Staż pracy

Staż pracy to łączna długość okresów zatrudnienia, które mają istotne znaczenie przy ustalaniu uprawnień pracowniczych, przykładowo takich jak prawo do urlopu wypoczynkowego. Jest to okres, w którym pracownik świadczy na rzecz pracodawcy pracę w ramach stosunku pracy.

TL;DR

Staż pracy odgrywa istotną rolę w ustalaniu uprawnień pracowniczych, takich jak okres wypowiedzenia i wymiar urlopu wypoczynkowego. W Polsce ochrona stosunku pracy zależy od stażu pracy w trzech kwestiach. Okres wypowiedzenia zależy od długości stażu pracy, podobnie jak wysokość odszkodowania i wynagrodzenia za czas bez pracy. Staż pracy może być również kryterium zwolnień grupowych. Wymiar urlopu wypoczynkowego zależy od długości stażu pracy oraz od okresów nauki w szkołach ponadpodstawowych. Pracownik ma prawo wybrać korzystniejszy dla siebie okres zaliczany do stażu urlopowego - okres zatrudnienia lub lata nauki.

Stosunek pracy

"Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem". Pracowniczy stosunek pracy najczęściej nawiązuje się przez zawarcie umowy o pracę. (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141)

Ochrona trwałości stosunku pracy

Stabilizacja zatrudnienia pracownika ma związek z jego stażem pracy u danego pracodawcy. Im dłuższy staż pracy posiada pracownik tym większe jego związanie z zakładem pracy oraz idące za tym przywileje i uprawnienia. Staż pracy uznaje się za sprawiedliwe kryterium zróżnicowania uprawnień pracowniczych.

W polskim prawie pracy powszechna ochrona stosunku pracy zasadniczo nie jest uzależniona od stażu pracy. Obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia bezterminowej umowy o pracę powstaje bowiem z dniem nawiązania stosunku pracy. Jednak intensywność tej ochrony w co najmniej trzech kwestiach zależy od stażu pracy.

• Przede wszystkim prawo pracy uzależnia długość okresu wypowiedzenia od stażu pracy pracownika.
• Również wysokość odszkodowania z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę a także wysokość wynagrodzenia za czas kiedy pracownik pozostawał bez pracy w przypadku przywrócenia do pracy uzależnione są od długości okresu wypowiedzenia, który jak już wcześniej wspomniano zależy od długości zakładowego stażu pracy.
• “Po trzecie, w orzecznictwie ukształtowana została reguła, zgodnie z którą staż pracy może stanowić uzasadnione kryterium wyboru pracownika do zwolnienia w ramach zwolnień grupowych". (A. Rycak 2013, s. 100-101)

Okres wypowiedzenia

Zgodnie z kodeksem pracy okres wypowiedzenia umowy o pracę zarówno zawartej na czas określony jak i zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia (stażu pracy) u danego pracodawcy.

"Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

• 3 robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące". (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141)

"Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony wynosi:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata" (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141)

"Do stażu pracy wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23 k.p (w przypadku przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę), a także w sytuacji gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika". (M. Rycak, E. Wronikowska, A. Rycak 2012, s. 91)

Urlop wypoczynkowy

Każdy pracownik ma prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Jeżeli pracownik podejmuje pracę pierwszy raz w życiu to w tym roku kalendarzowym uzyskuje prawo do urlopu. Z upływem każdego miesiąca przysługuje mu 1/12 wymiaru urlopu jaki nabywa po przepracowaniu roku. W każdym następnym roku kalendarzowym pracownik nabywa prawa do kolejnych urlopów (G. Aniszewska 2007, s. 57)

Zgodnie z art. 154 § 1 Kodeksu pracy wymiar urlopu wynosi: 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141)

Sposób liczenia lat pracy do okresu zatrudnienia od którego jest uzależnione prawo do urlopu i wymiar urlopu jest niezwykle ważny i korzystny dla pracowników. Liczy się okresy poprzedniego zatrudnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy. W przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika (K. Raczyńska - Styczek 2017, s. 42)

Staż pracy danego pracownika nie jest jedyną rzeczą od której zależy wymiar urlopu wypoczynkowego. Na równi ze stażem pracowniczym traktuje się okresy nauki w szkołach ponadpodstawowych. Do okresu pracy wlicza się z tytułu ukończenia:

• zasadniczej lub równorzędnej szkoły zawodowej - nie więcej niż 3 lata,
• średniej szkoły zawodowej - nie więcej niż 5 lat,
• średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
• szkoły policealnej - 6 lat,
• szkoły wyższej - 8 lat.

Nie można sumować okresów nauki na poszczególnych etapach kształcenia. Jeżeli pracownik równocześnie pobierał naukę i pracował ma prawo wybrać korzystniejszy dla siebie okres zaliczany do stażu urlopowego, tzn. okres zatrudnienia bądź lata nauki (K. Raczyńska - Styczek 2017, s. 42)

Staż pracy — artykuły polecane

Urlop wypoczynkowy — Wniosek o urlop — Urlop — Świadczenie urlopowe — Okres wypowiedzenia — Urlop macierzyński — Nagroda jubileuszowa — Doba pracownicza — Urlop rodzicielski

Bibliografia

• Aniszewska G. (2007), Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy. Zatrudnienie, wynagrodzenie, urlopy, świadczenia, Difin, Warszawa
• Bieszk-Stolorz B. (2015), Staż pracy jako determinanta intensywności podejmowania zatrudnienia, Wiadomości Statystyczne, nr 8
• Raczyńska-Styczek K. (2017), Prawo pracy. Wybrane zagadnienia, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa
• Rycak A. (2013), Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy, Wolters Kluwer, Warszawa
• Rycak B., Wronikowska E., Rycak A. (2012), Prawo pracy. Repetytorium, Wolters Kluwer, Warszawa
• Sypniewska B., Jagodziński A. (2016), Okresy zatrudnienia pracowników, a opinie na temat poszukiwania pracy, Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, nr 2(24)
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Walorska P. (2013), Zakładowy staż pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, nr 4

Autor: Agnieszka Wincenciak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.