Fenotyp: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Fenotyp''' '[[zespół]] wszystkich dostrzegalnych cech organizmu będący wynikiem współdziałania czynników dziedzicznych oraz warunków środowiska' <ref>(2018) Fenotyp, PWN</ref> | |||
</ | |||
Według Richarda Dawkinsa, "termin “fenotyp" używany jest dla określenia cielesnej manifestacji genu (podstawowa jednostka dziedziczności, część chromosomu w DNA<ref>Rodden Robinson T. (2010)., s.349</ref>) - jego wpływu na [[rozwój]] osobnika, w porównaniu do wpływów wywieranych przez jego allele (alternatywna wersja genu<ref>Rodden Robinson T. (2010). s.347</ref>). Efektem fenotypowym jakiegoś konkretnego genu może być, dajmy na to, zielony kolor oczu. W rzeczywistości większość genów przejawia się więcej niż jedną cechą fenotypową, dajmy na to, zielonym kolorem oczu i kręconymi włosami. Dobór naturalny przekłada jedne geny nad inne nie z powodu właściwości tych samych genów, ale z powodu ich skutków - efektów fenotypowych".<ref>Dawkins R.(1996). s.175</ref> Innymi słowy fenotyp to fizyczne cechy osobnika<ref>Rodden Robinson T. (2010). , s.349</ref>. | |||
==TL;DR== | |||
Fenotyp to zespół cech organizmu wynikający zarówno z czynników dziedzicznych, jak i środowiskowych. Genotyp to z kolei genetyczny wygląd organizmu. Fenotyp zależy od genotypu oraz od wpływu środowiska. Genotyp jest dziedziczony, natomiast fenotyp może ulegać zmianom pod wpływem doboru naturalnego. Genotyp składa się z informacji genetycznych, a fenotyp to ekspresja tych genów. Różnica między genotypem a fenotypem polega na różnicach w charakterystyce organizmu. | |||
==Efekty fenotypowe== | ==Efekty fenotypowe== | ||
Jak twierdzi Richard Dawkins, "za efekty fenotypowe uważa się na ogół wszelkie wpływy, jakie gen ten wywiera na ciało, w którym się znajduje. | Jak twierdzi Richard Dawkins, "za efekty fenotypowe uważa się na ogół wszelkie wpływy, jakie gen ten wywiera na ciało, w którym się znajduje".<ref>Dawkins R.(1996). s.177</ref>. | ||
==Wpływ środowiska== | ==Wpływ środowiska== | ||
Według Tary Rodden Robinson większość cech wykazuje niewielką podatność na środowisko. Jednak u niektórych organizmów widać wpływ środowiska na fenotyp jaki produkują ich geny. Na przykład gen, który daje królikowi himalajskiemu charakterystyczny fenotyp ciemnych stóp, uszu, nosa i ogona, jest dobrym przykładem cechy, która różni się w swojej ekspresji w oparciu o środowisko zwierzęcia. Pigment wytwarzający ciemne futro u dowolnego zwierzęcia wynika z obecności enzymu wytwarzanego przez zwierze. Ale w tym przypadku efekt enzymu jest dezaktywowany w normalnej temperaturze ciała. Tak więc allel wytwarzający pigment w futrze królika jest wyrażany tylko w chłodniejszych częściach ciała | Według Tary Rodden Robinson większość cech wykazuje niewielką [[podatność]] na środowisko. Jednak u niektórych organizmów widać wpływ środowiska na fenotyp jaki produkują ich geny. Na przykład gen, który daje królikowi himalajskiemu charakterystyczny fenotyp ciemnych stóp, uszu, nosa i ogona, jest dobrym przykładem cechy, która różni się w swojej ekspresji w oparciu o środowisko zwierzęcia. Pigment wytwarzający ciemne futro u dowolnego zwierzęcia wynika z obecności enzymu wytwarzanego przez zwierze. Ale w tym przypadku efekt enzymu jest dezaktywowany w normalnej temperaturze ciała. Tak więc allel wytwarzający pigment w futrze królika jest wyrażany tylko w chłodniejszych częściach ciała<ref>Rodden Robinson T. (2010). s.65</ref> | ||
<google>n</google> | |||
==Relacja genotyp - fenotyp== | ==Relacja genotyp - fenotyp== | ||
Tara Rodden Robinson pisze, że genotyp to genetyczny wygląd osobnika, allele posiadane w danej | [[Tara]] Rodden Robinson pisze, że genotyp to genetyczny wygląd osobnika, allele posiadane w danej części chromosomu<ref>Rodden Robinson T. (2010).s.349</ref>, z kolei w opracowaniu Lakne Panawala, możemy dowiedzieć się, że genotyp to kompletny zestaw genów przenoszonych przez konkretny organizm. W związku z tym, jest częścią sekwencji genomu lub składu genetycznego danego organizmu. Genotyp zawiera instrukcje dotyczące rozwoju i funkcjonowania komórki. Dlatego jest on określany jako “plan" komórki. Instrukcje te napisane są przy pomocy kodu genetycznego<ref>Panawala L. (2017).</ref> | ||
Część fenotypu w tej relacji odpowiada bardziej za pewien poziom zmienności (kolor włosów, poziom odporności na toksyny), niż za stan (blond włosy, odpornośc na konkretną truciznę).<ref>Orgogozo V.; Morizot B.; Martin A. (2015). | Część fenotypu w tej relacji odpowiada bardziej za pewien poziom zmienności (kolor włosów, poziom odporności na toksyny), niż za stan (blond włosy, odpornośc na konkretną truciznę).<ref>Orgogozo V.; Morizot B.; Martin A. (2015). nr 6</ref> | ||
==Różnice pomiędzy fenotypem a genotypem== | ==Różnice pomiędzy fenotypem a genotypem== | ||
*Definicja: | * [[Definicja]]: | ||
**Genotyp: Jest genetycznym wyglądem organizmu. | ** Genotyp: Jest genetycznym wyglądem organizmu. | ||
**Fenotyp: Jest to cecha morfologiczna, biochemiczna i fizjologiczna, zachowanie i efekty zachowania organizmu. | ** Fenotyp: Jest to cecha morfologiczna, biochemiczna i fizjologiczna, zachowanie i efekty zachowania organizmu. | ||
* [[Obserwacja]]: | |||
** Genotyp: Genotyp może być określony obserwowaniem DNA metodami genotypowania. | |||
** Fenotyp: Fenotyp może być określony dzięki obserwowaniu cech zewnętrznych. | |||
* Zależność: | |||
** Genotyp: Genotyp zależy całkowicie od sekwencji DNA. | |||
** Fenotyp: Fenotyp zależy od genotypu i od zmiennych środowiskowych. | |||
* Dziedziczność: | |||
** Genotyp: Jest dziedziczony przez potomstwo. | |||
** Fenotyp: Nie jest dziedziczony przez potomstwo, ale dobór naturalny może zmienić wygląd genetyczny. | |||
* Zawartość: | |||
** Genotyp: Składa się z wszystkich informacji dziedzicznych - ekspresji oraz tłumienia genów. | |||
** Fenotyp: Składa się tylko z ekspresji genów. | |||
* Przykłady: | |||
** Genotyp: Geny są odpowiedzialne za kolor oczu, włosów, wysokość itp. | |||
** Fenotyp: Niebieskie, zielone i brązowe oczy, czarne, brązowe lub rude włosy, różna wysokość. | |||
* Podsumowanie: | |||
Fenotyp zależy od jego kodującej części genu, ale jego ekspresja zależy od czynników zewnętrznych. Zmieniona przez czynniki środowiska wersja genu wytwarza jego fenotypy. Jeżeli dany organizm jest podatny na chorobę przez jego genetyczne cechy, niektóre objawy choroby można zwizualizować na organizmie jako fenotypy. Tak więc chorobę można zidentyfikować na podstawie obserwacji fizjologicznych lub nawet biochemicznych. Stąd kluczowa różnica pomiędzy genotypem a fenotypem tkwi w różnicach w charakterystyce organizmu<ref>Panawala L. (2017).</ref> | |||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Parametr]]}} — {{i5link|a=[[Temperament]]}} — {{i5link|a=[[Wykres Molliera]]}} — {{i5link|a=[[Nisza ekologiczna]]}} — {{i5link|a=[[Cechy charakteru]]}} — {{i5link|a=[[Kalorymetria]]}} — {{i5link|a=[[Eksperyment Zimbardo]]}} — {{i5link|a=[[Próg absolutny]]}} — {{i5link|a=[[Odporność]]}} }} | |||
==Przypisy== | |||
<references /> | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
*Dawkins R.(1996) | <noautolinks> | ||
*Lehner B. (2013) | * Dawkins R. (1996), ''Samolubny gen'', Prószyński i S-ka | ||
*Orgogozo V. | * Lehner B. (2013), ''[https://materiais.dbio.uevora.pt/MA/Artigos/Genotype_to_phenotype-lessons_from_model_organisms_for_human_genetics.pdf Genotype to phentype: lessons from model organisms for human genetics]'', Nature Reviews, nr 14 | ||
*Panawala L. (2017) | * Orgogozo V., Morizot B., Martin A. (2015), ''[https://www.normalesup.org/~vorgogoz/articles/Orgogozo2015-gephe.pdf The differential view of genotype - phenotype relationships]'', Frontiers of genetics, nr 6 | ||
*Rodden | * Panawala L. (2017), ''Difference between genotype and phenotype'', Pediaa | ||
*Taylor P. | * Rodden R. (2010), ''Genetics for dummies'', Wiley Publishing, Inc., Indianapolis | ||
* Taylor P., Lewontin R. (2017), ''[https://materiais.dbio.uevora.pt/MA/Artigos/Genotype_to_phenotype-lessons_from_model_organisms_for_human_genetics.pdf The Genotype/Phenotype Distinction]'', The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Metaphysics Research Lab, Stanford University | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Klaudia Wiech, Daria Musiał}} | |||
[[Kategoria:Nauka i badania]] | |||
{{ | {{#metamaster:description|Fenotyp to zespół cech organizmu wynikających z genów i środowiska. Istotny w procesie doboru naturalnego.}} | ||
Aktualna wersja na dzień 20:46, 8 sty 2024
Fenotyp 'zespół wszystkich dostrzegalnych cech organizmu będący wynikiem współdziałania czynników dziedzicznych oraz warunków środowiska' [1]
Według Richarda Dawkinsa, "termin “fenotyp" używany jest dla określenia cielesnej manifestacji genu (podstawowa jednostka dziedziczności, część chromosomu w DNA[2]) - jego wpływu na rozwój osobnika, w porównaniu do wpływów wywieranych przez jego allele (alternatywna wersja genu[3]). Efektem fenotypowym jakiegoś konkretnego genu może być, dajmy na to, zielony kolor oczu. W rzeczywistości większość genów przejawia się więcej niż jedną cechą fenotypową, dajmy na to, zielonym kolorem oczu i kręconymi włosami. Dobór naturalny przekłada jedne geny nad inne nie z powodu właściwości tych samych genów, ale z powodu ich skutków - efektów fenotypowych".[4] Innymi słowy fenotyp to fizyczne cechy osobnika[5].
TL;DR
Fenotyp to zespół cech organizmu wynikający zarówno z czynników dziedzicznych, jak i środowiskowych. Genotyp to z kolei genetyczny wygląd organizmu. Fenotyp zależy od genotypu oraz od wpływu środowiska. Genotyp jest dziedziczony, natomiast fenotyp może ulegać zmianom pod wpływem doboru naturalnego. Genotyp składa się z informacji genetycznych, a fenotyp to ekspresja tych genów. Różnica między genotypem a fenotypem polega na różnicach w charakterystyce organizmu.
Efekty fenotypowe
Jak twierdzi Richard Dawkins, "za efekty fenotypowe uważa się na ogół wszelkie wpływy, jakie gen ten wywiera na ciało, w którym się znajduje".[6].
Wpływ środowiska
Według Tary Rodden Robinson większość cech wykazuje niewielką podatność na środowisko. Jednak u niektórych organizmów widać wpływ środowiska na fenotyp jaki produkują ich geny. Na przykład gen, który daje królikowi himalajskiemu charakterystyczny fenotyp ciemnych stóp, uszu, nosa i ogona, jest dobrym przykładem cechy, która różni się w swojej ekspresji w oparciu o środowisko zwierzęcia. Pigment wytwarzający ciemne futro u dowolnego zwierzęcia wynika z obecności enzymu wytwarzanego przez zwierze. Ale w tym przypadku efekt enzymu jest dezaktywowany w normalnej temperaturze ciała. Tak więc allel wytwarzający pigment w futrze królika jest wyrażany tylko w chłodniejszych częściach ciała[7]
Relacja genotyp - fenotyp
Tara Rodden Robinson pisze, że genotyp to genetyczny wygląd osobnika, allele posiadane w danej części chromosomu[8], z kolei w opracowaniu Lakne Panawala, możemy dowiedzieć się, że genotyp to kompletny zestaw genów przenoszonych przez konkretny organizm. W związku z tym, jest częścią sekwencji genomu lub składu genetycznego danego organizmu. Genotyp zawiera instrukcje dotyczące rozwoju i funkcjonowania komórki. Dlatego jest on określany jako “plan" komórki. Instrukcje te napisane są przy pomocy kodu genetycznego[9] Część fenotypu w tej relacji odpowiada bardziej za pewien poziom zmienności (kolor włosów, poziom odporności na toksyny), niż za stan (blond włosy, odpornośc na konkretną truciznę).[10]
Różnice pomiędzy fenotypem a genotypem
- Definicja:
- Genotyp: Jest genetycznym wyglądem organizmu.
- Fenotyp: Jest to cecha morfologiczna, biochemiczna i fizjologiczna, zachowanie i efekty zachowania organizmu.
- Obserwacja:
- Genotyp: Genotyp może być określony obserwowaniem DNA metodami genotypowania.
- Fenotyp: Fenotyp może być określony dzięki obserwowaniu cech zewnętrznych.
- Zależność:
- Genotyp: Genotyp zależy całkowicie od sekwencji DNA.
- Fenotyp: Fenotyp zależy od genotypu i od zmiennych środowiskowych.
- Dziedziczność:
- Genotyp: Jest dziedziczony przez potomstwo.
- Fenotyp: Nie jest dziedziczony przez potomstwo, ale dobór naturalny może zmienić wygląd genetyczny.
- Zawartość:
- Genotyp: Składa się z wszystkich informacji dziedzicznych - ekspresji oraz tłumienia genów.
- Fenotyp: Składa się tylko z ekspresji genów.
- Przykłady:
- Genotyp: Geny są odpowiedzialne za kolor oczu, włosów, wysokość itp.
- Fenotyp: Niebieskie, zielone i brązowe oczy, czarne, brązowe lub rude włosy, różna wysokość.
- Podsumowanie:
Fenotyp zależy od jego kodującej części genu, ale jego ekspresja zależy od czynników zewnętrznych. Zmieniona przez czynniki środowiska wersja genu wytwarza jego fenotypy. Jeżeli dany organizm jest podatny na chorobę przez jego genetyczne cechy, niektóre objawy choroby można zwizualizować na organizmie jako fenotypy. Tak więc chorobę można zidentyfikować na podstawie obserwacji fizjologicznych lub nawet biochemicznych. Stąd kluczowa różnica pomiędzy genotypem a fenotypem tkwi w różnicach w charakterystyce organizmu[11]
| Fenotyp — artykuły polecane |
| Parametr — Temperament — Wykres Molliera — Nisza ekologiczna — Cechy charakteru — Kalorymetria — Eksperyment Zimbardo — Próg absolutny — Odporność |
Przypisy
- ↑ (2018) Fenotyp, PWN
- ↑ Rodden Robinson T. (2010)., s.349
- ↑ Rodden Robinson T. (2010). s.347
- ↑ Dawkins R.(1996). s.175
- ↑ Rodden Robinson T. (2010). , s.349
- ↑ Dawkins R.(1996). s.177
- ↑ Rodden Robinson T. (2010). s.65
- ↑ Rodden Robinson T. (2010).s.349
- ↑ Panawala L. (2017).
- ↑ Orgogozo V.; Morizot B.; Martin A. (2015). nr 6
- ↑ Panawala L. (2017).
Bibliografia
- Dawkins R. (1996), Samolubny gen, Prószyński i S-ka
- Lehner B. (2013), Genotype to phentype: lessons from model organisms for human genetics, Nature Reviews, nr 14
- Orgogozo V., Morizot B., Martin A. (2015), The differential view of genotype - phenotype relationships, Frontiers of genetics, nr 6
- Panawala L. (2017), Difference between genotype and phenotype, Pediaa
- Rodden R. (2010), Genetics for dummies, Wiley Publishing, Inc., Indianapolis
- Taylor P., Lewontin R. (2017), The Genotype/Phenotype Distinction, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Metaphysics Research Lab, Stanford University
Autor: Klaudia Wiech, Daria Musiał
