Klasa średnia

Klasa średnia jest to pewna zbiorowość, grupa, która jest złożona z tak przeróżnych kategorii, grup że już na samym początku dyskryminuje ją jako "klasę społeczną". Pomimo tego ze klasa średnia nie wlicza się do klas społecznych, jest bardzo ważnym elementem w społeczeństwach rynkowych. Wbrew temu że jest to grupa ludzi o różnych dochodach, różnorodnym wykształceniu, innych zainteresowaniach, potrzebach czy też preferencjach w zakresie konsumpcji to nadal nazywana jest "klasą".Klasa średnia jest bodźcem, który pobudza do wszelkich działań, motywuje przy czym jest powodem stabilności systemu (Domański H. 2012, s. 13-14)

TL;DR

Klasa średnia jest grupą społeczną, która jest ważnym elementem społeczeństw rynkowych, mimo że nie jest klasyfikowana jako klasa społeczna. Klasa średnia ma różne dochody, wykształcenie, zainteresowania i preferencje, ale nadal jest nazywana "klasą". Jej rola w strukturze społecznej jest coraz bardziej rozwarstwiona. Klasa średnia tworzyła się od drobnych kupców i rzemieślników, a dziś składa się z różnych grup zawodowych. Klasa średnia ma wpływ na organizację pracy, system społeczny i mentalność jednostek. Wprowadzenie pożyczek hipotecznych i posiadanie własnego domu jest ważnym czynnikiem formowania się klasy średniej. Klasa średnia odgrywa rolę w nowoczesnym systemie zawodowym, gdzie obowiązują zasady takie jak równe szanse, fair play i sukces jako rezultat wysiłku jednostek. Przynależność do klasy średniej pozwala na funkcjonowanie w wyobrażeniu o własnej wyższości, ale wymaga ciągłego dowodzenia swojej wartości. Przynależność do klasy średniej ma wiele korzyści, ale także negatywne strony, takie jak rywalizacja i napięcia z innymi grupami społecznymi.

Rola klasy średniej w strukturze społecznej

Klasa średnia w dzisiejszych czasach mniej zasługuje na miano klasy społecznej. Aktualnie ulega ona ciągłemu rozwarstwieniu, tracąc swoją pierwotną spoistość. Czynnikiem tworzenia się średniej klasy stał się popyt na nowe zawody których bardziej doceniane były specjalistyczne kwalifikacje oraz pomysłowość żądająca odwagi. Początkiem klasa średnia tworzyła się w gronie drobnych kupców oraz właścicieli warsztatów rzemieślniczych. Z czasem powstały absolutystyczne monarchie przez co stworzyło się zapotrzebowanie na pisarzy, kadry administracyjne, intendentów. Większym fragmentem nowej klasy stało się wyuczone mieszczaństwo, w których skład wchodzili lekarze, nauczyciele, prawnicy cz też sygnatariusze umów handlowych. Powyższe grupy przekształciły się w grupy zawodowe, gdzie w krajach anglosaskich nazywają się "professions". Członków klasy łączyło prowadzenie własnego biznesu, profesji. Rozwój przemysłu, który stał się bardzo gwałtowny sprawił nowe podziały w strukturze zawodowej co wiąże się z nowymi kryteriami majątkowymi i nową hierarchią. Jednak w dalszym ciągu drabina społeczna przybiera kształt piramidy z elementem szerokiej podstawy, lecz w jej środku zachodzą pewne wybrzuszenia, zmiany. Od małych przedsiębiorców drobnych firm zaczynają się odrywać posiadacze wielkich firm, dysponenci miliardowych fortun, bogaci rentierzy czy też, prezesi korporacji. Powyżej wymieniona grupa zaczęła przenikać do klasy "wyższej", gdzie prócz arystokracji zaczęła kształtować się arystokracja kapitału. W tym samym czasie zwiększało się zróżnicowanie klasy średniej, z której wyznaczyły się kategorie niewielkich przedsiębiorców, menadżerowie, "białe kołnierzyki" oraz "wolne zawody". (Domański H. 2012, s. 14-15)

Dzięki temu klasa średnia stawała się pewnym historycznym zwrotem, który odmienił organizację pracy, system stosunków społecznych oraz mentalność i przyzwyczajenie jednostek. Formowanie się klasy średniej sprawiło powstanie nowych pozycji np.: administracja rządowa nie mogła funkcjonować bez wykwalifikowanego korpusu służby cywilnej czy tez oficerów zasadzanych drogą konkursu, gospodarka która zaczęła się rozwijać nie potrafiła by funkcjonować bez zespołu menadżerów, kadry inżynierskiej oraz pracowników biurowych. Miernikiem rozwoju kultury stał się profesjonalizm, a wszelkie świadczenia, usługi były wykonywane przez wyspecjalizowane jednostki. Wraz z wprowadzeniem pożyczek hipotecznych na zakup domu powstały pozycje związane z klasą średnią. Upowszechnienie się mentalności posiadacza wiązało się z jednym z najważniejszych czynników formowania się wspólnoty klasy średniej. Mimo że ratalna własność jest specjalnym rodzajem własności to i tak zapewnia właścicielowi pełny komfort życia, naturalnie pod warunkiem regularnego spłacania kredytu (Domański H. 2012, s. 16)

Nowoczesny system zawodowy

System ten opiera się pojęciach takich jak: otwarte współzawodnictwo czy też poleganiu na sobie. Bez osób, które nie maja instynktu ciągłego pomnażania dóbr, kapitalizm nie może istnieć. Reguły, które obowiązują uczestników tej gry to: równe szanse dla każdego niezależnie od płci czy też rasy, sukces jako rezultat wysiłku jednostek oraz zdolności w myśl "fair play" - niedozwolone jest wszelkiego typu oszustwo, korzystanie ze znajomości, posługiwanie się siłą, przemoc i intrygi, nierówne nagrody dla pozycji o niejednakowym znaczeniu a sukcesy są uzasadnioną nagrodą przy czym wszelkie niepowodzenia należy rozpatrywać jako zasłużoną konsekwencje, wymierzoną przez organizację za brak odwagi, lenistwo, brak ambicji oraz niekompetencję. Podsumowując, niepowodzenia oraz sukcesy są zależne od nas samych i to my mamy wpływ na to jak potoczy się nasza kariera zawodowa. Każdy z nas powinien nie użalać się nad swoją osobą, dawać z siebie wszystko oraz nie narzekać. (Domański H. 2012, s. 16-17)

Rola psychologiczna klasy średniej

Przynależność do średniej klasy zezwala funkcjonować w wyobrażeniu o własnej wyższości, jednakże wymaga to ciągłego demonstrowania przykładów własnej wartości. Z pewnej strony pokazuje ono pomyślność życiowa, którą symbolizuje własny dom, wysokie dochody, będące w zasięgu każdej osoby która ciągle, wytrwale dąży do osiągniecia wymierzonego celu. Przynależność do wyżej wymienionej grupy, działa jak narkotyk, żyje się w niej pod presja oraz czuje się nacisk z otoczenia. Układ ten powoduje doskonalenie jednostek, zwiększa kwalifikacje zawodowe, zmusza do dalszego rozwoju. Występuje wiele korzyści związanych z posiadania klasy średniej. Jedną z nich jest zaspokojenie potrzeb wyższości, uśmierzanie wątpliwości czy też napięć. Jednak chętnych jest zawsze dużo więcej od możliwości awansu. Przynależność do klasy zezwala wykazać się nawet małym sukcesem. Oprócz tego trzeba też wspomnieć o negatywnych stronach przynależności do klasy średniej. Od samego początku dziejów klasa średnia była krytykowana przez arystokrację oraz szlachtę, ponieważ rywalizowały one o pozycję ekonomiczną, władze czy też prestiż. Obecnie występuje za dużo napięć, w owych jednostkach brakuje też zdrowej rywalizacji, równych szans w dążeniu do osiągnięcia zamierzonych celów.(Domański H. 2012, s. 19-20)

Klasa średnia — artykuły polecane

Potrzeba afiliacji — Generacja X — Altruizm — Alienacja — Etyka biznesu — Ludwig von Mises — Klasa wyższa — Kapitał ludzki — Status społeczny — Dojrzałość projektowa

Bibliografia

• Domański H. (2012), Polska klasa średnia, Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń
• Sikora-Graca M. (2013), Wpływ transformacji gospodarczej na proces formowania elit biznesu w państwach Kaukazu Południowego
• Zalewski D. (2011), Klasa średnia a ukryte państwo opiekuńcze, Polityka społeczna, nr 3

Autor: Agnieszka Zielińska