Postępowanie egzekucyjne

Postępowanie egzekucyjne polega na zastosowaniu przez państwowe organy egzekucyjne środków przymusu celem spełnienia świadczeń przysługujących wierzycielowi od dłużnika, wskazanych w tytule egzekucyjnym.

Stosuje się zasadniczy podział egzekucji na:

• Egzekucję sądową - przymusowe wykonanie obowiązków cywilnych (takich jak np. dług z tytułu pożyczki)
• Egzekucję administracyjną - przymusowe egzekwowanie wykonania obowiązków administracyjnych (zapłata mandatu karnego, podatku).

Czynności egzekucyjne wykonywane są przez powołany do tego odpowiedni organ egzekucyjny.

TL;DR

Postępowanie egzekucyjne to stosowanie środków przymusu przez organy egzekucyjne państwa w celu spełnienia świadczeń wierzyciela przez dłużnika. Głównym organem egzekucyjnym jest komornik, który działa na podstawie prawa i może korzystać z pomocy innych organów. Sąd rejonowy pełni funkcję sądu egzekucyjnego i organu egzekucyjnego. W postępowaniu egzekucyjnym występują wierzyciel i dłużnik. Tytuł egzekucyjny to orzeczenie sądowe lub inny dokument stwierdzający istnienie roszczenia wierzyciela. Klauzula wykonalności potwierdza, że tytuł egzekucyjny uprawnia do egzekucji. Tytuł wykonawczy jest tytułem egzekucyjnym z klauzulą wykonalności i stanowi podstawę do egzekucji. Aby wszcząć postępowanie egzekucyjne, należy złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji. Egzekucja może dotyczyć świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych.

Organy postępowania egzekucyjnego

Komornik jest głównym organem egzekucyjnym. Wykonując wszystkie czynności egzekucyjne (z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla sądu rejonowego) musi zawsze działać na podstawie i w granicach prawa. Będąc funkcjonariuszem publicznym, działającym przy sądzie rejonowym, jest organem niezależnym i samodzielnym, jednakże w sprawach zastrzeżonych dla sądu egzekucyjnego, komornik traci swoją samodzielność i jest zobowiązany do wykonywania poleceń sądu. Komornik podczas prowadzenia czynności egzekucyjnych może skorzystać z pomocy organów pomocniczych takich jak: policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa, Straż Graniczna, banki oraz zakłady pracy.

Sąd rejonowy w postępowaniu egzekucyjnym zawsze pełni funkcję sądu egzekucyjnego oraz niekiedy funkcjonuje jako organ egzekucyjny. Jako organ egzekucyjny występuje przy egzekucji w celu zawieszenia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej. Jako sąd egzekucyjny występuje zawsze w sprawach związanych z nadzorem komornika.

Przez czynności egzekucyjne, prowadzone przez komornika lub sąd egzekucyjny, rozumieć należy każde formalne, opierające się na przepisach procesowych, działanie tych organów wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji.

Podmioty postępowania egzekucyjnego

• Wierzyciel - egzekwujący
• Dłużnik - egzekwowany

Jeżeli postępowanie egzekucyjne zostanie wszczęte nie bezpośrednio przez wierzyciela mamy wtedy do czynienia z:

• wierzycielem w znaczeniu procesowym - wszczynającym postępowanie (np. organizacja społeczna, prokurator)
• wierzycielem w znaczeniu w znaczeniu materialnym - podmiotem na rzecz którego wszczęto egzekucję

Tytuł egzekucyjny

Tytuł Egzekucyjny to orzeczenie sądowe lub inny dokument urzędowy stwierdzający istnienie i zakres roszczenia wierzyciela względem dłużnika. Jest najważniejszym warunkiem dopuszczalności egzekucji (bez ważnego tytułu, egzekucja nie może być prowadzona). Z tytułu egzekucyjnego musi wynikać, kto jest wierzycielem, a kto dłużnikiem oraz jaka jest treść obowiązku świadczenia.

Klauzula wykonalności

Sąd nadając klauzulę wykonalności, stwierdza że tytuł egzekucyjny uprawnia do egzekucji. Sąd może nadać klauzulę wykonalności na wniosek wierzyciela lub z urzędu. Klauzulę wykonalności nadaje się przeciwko dłużnikowi wymienionemu w tytule egzekucyjnym na rzecz wierzyciela. W postępowaniu klauzulowym sąd nie bada zasadności treści tytułu egzekucyjnego, a jedynie sprawdza czy przedstawiony dokument nadaje się do wykonania na drodze egzekucji.

Tytuł wykonawczy

Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny opatrzony w klauzulę wykonalności. Jest on podstawą wszczęcia i przeprowadzenia egzekucji. Warunkiem skutecznej egzekucji jest skierowanie tytułu wykonawczego do organu egzekucyjnego razem z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Tytuł wykonawczy stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji ze wszystkich części majątku dłużnika, chyba że treść tytułu wykonawczego stanowi inaczej.

Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego

Aby doszło do prawidłowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego, oprócz tytułu wykonawczego, należy złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji, spełniający wymogi pism procesowych. We wniosku o wszczęcie egzekucji należy dokładnie określić świadczenie, jakie ma być spełnione, oraz wskazać sposób egzekucji. Wierzyciel może w jednym wniosku wskazać kilka sposobów egzekucji. Organ egzekucyjny powinien wybrać ten najmniej uciążliwy dla dłużnika. Istnieje również możliwość ubiegania się we wniosku o wyegzekwowanie zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego. Wniosek zgłasza się, według wytycznych, do komornika bądź sądu. Organy te nie posiadają kompetencji do badania owych wniosków pod kątem zasadności objętego tytułem wykonalności obowiązku, mogą jedynie sprawdzać je pod względem formalnym.

Wszczęcie egzekucji

Do wszczęcia postępowania egzekucyjnego dochodzi z chwilą złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji, do wszczęcia egzekucji w rozumieniu sensus stricto następuje natomiast z chwilą dokonania pierwszej czynności egzekucyjnej.

Komornik ma obowiązek doręczenia dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z podaniem treści tytułu wykonawczego oraz sposobem egzekucji, przy pierwszej czynności egzekucyjnej. Dłużnik oraz wierzyciel mają prawo być obecni podczas każdej czynności egzekucyjnej w celu zabezpieczenia swoich interesów.

Rodzaje egzekucji

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje egzekucji (podział ze względu na charakter egzekwowanego świadczenia):

1. egzekucję świadczeń pieniężnych
2. egzekucję świadczeń niepieniężnych

Egzekucja świadczeń pieniężnych dzieli się ze względu na sposób jej przeprowadzenia na egzekucję z: ruchomości, wynagrodzenia za pracę, rachunku bankowego, innych wierzytelności i innych praw majątkowych, nieruchomości, ułamkowej części nieruchomości, użytkowania wieczystego lub ze statków morskich.

Egzekucję świadczeń niepieniężnych dzieli się na egzekucję o: wydanie rzeczy ruchomej, wydanie nieruchomości, statku albo opróżnienia pomieszczenia, wykonanie czynności, którą za dłużnika może wykonać inna osoba, wykonanie czynności, której inna osoba od dłużnika nie może wykonać i której wykonanie zależy od jego woli, zaniechanie pewnej czynności lub nieprzeszkadzanie czynności wierzyciela, zniesienie współwłasności nieruchomości na drodze sprzedaży publicznej.

Postępowanie egzekucyjne — artykuły polecane

Postępowanie cywilne — Sądowy tytuł egzekucyjny — Sąd arbitrażowy — Postępowanie sądowe — Czynny żal — Klauzula wykonalności — Postępowanie karne — Upadłość — Umowa powiernicza

Bibliografia

• Broniewicz W. (1996), Postępowanie cywilne w zarysie, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa
• Janowski J. (2015), Kodeks Postępowania Cywilnego, komentarz art. 730-1217, C.H. Beck, Warszawa
• Jodłowski J. i in. (1996), Postępowanie cywilne, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa
• Kaszok A. (2016), Kodeks postępowania cywilnego, stan prawny na 12.01.2016 r., OD.NOWA, Bielsko-Biała
• Studzińska J., Cioch P. (2017), Postępowanie cywilne, C.H. Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296

Autor: Katarzyna Kołodziejczyk, Katarzyna Cudek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.