Traktat Rzymski

Traktat rzymski - pod tą nazwą kryją się dwa podpisane jednocześnie dokumenty, które legły u podstaw powstania obecnej Unii Europejskiej: Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) oraz Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom). Obydwa traktaty zawarte zostały 25 marca 1957 na czas nieograniczony. Sygnatariuszami dokumentów było sześć państw:

• Belgia,
• Francja,
• Holandia,
• Luksemburg,
• Niemcy,
• Włochy.

Stosunkowo szybko zaakceptowane przez parlamenty wszystkich państw-sygnatariuszy, z dniem 1 stycznia 1958r. Traktaty Rzymskie weszły w życie. Wraz z Traktatem Paryskim legły u podstaw dalszej integracji europejskiej. Jej rozszerzenie następowało na mocy kolejnych układów. Najczęściej mówi się o Traktacie Rzymskim w kontekście utworzenia EWG czyli o pierwszym z dokumentów. Na mocy Traktatu z Maastricht EWG w 1992r. zmieniła nazwę na Wspólnotę Europejską (rozwiązana w 2009r.).

TL;DR

Traktat Rzymski, podpisany w 1957 roku, był podstawą powstania Unii Europejskiej. Składał się z dwóch dokumentów: Traktatu o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Traktatu o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Traktat Rzymski umocnił integrację europejską i doprowadził do utworzenia Wspólnoty Europejskiej. Był to traktat założycielski, który określał zasady działania unii. Główne postanowienia traktatu dotyczyły harmonijnego rozwoju gospodarki, zwiększenia stabilności i zacieśnienia związków między państwami członkowskimi. Traktat Rzymski wprowadził również swobodę przepływu osób, usług i kapitału oraz umożliwił powstanie instytucji takich jak Komisja Europejska, Rada i Trybunał Sprawiedliwości. Traktat Rzymski ma nadal znaczenie jako prawo pierwotne Wspólnoty i źródło europejskiego prawa wspólnotowego.

Geneza

Po zakończeniu II wojny światowej Europa została podzielona na dwa bloki: socjalistyczny i kapitalistyczny. Największe znaczenie na tle międzynarodowym wypracowały sobie dwa mocarstwa: USA oraz ZSRR. Zaczęto się zastanawiać jak sprawnie odbudować gospodarkę, by przy tym nie dopuścić do kolejnej wojny w przyszłości. Rozwiązania upatrywano w integracji oraz partnerstwie państw Europy, co miało umocnić ich pozycję. Pierwszym krokiem w tym kierunku było powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali 18 kwietnia 1951r, na podstawie Planu Schumana. W kluczowych gałęziach gospodarki łączyła ona Francję oraz RFN, później również kraje Beneluksu. Następnym etapem integracji miała być współpraca w obszarze politycznym, jednak pomysł powołania Europejskiej Wspólnoty obronnej z własną armią upadł. Dlatego też skupiono się na umacnianiu gospodarki, czego efektem było dążenie do powołania unii celnej, a także współpraca w obszarze energii atomowej. Kluczowe miejsce na drodze do zawiązania się układów w Rzymie miało spotkanie ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich EWWiS w Messynie w 1955 r. Realną podstawą do opracowania nowych traktatów integracyjnych i ich negocjacji był jednak Raport Spaaka, z 21 kwietnia 1956 roku. To w nim zaproponowano utworzenie jednocześnie dwóch organizacji, jedną zajmująca się współpracą w ramach energetyki jądrowej, drugą skupiona na stworzeniu wspólnego rynku. Głównym założeniem jednak było utworzenie jednolitego rynku Europy Zachodniej. Po wielu negocjacjach powstały dwa traktaty dotyczące utworzenia EWG i Euratomu.

Znaczenie

Traktat Rzymski jest traktowany jako jeden z traktatów założycielskich, a więc jako prawo pierwotne Wspólnoty - źródło europejskiego prawa wspólnotowego. Jest to traktat będący przejawem dobrowolnego połączenia sojuszem państw sygnatariuszy i za razem porozumieniem co do podstawowych zasad określających ich działalności. Traktat podejmował po raz pierwszy kwestie połączenia państw nie dzięki sojuszom w sektorach, będącymi w związku z działaniami wojennymi, ale przez utworzenie wzajemnych zależności w ramach wspólnego rynku dla handlu. W swoich założeniach traktat realizować miał cele gospodarcze jednak już z preambuły wynika iż były to również cele polityczne.

Główne postanowienia traktatu

Traktat o EWG już na samym wstępie określa zadaniem nowo utworzonej wspólnoty jakim jest popieranie: harmonijnego rozwoju gospodarki, zrównoważonego wzrostu, zwiększonej stabilności, przyspieszonego wzrostu poziomu życia zacieśniania związków między Państwami Członkowskimi. Traktat Rzymski przewidział wspólną politykę zwłaszcza w trzech obszarach: rolnictwie, transporcie i handlu z krajami trzecimi. Do realizacji tych zadań niezbędne były struktury organizacyjne Wspólnoty.

Proces ujednolicenia organizacyjnego utworzonych struktur zaczął się właśnie w momencie podpisania Traktatów Rzymskich. Dołączona do nich umowa założyła powstanie niektórych instytucji Wspólnot Europejskich. Oznaczało to, iż część decyzji dotyczących państw członkowskich podejmowana będzie przez instytucje wspólnotowe. Na mocy traktatu o EWG powstały instytucje takie jak:

• Zgromadzenie,
• Komisja,
• Rada,
• Trybunał Sprawiedliwości.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny pełni funkcję doradczą w procesie podejmowania decyzji przez Zgromadzenie, Komisję i Radę.

Siłą napędową integracji miała być Komisja Europejska, instytucja ponadnarodowa, quasi wykonawcza oraz Rada Ministrów reprezentująca państwa członkowskie.

Traktaty Rzymskie definiują ponadto rodzaje dokumentów jakie organy wspólnotowe mogą wydawać:

• Rozporządzenia
• Dyrektywy
• Decyzje
• Zalecenia
• Opinie

Traktat Rzymski określał środki mające służyć realizacji celów takich jak:

• utworzenie na obszarze państw członkowskich EWG obszaru unii celnej (zniesienie kwot oraz opłat celnych między państwami sygnatariuszami; ustanowienie wspólnej polityki handlowej; ustanowienie taryfy zewnętrznej na przywozy z obszarów nieobejmowanych przez EWG),
• powstanie wspólnego rynku (uregulowanie polityk gospodarczych państw sygnatariuszy; utworzenie gospodarki na zasadzie wolnej konkurencji między przedsiębiorstwami; ograniczenie stosowania porozumień i dotacji rządowych, które ograniczały konkurencję),
• wprowadzenie elementów unii ekonomicznej,
• skoordynowanie wspólnych polityk (polityka rolna, handlowa, transportowa, ochrony środowiska, regionalna, społeczna i przemysłowa; utworzenie Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego).

Jedna z części traktatu zakłada ważne w dalszej integracji państw swobody - swobodę przepływu osób, usług i kapitału.

Traktat umożliwił również zorganizowanie działającego po dziś dzień Europejskiego Funduszu Społecznego EFS, który pozwala na zwiększenie szans pracowników na zatrudnienie oraz poprawę poziomu życia oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego, który umożliwia finansowanie inwestycji co wspiera ekspansję gospodarczą EWG. Realizując zadanie rozpowszechniania informacji oraz promocji badań wśród państw wspólnoty, utworzono także na jego mocy Europejski Instytut Szkół Wyższych oraz Wspólne centrum badawcze.

Traktat porusza także kwestie współpracy z Radą Europy dotyczące m.in. zwalczania terroryzmu, przestępczości, handlu narkotykami, kradzionymi dziełami sztuki.

Traktat Rzymski — artykuły polecane

Jednolity Akt Europejski — OECD — Traktat z Maastricht — Wspólnoty europejskie — Europejska Wspólnota Węgla i Stali — Polityka regionalna Unii Europejskiej — Traktat Paryski — G5 — Unia Europejska

Bibliografia

• Galster J., Witkowski Z. (1997), Kompendium Wiedzy o Unii Europejskiej, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń
• Kowalski J., Ślusarczyk Z. (2006), Unia europejska. Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej. Polskie Wydawnictwo prawnicze, Warszawa - Poznań
• Kubin T. (2006), Unia Gospodarcza i Walutowa a pogłębienie integracji politycznej państw Unii Europejskiej, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, nr 1
• Michałowska-Gorywoda K. (red.) (1997), Unia Europejska. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Noble A. (1998), Przewodnik po Unii Europejskiej. Od Rzymu do Maastricht i Amsterdamu, Wydawnictwo Książka i wiedza, Warszawa
• Perkowski M. (2002), Integracja Europejska wprowadzenie, Lexis Nexis, Warszawa
• Strona internetowa: Treść Traktatów Rzymskich

'

Autor: Emilia Maciejczyk, Anna Wojtowicz, Klaudia Dutka