Masaż relaksacyjny: Różnice pomiędzy wersjami
m (Dodanie MetaData Description) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
(Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Masaż relaksacyjny''' stanowi specyficzną formę masażu, podczas której [[odbiorca]] traktowany jest w sposób holistyczny. Ten typ zabiegu nie jest skupiony wokół kondycji fizycznej, ale kładzie również duży nacisk na psychikę człowieka (Szczuka E., 2010, s. 15). Jego głównym celem jest doprowadzenie do odprężenia ciała, umysłu oraz duszy. | '''Masaż relaksacyjny''' stanowi specyficzną formę masażu, podczas której [[odbiorca]] traktowany jest w sposób holistyczny. Ten typ zabiegu nie jest skupiony wokół kondycji fizycznej, ale kładzie również duży nacisk na psychikę człowieka (Szczuka E., 2010, s. 15). Jego głównym celem jest doprowadzenie do odprężenia ciała, umysłu oraz duszy. | ||
Linia 23: | Linia 4: | ||
Masaż relaksacyjny powinien być wykonywany w odpowiednich warunkach. Oprócz samego aspektu masowania szczególnie ważne są również: wygląd miejsca, w którym odbywa się zabieg, odpowiednia tematycznie muzyka oraz zapach użytych olejków (Szczuka E., 2010, 18). | Masaż relaksacyjny powinien być wykonywany w odpowiednich warunkach. Oprócz samego aspektu masowania szczególnie ważne są również: wygląd miejsca, w którym odbywa się zabieg, odpowiednia tematycznie muzyka oraz zapach użytych olejków (Szczuka E., 2010, 18). | ||
==TL;DR== | ==TL;DR== | ||
Linia 31: | Linia 11: | ||
Masaż już w starożytności odgrywał ogromną rolę. Najstarsze dowody dotyczące jego stosowania pochodzą sprzed 5000 lat z obszaru Chin. O masażu wspominają również hinduistyczne teksty ajurwedyjskie sprzed ponad 4000lat. Zabieg ten pełnił on rolę leczniczą, lecz nie tylko. Stosowano go razem z ziołami, przyprawami, olejkami aromatycznymi, co pobudzało naturalne [[zdolności]] ciała do samouzdrawiania przez odprężenie i relaks. Tradycją już jest w Indiach, iż nowo narodzone dzieci masowane są codziennie przez swoje mamy dla utrzymania dobrego zdrowia. Dzieci od lat trzech do sześciu masuje się raz lub dwa razy w tygodniu, a starsze uczy się masować innych członków rodziny. Masaż jest tam nieodłącznym elementem tamtejszego życia rodzinnego. Obecnie masaż relaksacyjny dostępny jest w Indiach w każdy miejscu na życzenie klienta, co sprzyja lepszemu odprężeniu i swobodzie podczas zabiegu. | Masaż już w starożytności odgrywał ogromną rolę. Najstarsze dowody dotyczące jego stosowania pochodzą sprzed 5000 lat z obszaru Chin. O masażu wspominają również hinduistyczne teksty ajurwedyjskie sprzed ponad 4000lat. Zabieg ten pełnił on rolę leczniczą, lecz nie tylko. Stosowano go razem z ziołami, przyprawami, olejkami aromatycznymi, co pobudzało naturalne [[zdolności]] ciała do samouzdrawiania przez odprężenie i relaks. Tradycją już jest w Indiach, iż nowo narodzone dzieci masowane są codziennie przez swoje mamy dla utrzymania dobrego zdrowia. Dzieci od lat trzech do sześciu masuje się raz lub dwa razy w tygodniu, a starsze uczy się masować innych członków rodziny. Masaż jest tam nieodłącznym elementem tamtejszego życia rodzinnego. Obecnie masaż relaksacyjny dostępny jest w Indiach w każdy miejscu na życzenie klienta, co sprzyja lepszemu odprężeniu i swobodzie podczas zabiegu. | ||
<google>n</google> | |||
<google> | |||
==Aromaterapia w masażu relaksacyjnym== | ==Aromaterapia w masażu relaksacyjnym== | ||
Aromaterapia opiera się na wykorzystaniu w medycynie i [[odnowa biologiczna|odnowie biologicznej]] olejków eterycznych, pochodzących z surowców roślinnych. Pozyskuje się je [[metoda|metodami]] naturalnymi i nie powinny być one przetwarzane ani rozcieńczane i mieszane z innymi substancjami. Zabiegi prowadzone są w dwojaki sposób | Aromaterapia opiera się na wykorzystaniu w medycynie i [[odnowa biologiczna|odnowie biologicznej]] olejków eterycznych, pochodzących z surowców roślinnych. Pozyskuje się je [[metoda|metodami]] naturalnymi i nie powinny być one przetwarzane ani rozcieńczane i mieszane z innymi substancjami. Zabiegi prowadzone są w dwojaki sposób - pośrednio - poprzez układ oddechowy lub bezpośrednio - poprzez skórę (Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A., 2014, s. 72). W przypadku masażu relaksacyjnego aromaterapia przyjmuje formę bezpośrednią, jednak zazwyczaj towarzyszy jej wdychanie olejków, których zapachem nasycone jest powietrze. Olejki podczas zabiegu działają miejscowo, a ich składniki odżywcze przedostają się pod warstwę skóry. Masaż relaksacyjny połączony z aromaterapią przynosi organizmowi dwojakie korzyści, będące następstwem poszczególnych zabiegów. Według badań kombinacja ta posiada lepsze właściwości przeciwbólowe niż w przypadku [masaż leczniczy|masażów leczniczych] i klasycznych, ponadto działa pobudzająco na osoby z demencją (Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A., 2014, s. 77). | ||
==Muzykoterapia w masażu relaksacyjnym== | ==Muzykoterapia w masażu relaksacyjnym== | ||
Muzyka wykorzystywana jest podczas masażu, gdyż pomaga nawiązać przyjazną relację pomiędzy usługobiorcą a masażystą, a także wpływa korzystnie na samopoczucie i poziom zrelaksowania masowanego. Sesje takie mają ponadto znaczenie terapeutyczne ponieważ obniżają poziom stresu i nerwów oraz łagodzą objawy bólowe (Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M., 2014, s. 4). | Muzyka wykorzystywana jest podczas masażu, gdyż pomaga nawiązać przyjazną relację pomiędzy usługobiorcą a masażystą, a także wpływa korzystnie na samopoczucie i poziom zrelaksowania masowanego. Sesje takie mają ponadto znaczenie terapeutyczne ponieważ obniżają poziom stresu i nerwów oraz łagodzą objawy bólowe (Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M., 2014, s. 4). | ||
Według przeprowadzonych [[badania rynku|badań]], do korzyści, które do masażu relaksacyjnego wnosi muzykoterapia, zaliczyć można (Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M., 2014, s. 7): | Według przeprowadzonych [[badania rynku|badań]], do korzyści, które do masażu relaksacyjnego wnosi muzykoterapia, zaliczyć można (Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M., 2014, s. 7): | ||
* redukcję [[stres]]u i ukojenie nerwów, | * redukcję [[stres]]u i ukojenie nerwów, | ||
* polepszenie ogólnego samopoczucia, | * polepszenie ogólnego samopoczucia, | ||
Linia 54: | Linia 30: | ||
* pozytywne emocje, | * pozytywne emocje, | ||
* lepszą koordynację ciała. | * lepszą koordynację ciała. | ||
==Relaksacyjny masaż głowy== | ==Relaksacyjny masaż głowy== | ||
Linia 62: | Linia 35: | ||
==Masaż Bodywork== | ==Masaż Bodywork== | ||
Integracyjny Masaż Bodywork jest relaksacyjnym masażem całego ciała, [[metoda|metodą]] o wielu walorach leczniczych i profilaktycznych. Kluczem do masażu bodywork jest stosowanie miękkich, ale głęboko oddziałujących [[technika|technik]]. Masaż Bodywork jest skuteczną form biernej relaksacji, wykorzystywaną jako [[metoda]] antystresowa. Poprzez skupienie w masażu na tkankach miękkich i powięzi, zwiększamy [[zakres]] i [[elastyczność]] ruchu, wzbogacając tym samym piękno i grację ciała. Integracyjny - oznacza zwiększenie świadomości ciała, oraz relacji psychosomatycznych, bodywork oznacza [[metoda|metodę]] opartą na standardzie pracy z całym ciałem a także poprzez ciało. | Integracyjny Masaż Bodywork jest relaksacyjnym masażem całego ciała, [[metoda|metodą]] o wielu walorach leczniczych i profilaktycznych. Kluczem do masażu bodywork jest stosowanie miękkich, ale głęboko oddziałujących [[technika|technik]]. Masaż Bodywork jest skuteczną form biernej relaksacji, wykorzystywaną jako [[metoda]] antystresowa. Poprzez skupienie w masażu na tkankach miękkich i powięzi, zwiększamy [[zakres]] i [[elastyczność]] ruchu, wzbogacając tym samym piękno i grację ciała. Integracyjny - oznacza zwiększenie świadomości ciała, oraz relacji psychosomatycznych, bodywork oznacza [[metoda|metodę]] opartą na standardzie pracy z całym ciałem a także poprzez ciało. | ||
W masażu tym, technicznie wykorzystuje się z jednej strony doświadczenia masażu relaksacyjnego, z drugiej zaś zmodyfikowane [[technika|techniki]] klasyczne, elementy aktywizacji mięśni i specyficznej biernej gimnastyki. Główny nacisk od strony fizykalnej kładzie się na pracę z powięzią, tkanką łączną, ponadto wykorzystuje się takie techniki jak: ukierunkowane manipulacje mięśniami i tkankami miękkimi w fazie ruchu, dodatkowo wplątane są elementy diagnostyczne. Duże znaczenie ma także rytm zabiegu jak i synchronizacja z oddechem. | W masażu tym, technicznie wykorzystuje się z jednej strony doświadczenia masażu relaksacyjnego, z drugiej zaś zmodyfikowane [[technika|techniki]] klasyczne, elementy aktywizacji mięśni i specyficznej biernej gimnastyki. Główny nacisk od strony fizykalnej kładzie się na pracę z powięzią, tkanką łączną, ponadto wykorzystuje się takie techniki jak: ukierunkowane manipulacje mięśniami i tkankami miękkimi w fazie ruchu, dodatkowo wplątane są elementy diagnostyczne. Duże znaczenie ma także rytm zabiegu jak i synchronizacja z oddechem. | ||
Pomimo stosowania miękkich [[technika|technik]], masaż ten oddziałuje bardzo głęboko, w ten sposób pobudza się te mięśnie, które podczas codziennego, normalnego funkcjonowania są mniej aktywne. Doprowadzenie do rozluźnienia i głębokiego relaksu bez odczuwania bólu, jest podstawą stosowania masażu w odnowie psychofizycznej. Natomiast skupienie się w masażu na: subtelnych odczuciach podczas integracji poprzez pracę z poszczególnymi segmentami ciała oraz na przywróceniu do [[normy]] tkanek miękkich zmienionych w wyniku oddziaływania długotrwałego [[stres]]u jest podstawą w Integracyjnym Masażu Bodywork. | Pomimo stosowania miękkich [[technika|technik]], masaż ten oddziałuje bardzo głęboko, w ten sposób pobudza się te mięśnie, które podczas codziennego, normalnego funkcjonowania są mniej aktywne. Doprowadzenie do rozluźnienia i głębokiego relaksu bez odczuwania bólu, jest podstawą stosowania masażu w odnowie psychofizycznej. Natomiast skupienie się w masażu na: subtelnych odczuciach podczas integracji poprzez pracę z poszczególnymi segmentami ciała oraz na przywróceniu do [[normy]] tkanek miękkich zmienionych w wyniku oddziaływania długotrwałego [[stres]]u jest podstawą w Integracyjnym Masażu Bodywork. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Nordic walking]]}} — {{i5link|a=[[Fitness]]}} — {{i5link|a=[[Odnowa biologiczna]]}} — {{i5link|a=[[Rehabilitacja]]}} — {{i5link|a=[[Masaż leczniczy]]}} — {{i5link|a=[[Pozytywne nastawienie]]}} — {{i5link|a=[[Piramida Maslowa]]}} — {{i5link|a=[[Programowanie neurolingwistyczne]]}} — {{i5link|a=[[Stres]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Dróżdż R., Wojdakowski P. (2008), | <noautolinks> | ||
* Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A. (2014), | * Dróżdż R., Wojdakowski P. (2008), ''Oferta rekreacyjno-zdrowotna i spa a klient usług hotelarskich na przykładzie województwa pomorskiego'', Rocznik Naukowy, AWFiS Gdańsk nr 18 | ||
* Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M. (2014), | * Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A. (2014), ''Terapie alternatywne. Aromaterapia - surowce i zabiegi'', European Journal of Medical Technologies nr 2 | ||
* Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M. (2014), ''Kompleksowa relaksacja pacjentów podczas zabiegów fizjoterapii'', Fizjoterapia nr 22 | |||
* Szczotka P. (2004), ''Integracyjny Masaż Bodywork'', Bodywork, Poznań.'' | * Szczotka P. (2004), ''Integracyjny Masaż Bodywork'', Bodywork, Poznań.'' | ||
* Szczuka E. (2010), | * Szczuka E. (2010), ''Specyfika więzi pacjent-terapeuta w zabiegach masażu relaksacyjnego o charakterze oddziaływania komplementarnego - doświadczenia własne'', Fizjoterapia, nr 18 | ||
</noautolinks> | |||
{{a|Patrycja Patyk, Kamila Stożek}} | {{a|Patrycja Patyk, Kamila Stożek}} | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Usługi turystyczne]] | ||
{{#metamaster:description|Masaż relaksacyjny - terapia holistyczna dla ciała, umysłu i duszy. Reakcje fizyczne, psychiczne i energetyczne. Wykonany w odpowiednich warunkach z dbałością o atmosferę i olejki.}} | {{#metamaster:description|Masaż relaksacyjny - terapia holistyczna dla ciała, umysłu i duszy. Reakcje fizyczne, psychiczne i energetyczne. Wykonany w odpowiednich warunkach z dbałością o atmosferę i olejki.}} |
Aktualna wersja na dzień 18:41, 7 sty 2024
Masaż relaksacyjny stanowi specyficzną formę masażu, podczas której odbiorca traktowany jest w sposób holistyczny. Ten typ zabiegu nie jest skupiony wokół kondycji fizycznej, ale kładzie również duży nacisk na psychikę człowieka (Szczuka E., 2010, s. 15). Jego głównym celem jest doprowadzenie do odprężenia ciała, umysłu oraz duszy.
Fenomen, jakim jest ludzki dotyk sprawia, iż masaż wykorzystujemy jako jedną z metod: terapeutycznych, kosmetycznych oraz relaksacyjnych. Masaż w pełnym spektrum powoduje zarówno reakcje fizyczne (bezpośrednie) na poziomie ciała, oraz (pośrednie) psychiczne lub mentalne a także energetyczne, a w niektórych kulturach także duchowe.
Masaż relaksacyjny powinien być wykonywany w odpowiednich warunkach. Oprócz samego aspektu masowania szczególnie ważne są również: wygląd miejsca, w którym odbywa się zabieg, odpowiednia tematycznie muzyka oraz zapach użytych olejków (Szczuka E., 2010, 18).
TL;DR
Masaż relaksacyjny to forma masażu, która skupia się na odprężeniu ciała, umysłu i duszy. Ma on również działanie terapeutyczne i kosmetyczne. Masaż relaksacyjny może być wykonywany z wykorzystaniem aromaterapii, która działa bezpośrednio na skórę i poprzez wdychanie olejków eterycznych. Muzykoterapia również jest często stosowana podczas masażu relaksacyjnego, aby obniżyć poziom stresu i poprawić samopoczucie. Masaż głowy jest starożytną techniką, która pomaga w zwalczaniu stresu i zapewnia ulgę dla obolałych mięśni. Masaż bodywork to metoda, która wykorzystuje techniki masażu relaksacyjnego i klasycznego, aby zwiększyć elastyczność ruchu i poprawić relacje psychosomatyczne.
Geneza
Masaż już w starożytności odgrywał ogromną rolę. Najstarsze dowody dotyczące jego stosowania pochodzą sprzed 5000 lat z obszaru Chin. O masażu wspominają również hinduistyczne teksty ajurwedyjskie sprzed ponad 4000lat. Zabieg ten pełnił on rolę leczniczą, lecz nie tylko. Stosowano go razem z ziołami, przyprawami, olejkami aromatycznymi, co pobudzało naturalne zdolności ciała do samouzdrawiania przez odprężenie i relaks. Tradycją już jest w Indiach, iż nowo narodzone dzieci masowane są codziennie przez swoje mamy dla utrzymania dobrego zdrowia. Dzieci od lat trzech do sześciu masuje się raz lub dwa razy w tygodniu, a starsze uczy się masować innych członków rodziny. Masaż jest tam nieodłącznym elementem tamtejszego życia rodzinnego. Obecnie masaż relaksacyjny dostępny jest w Indiach w każdy miejscu na życzenie klienta, co sprzyja lepszemu odprężeniu i swobodzie podczas zabiegu.
Aromaterapia w masażu relaksacyjnym
Aromaterapia opiera się na wykorzystaniu w medycynie i odnowie biologicznej olejków eterycznych, pochodzących z surowców roślinnych. Pozyskuje się je metodami naturalnymi i nie powinny być one przetwarzane ani rozcieńczane i mieszane z innymi substancjami. Zabiegi prowadzone są w dwojaki sposób - pośrednio - poprzez układ oddechowy lub bezpośrednio - poprzez skórę (Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A., 2014, s. 72). W przypadku masażu relaksacyjnego aromaterapia przyjmuje formę bezpośrednią, jednak zazwyczaj towarzyszy jej wdychanie olejków, których zapachem nasycone jest powietrze. Olejki podczas zabiegu działają miejscowo, a ich składniki odżywcze przedostają się pod warstwę skóry. Masaż relaksacyjny połączony z aromaterapią przynosi organizmowi dwojakie korzyści, będące następstwem poszczególnych zabiegów. Według badań kombinacja ta posiada lepsze właściwości przeciwbólowe niż w przypadku [masaż leczniczy|masażów leczniczych] i klasycznych, ponadto działa pobudzająco na osoby z demencją (Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A., 2014, s. 77).
Muzykoterapia w masażu relaksacyjnym
Muzyka wykorzystywana jest podczas masażu, gdyż pomaga nawiązać przyjazną relację pomiędzy usługobiorcą a masażystą, a także wpływa korzystnie na samopoczucie i poziom zrelaksowania masowanego. Sesje takie mają ponadto znaczenie terapeutyczne ponieważ obniżają poziom stresu i nerwów oraz łagodzą objawy bólowe (Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M., 2014, s. 4).
Według przeprowadzonych badań, do korzyści, które do masażu relaksacyjnego wnosi muzykoterapia, zaliczyć można (Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M., 2014, s. 7):
- redukcję stresu i ukojenie nerwów,
- polepszenie ogólnego samopoczucia,
- odprężenie ciała i umysłu,
- zwiększanie świadomości wlasnego ciała,
- zrozumienie swoich emocji,
- redukcja napięcia mięśniowego,
- przypływ sił witalnych,
- rozbudzenie kreatywności oraz twórczości,
- pozytywne emocje,
- lepszą koordynację ciała.
Relaksacyjny masaż głowy
Sposobem na uwolnienie się od wszelakich stresów codziennego życia i przyniesieniu prawdziwej ulgi dla obolałych, spiętych mięśni jest starożytna sztuka hinduskiego masażu relaksującego głowy. Brzmi egzotycznie i taka tez jest. W Indiach metoda ta znana jest od ponad tysiąca lat. Początkowo kobiety wcierały sobie naturalne olejki roślinne w skórę głowy, wierząc, że ich włosy dzięki temu będą mocne, zdrowe i błyszczące. Nie ulega wątpliwości, iż miały rację. Masowanie skóry czaszki pobudza dopływ krwi do mieszków włosowych, a ta dostarcza substancji odżywczych niezbędnych dla utrzymania zdrowych włosów. Dzisiaj najczęściej napięcie mięśniowe wywołane stresem jest przyczyną słabego dopływu krwi. Pomagając wyeliminować to napięcie, masaż nie tylko poprawia stan włosów, ale również pomaga w leczeniu dolegliwości stresopochodnych, rozładowuje napięcie, likwiduje przemęczenie i bóle głowy. Ważnymi ośrodkami na ciele człowieka są głowa, szyja i ramiona, gdyż to właśnie tam gromadzi się napięcie, gdy odczuwamy stres lub złość. Objawia się to sztywnością szyi i barków, czasem wypadaniem włosów i przemęczeniem oczu. Hinduski masaż głowy polega na delikatnym, lecz zdecydowanym, rytmicznym masowaniu, w celu rozluźnienia sztywniejących mięśni i zlikwidowaniu napięcia. Oddziałuje on jednak nie tylko fizycznie, pomaga również na poziomie emocjonalnym uspokoić ducha, relaksuje i odpręża, łagodzi nagromadzony stres.
Masaż Bodywork
Integracyjny Masaż Bodywork jest relaksacyjnym masażem całego ciała, metodą o wielu walorach leczniczych i profilaktycznych. Kluczem do masażu bodywork jest stosowanie miękkich, ale głęboko oddziałujących technik. Masaż Bodywork jest skuteczną form biernej relaksacji, wykorzystywaną jako metoda antystresowa. Poprzez skupienie w masażu na tkankach miękkich i powięzi, zwiększamy zakres i elastyczność ruchu, wzbogacając tym samym piękno i grację ciała. Integracyjny - oznacza zwiększenie świadomości ciała, oraz relacji psychosomatycznych, bodywork oznacza metodę opartą na standardzie pracy z całym ciałem a także poprzez ciało.
W masażu tym, technicznie wykorzystuje się z jednej strony doświadczenia masażu relaksacyjnego, z drugiej zaś zmodyfikowane techniki klasyczne, elementy aktywizacji mięśni i specyficznej biernej gimnastyki. Główny nacisk od strony fizykalnej kładzie się na pracę z powięzią, tkanką łączną, ponadto wykorzystuje się takie techniki jak: ukierunkowane manipulacje mięśniami i tkankami miękkimi w fazie ruchu, dodatkowo wplątane są elementy diagnostyczne. Duże znaczenie ma także rytm zabiegu jak i synchronizacja z oddechem. Pomimo stosowania miękkich technik, masaż ten oddziałuje bardzo głęboko, w ten sposób pobudza się te mięśnie, które podczas codziennego, normalnego funkcjonowania są mniej aktywne. Doprowadzenie do rozluźnienia i głębokiego relaksu bez odczuwania bólu, jest podstawą stosowania masażu w odnowie psychofizycznej. Natomiast skupienie się w masażu na: subtelnych odczuciach podczas integracji poprzez pracę z poszczególnymi segmentami ciała oraz na przywróceniu do normy tkanek miękkich zmienionych w wyniku oddziaływania długotrwałego stresu jest podstawą w Integracyjnym Masażu Bodywork.
Masaż relaksacyjny — artykuły polecane |
Nordic walking — Fitness — Odnowa biologiczna — Rehabilitacja — Masaż leczniczy — Pozytywne nastawienie — Piramida Maslowa — Programowanie neurolingwistyczne — Stres |
Bibliografia
- Dróżdż R., Wojdakowski P. (2008), Oferta rekreacyjno-zdrowotna i spa a klient usług hotelarskich na przykładzie województwa pomorskiego, Rocznik Naukowy, AWFiS Gdańsk nr 18
- Gorzel M., Kiełtyka-Dadasiewicz A. (2014), Terapie alternatywne. Aromaterapia - surowce i zabiegi, European Journal of Medical Technologies nr 2
- Kamień J., Kujawska M., Miler A., Pospiech W., Rerek M. (2014), Kompleksowa relaksacja pacjentów podczas zabiegów fizjoterapii, Fizjoterapia nr 22
- Szczotka P. (2004), Integracyjny Masaż Bodywork, Bodywork, Poznań.
- Szczuka E. (2010), Specyfika więzi pacjent-terapeuta w zabiegach masażu relaksacyjnego o charakterze oddziaływania komplementarnego - doświadczenia własne, Fizjoterapia, nr 18
Autor: Patrycja Patyk, Kamila Stożek