Rozwiązywanie sporów zbiorowych

Spór oznacza nieporozumienie na tle sprzecznych interesów, to również konflikt czy kłótnia. Spór zbiorowy występuje od momentu wystąpienia przez pracownika do pracodawcy z żądaniami w sprawach warunków pracy oraz praw i wolności związkowych - jeżeli pracodawca nie spełnił tych wymagań w ustalonym czasie.

Możliwości osiągnięcia satysfakcjonującego rozwiązania sporu między pracodawcą a pracownikiem:

• Dialog społeczny
• Negocjacje
• Strajki
• Lokaut

TL;DR

Spór to konflikt na tle różnych interesów. Można go rozwiązać poprzez dialog społeczny, negocjacje, strajki lub lokaut. Dialog społeczny to rozmowa w sprawach życiowych partnerów dialogu. Negocjacje to proces osiągania porozumienia w konflikcie. Strajk to przeciwstawienie się pracy w celu uzyskania ustępstw. Lokaut to zwolnienie pracowników w odpowiedzi na strajk.

Dialog społeczny

Określany jest jako rozmowa między dwojgiem lub większą liczbą osób. Mogą nim być wszystkie możliwe sprawy, zagadnienia, kwestie życiowe partnerów dialogu. Występujący w ich imieniu przedstawiciele toczą dialog w życiowych sprawach członków grup, bądź całej zbiorowości. Warunkiem tego dialogu jest trwanie więzi społecznych między partnerami dialogu, której przejawem zewnętrznym jest zwrotna informacja oaz istnienie wspólnoty interesów.

Negocjacje

Charakterystyczną cechą negocjacji (rokowań) jest prowadzenie dialogu i rokowań przez reprezentacje określonych członków, zainteresowanych stron. przedstawienie własnych racji i Negocjacje określamy tez jako dwustronny proces komunikowania się, którego istotą i głównym celem jest osiągniecie porozumienia, wówczas gdy interesy zaangażowanych stron są konfliktowe. Jednak dwustronność nie zawsze musi występować, ponieważ może pojawić się mediator bądź arbiter. Strony negocjujące nie powinny pozostawać ze sobą w stosunkach nieprzyjacielskich. Podstawowym warunkiem uniknięcia takiego stosunku jest potraktowanie przedmiotu danego sporu i koncentrowanie się na jego rozwiązaniu z myślą o przyszłych skutkach, a nie obarczaniu winą za konflikt druga stronę.. Na ogół można wyróżnić pięć elementów procesu negocjacyjnego:

• Prenegocjacje - ciągłe gromadzenie, przechowywanie i analizowanie wzajemnych skarg, zażaleń i problemów. W szczególności bierze się pod uwagę analizę skuteczności sposobów osiąganych tam porozumień.
• Selekcja i wybór negocjatorów kwalifikacje i kompetencje potencjalnego negocjatora jak i również cechy jego osobowości.
• Morfologia strategii - polega na doskonaleniu strategii i taktyki zapewniającej sukces negocjacji. Określane są dopuszczalne ustępstwa w relacji do podejmowanego przedmiotu sporu.
• Przygotowanie skutecznej taktyki ? czyli kalkulowanie i rozmyślne działanie w trakcie sesji negocjacyjnych. Stosuje się tu umiejętność dochodzenia do kompromisów.
• Dochodzenie do porozumienia - warunkiem jest trafne zrozumienie sytuacji przeciwnej strony i przyjęcie do wiadomości niekorzyści płynących z porozumienia. Jego osiągnięcie wieńczy pisemny układ, zwany umową.

Strajk

Strajk jest sposobem i narzędziem w stosunkach pracy. Strajk można określić jako przeciwstawienie się pracowników do świadczenia usług pracy, aby skłonić pracodawcę do większych ustępstw. Inaczej o strajku możemy powiedzieć, że jest to metoda nacisku pracowników, którzy zmierzają do osiągnięcia jakiegoś celu, którym zazwyczaj jest wyższa pensja. Strajk spełnia cztery podstawowe funkcje:

• Pomaga członkom strajku i pracodawcy zrozumieć pozycję w procesie negocjacji, rozpoznać faktyczne przyczyny strajku. Presja istniejącej sytuacji strajkowej jest najważniejszą funkcją strajku.
• Ma on ważny udział w zmianie poglądów na jego przedmiot wśród istniejących partnerów negocjacji.
• Bywa on koniecznością jeżeli chodzi o wymuszenia zmian rządowych decyzji w budżecie państwa.
• Strajk czasami jest potrzebny do zmiany struktury przedmiotu sporu zbiorowego. Pojawia się, gdy upływa termin wcześniej zawartych umów.

Rodzaje strajków: rewindykacyjny, zakładowy, polityczny, legalny, tradycyjny. Kryteriów wyodrębniania strajków jest bardzo dużo, ale głównym problemem jest sposób radzenia sobie z nimi. Trzy najważniejsze metody osiągania: pierwszy najprostszy, ale najbardziej ryzykowny, polega na załamaniu strajku. Drugim sposobem łagodzenia strajków, bądź ich przetrwania jest zastąpienie strajkujących pracowników przez personel kierowniczy. Najbardziej konfliktowym rozwiązaniem jest zastąpienie strajkujących pracowników przez osoby nowo zatrudnione.

Lokaut

Lokaut - polega na takim uprawnieniu pracodawców, ze mogą oni zwalniać pracowników w odpowiedzi na ich przeciwstawienie się pracy np. w formie strajku. Jedna z definicji lokautu określa to pojęcie jako odpowiedź kierownictwa i całego zespołu zarządzania na presje związkowe, w której pracodawca chce utrzymać organizację w ruchu, ale dla pracowników jest ona niedostępna. Poprzez takie zachowanie pracodawcy starają się wpływać na tok rokowań z pracownikami. Stanowi ono swoista ochronę majątku firmy przed dewastacją. Jednak może ona nastąpić na skutek źle zorganizowanego strajku w przedsiębiorstwie, co dodatkowo wpływa na korzyść lokautu.

Rozwiązywanie sporów zbiorowych — artykuły polecane

Negocjacje — Rozwiązywanie konfliktów — Stosunek pracy — Zarządzanie konfliktem — Dynamika grupowa — Kompromis — Mediacja — Konsultacje społeczne — Strategia koalicji (negocjacje)

Bibliografia

• Szałkowski A. (1997), Kształtowanie funkcjonalnych stosunków pracy, Ossolineum, Wrocław
• Szałkowski A. (red.) (2000), Wprowadzenie do zarządzania personelem, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Szałkowski A. (red.) (2002), Rozwój pracowników. Przesłanki, cele, instrumenty, Poltext, Warszawa

Autor: Aneta Bugaj