Bezrobocie utajone

Bezrobocie utajone (ukryte, ang. hidden unemployment) to bezrobocie, które nie jest ujmowane w oficjalnych statystykach. Występuje, gdy mamy do czynienia z przerostem zatrudnienia (L. Kucharski 2014, s. 15). Bezrobociem ukrytym nazywamy sytuację, gdy pracę, którą mogłaby wykonywać jedna osoba, wykonują dwie lub więcej.

Bezrobocie utajone często nazywa się też bezrobociem agrarnym, gdyż najczęściej występuje ono na terenach wiejskich. Bezrobocie ukryte jest przeciwieństwem bezrobocia jawnego. Aby zbadać bezrobocie utajone należy posłużyć się specjalnymi badaniami ankietowymi lub statystycznymi metodami szacunkowymi (B. Ślusarczyk, S. Ślusarczyk 2011, s. 349). Jak słusznie twierdzi Paweł Janukowicz "Z ekonomicznego punktu widzenia bezrobocie ukryte, tak jak każde bezrobocie, przyczynia się do niewykorzystania i nieproduktywności kapitału ludzkiego, a co za tym idzie marnotrawstwa zasobu, jakim jest praca". (P. Janukowicz 2010, s. 20)

Jak zauważa Kołodziejczak "Bezrobocie ukryte może być aktualne, czyli określane w odniesieniu do obecnie istniejących warunków produkcji rolniczej (struktura obszarowa gospodarstw rolnych, poziom produkcji i mechanizacji, rozwój strefy obsługi rolnictwa, stan infrastruktury wiejskiej itp.) lub potencjalne (czyli mogące zaistnieć realnie w przyszłości)" (W.Kołodziejczak, 131).

Przykłady bezrobocia utajonego

Polscy uczeni do grupy bezrobocia utajonego zaliczają:

• Obszary wiejskie: jak zauważa Kołodziejczak i Wysocki przerost zatrudnienia w rolnictwie powoduje, że praca na roli nie jest efektywna. Część osób pracujących w rolnictwie mogłaby bez szkody zmienić miejsce pracy. Brak zarobkowego zajęcia poza rolnictwem skutkuje obciążeniem finansowym gospodarstw (W. Kołodziejczak, F.Wysocki, s. 159).
• W krajach socjalistycznych nadzatrudnienie jest typową cechą przedsiębiorstw. Wynikało to z przekonania, że siła robocza to zamiennik technologii i sprzętu. Niektóre socjalistyczne firmy zatrudniały dziesięć razy więcej pracowników niż przedsiębiorstwa podobnej wielkości na Zachodzie (A. Koźmiński, s. 16).
• Osoby, które nie są oficjalnie zarejestrowane w Urzędzie Pracy jako bezrobotne, gdyż pracują w niepełnym wymiarze godzin. Mimo że mają chęć pracować w pełnym wymiarze. Oraz osoby, które po dłuższym bezowocnym poszukiwaniu rezygnują (A.Nehring, s. 113).
• Zgodnie z definicją PWN ukryte bezrobocie to "sytuacja, w której osoby niemogące znaleźć zatrudnienia w swoim zawodzie podejmują pracę zastępczą, zwykle gorzej płatną" (PWN). Często dotyczy to osób wykształconych, które są zbyt ambitne, aby podjąć prostą lub fizyczną pracę.

Brytyjscy uczeni do bezrobocia ukrytego zaliczają również (C. Beatty, S. Fothergill, T. Gore, A. Green, 2002, s. 9-10):

• Bezrobotnych, którzy nie pobierają zasiłku, ponieważ nie kwalifikują się do otrzymywania świadczeń. Takie osoby odeszły z pracy wcześniej lub zostały zwolnione z powodu przewinienia.
• Wcześniejsza, przymusowa emerytura. Osoby, które poprzez brak odpowiedniej pracy muszą odejść na emeryturę mimo że ich stan zdrowia pozwala na wykonywanie pracy. Do tej grupy zaliczają się też osoby, które z powodu stanu zdrowia nie są już w stanie pracować, a więc muszą odejść na przedwczesną emeryturę.
• Osoby objęte programami rządowymi i wszelkiego rodzaju akcjami aktywizacyjnymi tj. szkolenia, praktyki, kursy. Większość osób po zakończeniu programu jest chętna i gotowa podjać pracę.

Skutki bezrobocia utajonego dla gospodarki

Bezrobocie utajone, czyli ukryte bezrobocie, ma istotny wpływ na produktywność i wydajność gospodarki. Osoby, które są bezrobotne, ale niezarejestrowane w urzędach pracy, nie mają dostępu do oficjalnych programów szkoleniowych czy aktywizacyjnych. Brak możliwości podnoszenia kwalifikacji i rozwoju zawodowego prowadzi do obniżenia umiejętności i wiedzy pracowników, co przekłada się na spadek produktywności. Ponadto, osoby ukrywające bezrobocie często podejmują nieformalne zatrudnienie, które charakteryzuje się niższym poziomem płac i brakiem odpowiednich warunków pracy, co negatywnie wpływa na wydajność gospodarki.

Bezrobocie utajone prowadzi do niewłaściwej alokacji zasobów ludzkich, co z kolei hamuje wzrost gospodarczy. Osoby, które ukrywają bezrobocie, często nie mają możliwości znalezienia pracy zgodnej z ich kwalifikacjami i umiejętnościami. W rezultacie, dochodzi do nieefektywnego wykorzystania potencjału pracowników i ograniczenia możliwości rozwoju sektorów gospodarki, które mogłyby korzystać z ich umiejętności. Brak efektywnej alokacji zasobów ludzkich prowadzi do ograniczonego wzrostu gospodarczego i utrudnia rozwój innowacyjnych i konkurencyjnych sektorów.

Bezrobocie utajone ma negatywny wpływ na nierówności społeczne w społeczeństwie. Osoby, które ukrywają bezrobocie, często pracują w nieformalnym sektorze, gdzie płace są niskie, a warunki pracy nieodpowiednie. Taka sytuacja prowadzi do powstania grupy pracowników o niższych dochodach i mniejszych możliwościach rozwoju zawodowego. Bezrobocie utajone przyczynia się do pogłębiania podziałów społecznych i ekonomicznych, co prowadzi do większych nierówności społecznych.

Bezrobocie utajone ma negatywny wpływ na konkurencyjność kraju. Pracownicy ukrywający bezrobocie często nie mają dostępu do programów szkoleniowych i aktywizacyjnych, co prowadzi do obniżenia ich kwalifikacji i umiejętności. Brak wykwalifikowanej siły roboczej może ograniczać innowacyjność i konkurencyjność przedsiębiorstw, a co za tym idzie, osłabiać konkurencyjność kraju na rynkach międzynarodowych. Ponadto, bezrobocie utajone często prowadzi do niewłaściwej alokacji zasobów ludzkich, co może wpływać na ograniczenie efektywności produkcji i usług.

Przeciwdziałanie bezrobociu utajonemu

W celu wykrycia i redukcji bezrobocia utajonego stosuje się różne programy aktywizacyjne. Na przykład, można wprowadzić programy rejestrowania się w urzędach pracy jako obligatoryjne dla wszystkich bezrobotnych. Ponadto, można organizować kampanie informacyjne, które mają na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat problemu bezrobocia utajonego i zachęcenie osób ukrywających bezrobocie do rejestracji w urzędach pracy. Wprowadzenie programów szkoleniowych i aktywizacyjnych, które oferują wsparcie i możliwości rozwoju zawodowego, również może przyczynić się do redukcji bezrobocia ukrytego.

Polityki rynku pracy mają duże znaczenie w promowaniu elastyczności zatrudnienia i umożliwianiu dostępu do pełnoetatowej pracy. Wprowadzenie elastycznych form zatrudnienia, takich jak umowy o pracę na czas określony czy umowy o pracę w niepełnym wymiarze godzin, może zachęcać pracodawców do tworzenia nowych miejsc pracy. Ważna jest również ochrona praw pracowniczych i zapewnienie odpowiednich warunków zatrudnienia, aby pracownicy mieli możliwość podjęcia pełnoetatowej pracy. Polityki rynku pracy powinny promować równowagę między elastycznością a bezpieczeństwem zatrudnienia.

Edukacja i szkolenia zawodowe odgrywają istotną rolę w redukcji bezrobocia utajonego. Poprzez zdobywanie nowych umiejętności i kwalifikacji, osoby bezrobotne mogą zwiększać swoje szanse na znalezienie pracy zgodnej z ich zainteresowaniami i umiejętnościami. Dodatkowo, edukacja i szkolenia zawodowe mogą zwiększać elastyczność pracowników, umożliwiając im dostosowanie się do zmieniających się wymagań rynku pracy. Dzięki zdobytym umiejętnościom mogą także łatwiej przekwalifikować się na inne stanowiska, co przyczynia się do redukcji bezrobocia ukrytego.

W różnych krajach podejmowane są różne skuteczne działania w celu zwalczania bezrobocia utajonego. Na przykład, niektóre kraje wprowadzają programy aktywizacyjne, które obejmują intensywną pomoc i szkolenia dla osób ukrywających bezrobocie. Inne kraje skupiają się na promowaniu elastyczności zatrudnienia poprzez zmniejszenie formalności i kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników na umowy o pracę na czas określony. Wprowadzenie skutecznych programów rejestrowania się w urzędach pracy oraz kampanii informacyjnych jest również popularne w walce z bezrobociem ukrytym.

Przeciwdziałanie bezrobociu utajonemu wiąże się z różnymi wyzwaniami. Jednym z głównych wyzwań jest brak zgłaszania się osób ukrywających bezrobocie do urzędów pracy, co utrudnia identyfikację i pomoc tym osobom. Innym wyzwaniem jest utrzymanie równowagi między elastycznością zatrudnienia a ochroną praw pracowniczych. Przekonanie pracodawców do tworzenia nowych miejsc pracy i przestrzegania przepisów dotyczących zatrudnienia jest również wyzwaniem. W celu przezwyciężenia tych wyzwań konieczne jest podejmowanie skoordynowanych działań przez rząd, instytucje związane z rynkiem pracy oraz pracodawców i pracowników. Konieczne jest również zwiększenie świadomości społecznej na temat problemu bezrobocia utajonego i zachęcenie osób ukrywających bezrobocie do rejestracji w urzędach pracy.

Bezrobocie utajone — artykuły polecane

Praca na czarno — Ryzyko kadrowe — Bezrobocie dobrowolne — Chałupnictwo — Siła robocza — Doświadczenie zawodowe — Świadczenia społeczne — Bezrobotny — Tajemnica przedsiębiorstwa

Bibliografia

• Beatty C., Fothergill S., Gore T., Green A. (2002), Hidden unemployment in the East Midlands
• Janukowicz P. (2010), Bezrobocie rejestrowane a bezrobocie według BAEL, Polityka Społeczna, nr 1
• Kołodziejczak W. (2016), Nadwyżka zatrudnienia w polskim rolnictwie - projekcja na tle państw Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Problemy Rolnictwa Światowego, tom 16, zeszyt 1
• Kołodziejczak W., Wysocki F. (2013), Bezrobocie ukryte w polskim rolnictwie w 2010 roku – próba symulacji skali zjawiska, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, tom XV, zeszyt 2
• Koźmiński A. (2013), Wkład zarządzania we wzrost gospodarczy w krajach transformacji systemowej, Organizacja i Kierowanie, nr 3
• Kucharski L. (2014), Bezrobocie równowagi w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Nehring A. (2010), Charakter i wielkość bezrobocia w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, nr 836
• Strona internetowa: Ukryte bezrobocie, Słownik języka polskiego PWN online
• Ślusarczyk B., Ślusarczyk S. (2011), Podstawy mikro - i makroekonomii, Politechnika Lubelska, Lublin

Autor: Emilia Myszka