóch obecnie obowiązujących norm polskich]'', Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych, nr 3 | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
{{a|Anna Mogilska}} | {{a|Anna Mogilska}} | ||
{{law}} | {{law}} | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Rynek nieruchomości]] | ||
{{#metamaster:description|Powierzchnia użytkowa - główne funkcje budynku. Różne definicje w zależności od dokumentu.}} | {{#metamaster:description|Powierzchnia użytkowa - główne funkcje budynku. Różne definicje w zależności od dokumentu.}} |
Aktualna wersja na dzień 17:00, 19 gru 2023
Powierzchnia użytkowa (Pu) - to powierzchnia obejmująca wszystkie piętra danego budynku, która spełnia jego podstawowe funkcje. Powierzchnię użytkową w budynku mieszkalnym są pokoje, a w budynkach przemysłowych powierzchnie produkcyjne. Z uwagi na to, że definicja pojawia się w wielu dokumentach, uniemożliwia to jej jednakową interpretację.
TL;DR
Artykuł omawia różne metody obliczania powierzchni użytkowej budynków. Wskazuje na różnice w interpretacji definicji powierzchni użytkowej oraz przedstawia porównanie dwóch norm obliczania powierzchni. Artykuł również wymienia dokumenty, w których pojawia się definicja powierzchni użytkowej.
Obliczanie powierzchni użytkowej lokalu
Tabela 1. Przedstawia porównanie dwóch metod obliczania powierzchni użytkowej za pomocą norm: PN-70/B-02365 i PN - ISO 9836:1997[1]
Lp. | Przedmiot | PN-70/B-02365 | PN-ISO 9836:1997 |
1. | Obmiar pomieszczenia wykonuje się na poziomie | 1,00 m nad podłogą | na poziomie podłogi |
2. | Obmar pomieszczenia wykonuje się w świetle ścian ograniczających | w stanie surowym, tzn. bez tynków i okładzin wykonywanych na miejscu* | w stanie całkowicie wykończonym |
3. | Wnęki w ścianch o powierzchni do 0,1m2 | nie dolicza się do powierzchni pomieszczenia | nie dolicza się do powierzchni pomieszczenia |
4. | Wnęki w ścianach o powierzchn powyżej 0,1m2 | dolicza się do powierzchni pomieszczenia | nie dolicza się do powierzchni pomieszczenia |
5. | Przejścia w ścianach, drzwiach i oknach (balkonowych) | nie dolicza się do powierzchni pomieszczenia | nie dolicza się do powierzchni pomieszczenia |
6. | Pilastry i inne występy ścienne o powierzchni do 0,1m2 włącznie | dolicza się do powierzchni pomieszczenia | nie dolicza się do powierzchni pomieszczenia |
7. | Pilastry i inne występy ścienne o powierzchni powyżej 0,1 m2 | potrąca się z powierzchni pomieszczenia i dolicza do powierzchni konstrukcji | potrąca się z powierzchni pomieszczenia |
8. | Dokładność pomiarów i obliczeń:
|
|
|
- okładziny zewnętrzne 5 cm
- wyprawy zewnętrzne oraz okładziny wewnętrzne 3 cm
- wyprawy wewnętrzne 2 cm
Obliczane powierzchni użytkowej obiema metodami (porównanie)
Lp. | Zalicza się do powierzchni pomieszczenia | PN-70/B-02365 | PN-ISO 9836:1997 |
---|---|---|---|
1. | Powierzchnia o jednakowej wysokości | w 100% | w 100% |
2. | Część pomieszczenia o wysokości wyższej od poziomu danej kondygnacji | Tnie wyodrębnia się z powierzchni całego pomieszczenia | wyodrębnia się i liczy oddzielnie powierzchnię obydwu części pomieszczenia |
3. | Powierzchnia pomieszczenia ze skośnym sufitem |
|
liczy się w całości, zgodnie z powierzchnią podłogi, jednak dzieli się ją na dwie części:
|
4. | Powierzchnie zewnętrzne niezamknięte ze wszystkich stron, dostępne z danego pomieszczenia (balkony, loggie, tarasy itp.) | nie wlicza się do powierzchni pomieszczenia (ani mieszkania lub lokalu użytkowego) | dolicza się do powierzchni pomieszczenia (mieszkania, lokalu użytkowego), wykazując oddzielnie:
|
Tabela 2. Obliczane powierzchni użytkowej obiema metodami (porównanie) (Zbroś D. 2016)
Powierzchnia użytkowa w literaturze
Definicja powierzchni użytkowej pojawia się w takich dokumentach jak:
- Do norm używanych do określenia powierzchni użytkowych należą:
- PN-B-02365:1970 "Powierzchnie Budynków. Podział, określenia zasady obmiaru".
- PN-ISO 9836:1997 "Właściwości użytkowe w budownictwie - Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych".
- PN-ISO 9836:2015-12 "Właściwości użytkowe w budownictwie - Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych".
- Standardy Międzynarodowe
- Do międzynarodowych standardów należą[2]:
- International Organization for Standardization (ISO), ISO 9836 2011 and 2017— Performance Standards in Building—Definition and calculation of area and space indicators [34, 35];
- The European Committee for Standardization (CEN), EN 15221-6—Area and Space Measurement in Facility Management, 2011 [13];
- The European Group of Valuers’ Associations (TEGoVA), European Valuation Stan - dards (EVS)—Code of Measurement of Distance, Area and Volume, 2012 and 2016 [53, 54];
- International Property Measurement Standards Coalition (IPMSC), IPMS for Office Buildings, 2014 [25], IPMS for Residential Buildings, 2016 [26]; IPMS for Industrial Buildings [27] and IPMS for Retail Buildings [28];
- Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS), Code of Measuring Practice, 2007 [16]; Property Measurement, 2015 [47];
- The Council European Geodetic Surveyors (CLGE), The European Real Estate Area Label (euREAL), Measurement Code for the Floor Area of Buildings, 2012 [39];
- American Society for Testing and Materials (ASTM), E1836/E1836M-09—Standard Practice for Building Floor Area Measurements for Facility Management, 2006 [4] and 2016 [3];
- Building Owners and Managers Association (BOMA), Office Buildings: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.1—2010 and 2017); Industrial Build - ings: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.2-2012), Gross Areas of a Building: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.3-2009) ..., Mixed - Use Properties: Standard Methods of Measurement (ANSI/BOMA Z65.6-2012).
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości mówi że, powierzchnią użytkową jest " łączne pole powierzchni użytkowej lokali w budynku wraz z pomieszczeniami przynależnymi do lokali"[3].
- Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych
- Według Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, powierzchnia użytkowa to "powierzchnią mierzoną po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyjątkiem powierzchni klatek schodowych oraz szybów dźwigowych; za kondygnację uważa się również garaże podziemne, piwnice, sutereny i poddasza użytkowe"[4].
- Ustawa o podatku od spadków i darowizn
- Według tej ustawy powierzchnią użytkową budynku jest "powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń zarówno w podziemnych częściach jak i naziemnych"[5].
- Nie uwzględnia ona obszaru, który zajmują[5]:
- klatki schodowe,
- piwnice,
- szyby dźwigów[5].
- Ustawa o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego
- Według Ustawy o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnnego przez powierzchnię użytkową należy rozumieć: "powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania; za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału"[6].
Powierzchnia użytkowa — artykuły polecane |
Rejestr gruntów — Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego — Świadectwo energetyczne — Rezerwat przyrody — Park narodowy — Norma prawna — Wzorzec — Pozwolenie zintegrowane — Spis powszechny |
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Zasady obliczania powierzchni użytkowej budynków według dwóch obecnie obowiązujących norm polskich 2016, s. 4
- ↑ Abdullah K. i in. 2018, s. 88
- ↑ Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym 2016, s. 5
- ↑ Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych 1991, s. 2/38
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Ustawa o podatkach od spadków i darowizn 1983, s. 16/21
- ↑ Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (2001), s. 2/45
Bibliografia
- Abdullah K. i in (2018), Towards harmonizing property measurement standards, Journal of Spatial Information Science, nr 17
- Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (2018), Sprostowanie dotyczące stosowania normy PN-ISO 9836:1997, Warszawa
- Polski Komitet Normalizacyjny (1970), PN-B-02365:1970, Powierzchnie budynków, Podział, określenia i zasady obmiaru, Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa
- Polski Komitet Normalizacyjny (1997), PN-ISO 9836:1997, Właściwości użytkowe w budownictwie, Określenie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych, Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym Dz.U. 2016 poz. 312
- Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Dz.U. 1991 nr 9 poz. 31
- Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Dz.U. 2001 nr 71 poz. 733
- Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
- Zbroś D. (2016), Zasady obliczania powierzchni użytkowej budynków według dwóch obecnie obowiązujących norm polskich, Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych, nr 3
Autor: Anna Mogilska
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |