Fundusze celowe: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
(LinkTitles.) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''[[Fundusze]] celowe''' są to fundusze tworzone w celu realizacji wyodrębnionych zadań, które należą do obowiązków państwa. Środki w funduszach pochodzą z [[Budżet|budżetu państwa]] i są przeznaczone wyłącznie na wyznaczony cel, który jest zapisany w ustawach tworzących konkretny [[fundusz]]. | |||
Nowelizacja w 2009 roku ustawy o finansach publicznych zlikwidowała samorządowe fundusze celowe oraz [[Osoba prawna|osobowość prawną]] dla funduszy celowych. Powodem tych zmian była mnogość funduszy i potrzeba poprawy kontroli nad [[Finanse publiczne|finansami publicznymi]]. | |||
Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej. Zarządza nimi wskazany w ustawie minister lub inny organ administracji publicznej. Środki pieniężne są przechowywane na specjalnie wyodrębnionym dla funduszu rachunku bankowym. [[Plan finansowy|Plany finansowe]] każdego funduszu muszą być umieszczane w ustawie budżetowej. | |||
Obsługą operacyjną państwowych funduszy celowych zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego (Brzozowska K., 2010, s. 21). | |||
==TL;DR== | |||
Fundusze celowe to fundusze tworzone w celu realizacji konkretnych zadań państwa. Po zmianach w 2009 roku, fundusze samorządowe zostały zlikwidowane. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej i są zarządzane przez ministra lub inny organ administracji publicznej. Funkcje funduszy celowych to m.in. alokacja, redystrybucja, mobilizacja środków publicznych i racjonalizacja wydatków. Istnieje wiele funduszy celowych, np. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Porównanie funduszu celowego z instytucją budżetu pokazuje różnice w finansowaniu, ciągłości finansowania, bezpieczeństwie i elastyczności. | |||
'''[[ | ==Funkcje funduszy celowych== | ||
* '''[[Funkcja]] alokacyjna''' - rozmieszczanie środków pieniężnych mechanizmami administracyjnymi | |||
* '''Funkcja redystrybucyjna''' - wprowadzają zmiany w proporcjach podziału dochodu narodowego w wyniku wykorzystania środków osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych na rzecz funduszy | |||
* '''Funkcja mobilizacyjna''' - wykorzystuje [[instrumenty finansowe]] w celu zwiększenia środków publicznych | |||
* '''Funkcja racjonalizacji wydatków publicznych''' - zabezpieczają [[finansowanie]] wyznaczonych zadań publicznych w przypadku zmian w hierarchii celów rządzących (Piotrowska-Marczak K., 2000). | |||
<google>n</google> | |||
==Istniejące fundusze celowe == | ==Istniejące fundusze celowe== | ||
Wśród istniejących funduszy celowych można wymienić: | Wśród istniejących funduszy celowych można wymienić: | ||
* Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, | * Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, | ||
* Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej, | * Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej, | ||
* Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych, | * Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych, | ||
* Fundusz Emerytur Pomostowych, | * Fundusz Emerytur Pomostowych, | ||
* Fundusz Kredytu Technologicznego, | * Fundusz Kredytu Technologicznego, | ||
* Fundusz Pracy, | * Fundusz Pracy, | ||
*[[Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych|Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych]], | * [[Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych|Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych]], | ||
* Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów, | * Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów, | ||
* Fundusz Wsparcia Policji, | * Fundusz Wsparcia Policji, | ||
* Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, | * Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, | ||
* Fundusz Promocji Twórczości, | * Fundusz Promocji Twórczości, | ||
* Fundusz Rekompensacyjnego, | * Fundusz Rekompensacyjnego, | ||
* Fundusz - Centralna [[Ewidencja]] Pojazdów i Kierowców, | * Fundusz - Centralna [[Ewidencja]] Pojazdów i Kierowców, | ||
* Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego, | * Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego, | ||
* Fundusz Reprywatyzacji, | * Fundusz Reprywatyzacji, | ||
* Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców, | * Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców, | ||
* Fundusz Skarbu Państwa, | * Fundusz Skarbu Państwa, | ||
* Fundusz Nauki i Technologii Polskiej, | * Fundusz Nauki i Technologii Polskiej, | ||
* Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy, | * Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy, | ||
* Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej, | * Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej, | ||
* Fundusz Emerytalno-Rentowy, | * Fundusz Emerytalno-Rentowy, | ||
* Fundusz Prewencji i rehabilitacji, | * Fundusz Prewencji i rehabilitacji, | ||
* Fundusz Administracyjny, | * Fundusz Administracyjny, | ||
* Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym, | * Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym, | ||
* Fundusz Promocji Kultury, | * Fundusz Promocji Kultury, | ||
* Fundusz Wsparcia Straży Granicznej, | * Fundusz Wsparcia Straży Granicznej, | ||
* Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej, | * Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej, | ||
* Fundusz Promocji Kultury. | * Fundusz Promocji Kultury. | ||
==Porównanie instytucji budżetu i funduszu celowego== | ==Porównanie instytucji budżetu i funduszu celowego== | ||
{| class="wikitable" style="text-align: center; " | {| class="wikitable" style="text-align: center; " | ||
| '''Cecha''' || '''[[Budżet]]''' || '''Fundusz celowy''' | | '''Cecha''' || '''[[Budżet]]''' || '''Fundusz celowy''' | ||
| Linia 70: | Linia 58: | ||
| style="text-align: left;" | Ciągłość finansowania || brak || zapewniona | | style="text-align: left;" | Ciągłość finansowania || brak || zapewniona | ||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;" | Bezpieczeństwo finansowania zadań|| niskie | | style="text-align: left;" | Bezpieczeństwo finansowania zadań|| niskie - [[konkurencyjność]] zadań || wysokie - brak konkurencyjności zadań | ||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;" |Arbitralność w alokacji środków|| istotna || nieistotna | | style="text-align: left;" |Arbitralność w alokacji środków|| istotna || nieistotna | ||
| Linia 91: | Linia 79: | ||
|} | |} | ||
Źródło: S. Owsiak, Finanse publiczne, s. 136. | Źródło: S. Owsiak, Finanse publiczne, s. 136. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Finanse publiczne]]}} — {{i5link|a=[[Służba zdrowia]]}} — {{i5link|a=[[Sektor publiczny]]}} — {{i5link|a=[[Jednostka sektora finansów publicznych]]}} — {{i5link|a=[[Kasa oszczędnościowa]]}} — {{i5link|a=[[Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa]]}} — {{i5link|a=[[Subsydia]]}} — {{i5link|a=[[System finansów publicznych]]}} — {{i5link|a=[[Opieka medyczna]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | |||
* Brzozowska K. (2010) | * Brzozowska K. (2010), ''[https://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-a28d4a46-5342-46fb-b7ae-ac67608b433f/c/Brzozowska.pdf Bankowa obsługa państwowych funduszy celowych w Polsce]'', Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie | ||
* | * Owsiak S. (2013), ''Finanse publiczne. Teoria i praktyka'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* | * Piotrowska-Marczak K. (2000), ''Analiza celowości działania państwowych funduszy celowych oraz agencji'', Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa | ||
* ''[ | * ''Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20091571240 Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240] | ||
* Wójtowicz W. (red) (2014), ''Zarys finansów publicznych i prawa finansowego'', Wolters Kluwer, Warszawa | |||
[[Kategoria: | </noautolinks> | ||
[[Kategoria: Finanse publiczne]] | |||
{{a|Piotr Wyżga}} | {{a|Piotr Wyżga}} | ||
{{msg:law}} | {{msg:law}} | ||
{{#metamaster:description|Fundusze celowe to specjalne fundusze tworzone w celu realizacji zadań państwa. Pochodzą z budżetu państwa i są przeznaczone na określony cel. Zarządzaniem zajmuje się minister lub inny organ administracji publicznej.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 23:04, 11 sty 2024
Fundusze celowe są to fundusze tworzone w celu realizacji wyodrębnionych zadań, które należą do obowiązków państwa. Środki w funduszach pochodzą z budżetu państwa i są przeznaczone wyłącznie na wyznaczony cel, który jest zapisany w ustawach tworzących konkretny fundusz.
Nowelizacja w 2009 roku ustawy o finansach publicznych zlikwidowała samorządowe fundusze celowe oraz osobowość prawną dla funduszy celowych. Powodem tych zmian była mnogość funduszy i potrzeba poprawy kontroli nad finansami publicznymi. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej. Zarządza nimi wskazany w ustawie minister lub inny organ administracji publicznej. Środki pieniężne są przechowywane na specjalnie wyodrębnionym dla funduszu rachunku bankowym. Plany finansowe każdego funduszu muszą być umieszczane w ustawie budżetowej.
Obsługą operacyjną państwowych funduszy celowych zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego (Brzozowska K., 2010, s. 21).
TL;DR
Fundusze celowe to fundusze tworzone w celu realizacji konkretnych zadań państwa. Po zmianach w 2009 roku, fundusze samorządowe zostały zlikwidowane. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej i są zarządzane przez ministra lub inny organ administracji publicznej. Funkcje funduszy celowych to m.in. alokacja, redystrybucja, mobilizacja środków publicznych i racjonalizacja wydatków. Istnieje wiele funduszy celowych, np. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Porównanie funduszu celowego z instytucją budżetu pokazuje różnice w finansowaniu, ciągłości finansowania, bezpieczeństwie i elastyczności.
Funkcje funduszy celowych
- Funkcja alokacyjna - rozmieszczanie środków pieniężnych mechanizmami administracyjnymi
- Funkcja redystrybucyjna - wprowadzają zmiany w proporcjach podziału dochodu narodowego w wyniku wykorzystania środków osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych na rzecz funduszy
- Funkcja mobilizacyjna - wykorzystuje instrumenty finansowe w celu zwiększenia środków publicznych
- Funkcja racjonalizacji wydatków publicznych - zabezpieczają finansowanie wyznaczonych zadań publicznych w przypadku zmian w hierarchii celów rządzących (Piotrowska-Marczak K., 2000).
Istniejące fundusze celowe
Wśród istniejących funduszy celowych można wymienić:
- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
- Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej,
- Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych,
- Fundusz Emerytur Pomostowych,
- Fundusz Kredytu Technologicznego,
- Fundusz Pracy,
- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
- Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów,
- Fundusz Wsparcia Policji,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- Fundusz Promocji Twórczości,
- Fundusz Rekompensacyjnego,
- Fundusz - Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców,
- Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego,
- Fundusz Reprywatyzacji,
- Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców,
- Fundusz Skarbu Państwa,
- Fundusz Nauki i Technologii Polskiej,
- Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy,
- Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej,
- Fundusz Emerytalno-Rentowy,
- Fundusz Prewencji i rehabilitacji,
- Fundusz Administracyjny,
- Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym,
- Fundusz Promocji Kultury,
- Fundusz Wsparcia Straży Granicznej,
- Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej,
- Fundusz Promocji Kultury.
Porównanie instytucji budżetu i funduszu celowego
| Cecha | Budżet | Fundusz celowy |
| Przedmiot finansowania | ogólny | ściśle określony |
| Okres finansowania | roczny | nieokreślony |
| Ciągłość finansowania | brak | zapewniona |
| Bezpieczeństwo finansowania zadań | niskie - konkurencyjność zadań | wysokie - brak konkurencyjności zadań |
| Arbitralność w alokacji środków | istotna | nieistotna |
| Możliwość akumulacji środków finansowych po roku finansowym | nie istnieje | istnieje |
| Zasady gospodarki finansowej | sztywne | elastyczne |
| Możliwość mobilizacji dochodów | minimalne | znaczne |
| Możliwości kontroli ze strony władz przedstawicielskich | istotne | ograniczone |
| Racjonalizacja wydatków | ograniczona | znaczna |
| Możliwość realokacji środków finansowych stosownie do zmieniających się warunków społecznych i politycznych | duża | mała |
| Możliwość nieracjonalnego wydatkowania środków w wyniku działania grup nacisku | duża | mała |
| Możliwość rozbicia gospodarki pieniężnymi środkami publicznymi | mała | duża |
Źródło: S. Owsiak, Finanse publiczne, s. 136.
| Fundusze celowe — artykuły polecane |
| Finanse publiczne — Służba zdrowia — Sektor publiczny — Jednostka sektora finansów publicznych — Kasa oszczędnościowa — Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa — Subsydia — System finansów publicznych — Opieka medyczna |
Bibliografia
- Brzozowska K. (2010), Bankowa obsługa państwowych funduszy celowych w Polsce, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
- Owsiak S. (2013), Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Piotrowska-Marczak K. (2000), Analiza celowości działania państwowych funduszy celowych oraz agencji, Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240
- Wójtowicz W. (red) (2014), Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Wolters Kluwer, Warszawa
Autor: Piotr Wyżga
 |
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |
