Amartya Sen

Amartya Sen to ekonomista i filozof, który od 1972r r. uczył i pracował w Indiach, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Sen miał ogromny wpływ na ekonomikę dobrobytu, teorie wyboru społecznego, sprawiedliwość gospodarczą i społeczną, wskaźniki dobrobytu obywateli krajów rozwijających się. Zdobywca nagrody Nobla w 1998 roku, teoretyk ekonomii dobrobytu zorientowany na badanie przyczyn ubóstwa i klęsk głodu (B. Tarnowska 2001 s. 184).

TL;DR

Amartya Sen, ekonomista i filozof, miał ogromny wpływ na ekonomię dobrobytu i teorie wyboru społecznego. Urodził się w 1933 roku w Indiach i zdobył wiele tytułów honorowych. Sen jest zwolennikiem równouprawnienia kobiet i wierzy, że udział różnych grup społecznych w podejmowaniu decyzji gospodarczych jest kluczowy dla rozwoju. Jego główne prace dotyczą równości społecznej i przyczyn głodu na świecie.

Wczesne lata i edukacja

Urodził się 3 listopada 1933 roku w bengalskim Santiniketan. Pochodził z zamożnej rodziny i nigdy nie zaznał niedostatku. Jego ojciec był profesorem chemii a matka pisarką i wydawcą magazynu literackiego w Bengalu. Sen jako młody chłopak myślał o studiowaniu sanskrytu. Później zanim zdecydował się na ekonomię interesował się matematyką i fizyką. Od samego początku wiedział, że chce zostać nauczycielem akademickim. Zaczął studiować matematykę i ekonomię na uniwersytecie Visva-Bharati. Od 1951 roku kontynuował studia w Kalkucie.

Kiedy miał 18 lat wykryto u niego raka jamy ustnej. Poddano go leczeniu w prymitywnym szpitalu w Kalkucie gdzie elementem leczenia było poddawanie go silnym dawkom promieniowania. Dawano mu jedynie 15% szans na przeżycie jednak udało mu się zwalczyć tą ciężką chorobę. W tym samym roku opuścił Indie i zaczął studia w Trinity College w Cambridge. W czasie tych studiów wraca na 2 lata do Indii gdzie ku niezadowoleniu innych profesorów zaproponowano mu możliwość stworzenia na nowym uniwersytecie w Jadavpur katedry ekonomii. Sen nie zrażony tym kończy pracę doktorską i uzyskuje stypendium. Po obronie doktoratu zdecydował się na dalsze studia - tym razem filozofii (Amartya Sen Biographical, 2014).

Kariera

Sen rozpoczął karierę zarówno jako nauczyciel, jak i badacz na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Jadavpur jako profesor ekonomii w 1956 r. Spędził dwa lata na tym stanowisku. W latach 1957-1963 Sen pracował jako Fellow of Trinity College w Cambridge. W latach 1960-1961 Sen był profesorem wizytującym w Massachusetts Institute of Technology w Stanach Zjednoczonych. Był także profesorem wizytującym w UC-Berkeley (1964-1965) i Cornell (1978-1984). Uczył jako profesor ekonomii w latach 1963-1971 w Delhi School of Economics, gdzie ukończył "Collective Choice and Social Welfare" w 1969 roku.

W tym czasie był także częstym gościem wielu innych premierowych indyjskich szkół ekonomicznych i centrów doskonałości, takich jak Uniwersytet Jawaharlal Nehru, Indyjski Instytut Statystyczny, Centrum Badań nad Rozwojem, Gokhale Institute of Politics and Economics oraz Centre for Studies in Social Sciences. Sen był towarzyszem wybitnych ekonomistów, takich jak Manmohan Singh ex-premiera Indii i weterana ekonomisty odpowiedzialnego za liberalizację indyjskiej gospodarki i Jagdish Bhagwati, który jest znany jako jeden z największych hinduskich ekonomistów w dziedzinie handlu międzynarodowego i obecnie uczy na Uniwersytecie Columbia. W 1971 roku wstąpił do London School of Economics jako profesor ekonomii, gdzie nauczał do 1977 roku. W latach 1977-1988 wykładał na Uniwersytecie w Oksfordzie, gdzie był profesorem ekonomii i członkiem Nuffield College.

W 1987 roku dołączył do Harvardu jako profesor ekonomii na Uniwersytecie Thomasa W. Lamonta. W 1998 roku został mianowany jako Master of Trinity College w Cambridge, stając się pierwszym azjatyckim kierownikiem college'u Oxbridge. W styczniu 2004 r. Sen powrócił na Harvard (Amartya Sen Biographical, 2014).

Sen otrzymał ponad 90 tytułów honorowych na uniwersytetach na całym świecie (Curriculum Vitae..., 2013).

Projekt Nalanda

W maju 2007 r. Został powołany na stanowisko przewodniczącego Nalanda Mentor Group w celu zbadania ram współpracy międzynarodowej i zaproponowanej struktury partnerstwa, która regulowałaby ustanowienie Międzynarodowego Uniwersytetu Uniwersyteckiego Nalanda jako międzynarodowego centrum edukacji, dążącego do ożywienia starożytnego centrum szkolnictwa wyższego, które było obecne w Indiach od V wieku do 1197 roku. W dniu 19 lipca 2012 r. Sen został mianowany pierwszym kanclerzem projektu Nalanda University (Amartya Sen named..., 2012). Nauczanie rozpoczęło się w sierpniu 2014 r. W dniu 20 lutego 2015 r. Amartya Sen wycofał swoją kandydaturę na drugą kadencję

Poglądy

Amartya Sen kierował się w życiu według kilu poglądów, oto kilka z nich (L. Jasiński 2017, s. 151):

• Jeden z warunków rozwoju i dobrobytu wg Sena to udział jak największej liczby różnych grup społecznych w podejmowaniu decyzji gospodarczych
• Nie jest zwolennikiem poglądu jakoby PKB per capita dobrze przedstawiało rzeczywistość danego kraju
• Oprócz korzyści ekonomicznych i zysków doszukuje się również etycznego i aksjologicznego uwarunkowania decyzji
• Jest zwolennikiem równouprawnienia kobiet
• Warunkiem rozwoju jest wolność słowa i informacji

Z myśli Amartyi Sena

Leszek Jasiński w swojej książce wypisał kilka zdań wypowiedzianych lub napisanych przez Sena przykładowo (L. Jasiński 2017, s. 154):

• Klęska głodu - "Głód oznacza, że niektórzy ludzie nie mają dosyć pożywienia. Jednakże nie ma żadnych oznak tego, że jest za mało żywności".
• Pozycja kobiety - "W dzisiejszej politycznej ekonomii rozwoju nic nie jest tak ważne, jak adekwatne dowartościowanie politycznego, ekonomicznego i społecznego udziału oraz roli kierowniczej kobiety".
• Globalizacja - "Globalizacja to nic nowego, a do tego postępuje ciągle: od ponad tysiąca lat postępuje ona naprzód poprzez podróże, handel, migracje, rozszerzenia kulturowych wpływów i wiedzy".
• Ekonomia - "Ekonomia służy do tego, żeby lepiej zrozumieć różne aspekty świata - gospodarki, społeczeństwa i w pewnej mierze również moralności".
• Wpływ wychowania - "Wychowaj dobrze część wspólnoty, a skorzysta na tym cała reszta" (Jasiński, 2017).

Główne dzieła

Amartya Sen napisał wiele prac i książek, szczególnie dwie z nich są uważane za jego największe dzieła:

• "Collective Choice and Social Welfare", książka ta dotyczy obu typów różnorodności czyli podstawową heterogenicznością istot ludzkich i wielkością zmiennych w odniesieniu do których można ocenić równość(Curriculum..., 1970).
• "Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation", Głównym celem tej pracy jest odpowiedź na pytania odnośnie przyczyny głodu na świecie (Poverty and..., 1981).

Amartya Sen — artykuły polecane

Abraham Maslow — Friedrich Hayek — John Stuart Mill — Friedrich Engels — Herbert Simon — Robert Owen — Stefan Banach — Thorstein Veblen — Alfred Nobel

Bibliografia

• Jasiński L. (2017), Nobel z ekonomii 1969-2016 Poglądy laureatów w zarysie, Key Text, Warszawa
• Sen A. (1970), Collective Choice and Social Welfare, San Francisco, Holden Day
• Sen A. (1981), Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Clarendon Press, Oxford
• Sen A. (2013), Curriculum Vitae Amartya Sen, Harvard University
• Sen A. (2014), Amartya Sen Biographical, www.nobelprize.org
• Tarnowska B. (red.) (2001), Nagrody Nobla. Leksykon, PWN, Warszawa

Autor: Michał Opyrchał, Jakub Zelek