Wydatki konsumpcyjne

Wydatki konsumpcyjne
Polecane artykuły
Krańcowa skłonność do konsumpcji Elastyczność dochodowa popytu Dochód osobisty Popyt zagregowany Hipoteza dochodu absolutnego Keynesa Popyt globalny Popyt konsumpcyjny Produkt Narodowy Brutto Dochód

Wydatki konsumpcyjne to wydatki gospodarstw domowych na:

• dobra trwałego użytku, takie jak pralki, lodówki, samochody, itp.,
• dobra nietrwałe, np. żywność, odzież, środki czystości, itp.,
• usługi, takie jak usługi kosmetyczne, czy opieka medyczna.

Ważnym jest, iż nie należą do nich wydatki na zakup przez gospodarstwo domowe - nieruchomości.

Struktura wydatków konsumpcyjnych

Wydatki konsumpcyjne stanowią jeden z elementów składowych Produktu Krajowego Brutto. Obok nakładów inwestycyjnych i wydatków rządowych, stanowią one ważną część globalnego popytu. To właśnie według hipotezy dochodu absolutnego wysokość wydatków konsumpcyjnych zależy od poziomu dochodu narodowego na jednego mieszkańca. Zgodnie z daną hipotezą całkowity popyt konsumpcyjny rośnie wraz ze wzrostem dochodu narodowego. Opisana korelacja pomiędzy konsumpcją a dochodem narodowym ma miejsce tylko wtedy, gdy państwo nie istnieje (brak podatków od ludności oraz transferów rządowych dla gospodarstw domowych). Jednak w głównym stopniu wydatki na konsumpcję zależą od wielkości dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych.

Wydatki konsumpcyjne stanowią największy komponent PKP (60-70% PKB) w krajach wysoko rozwiniętych. Gospodarstwa domowe, realizując własną funkcję użyteczności, planują zakup różnorodnych dóbr i usług. (Lis. S 2011, s. 52) Wydatki na dobra trwałe są przy tym wyraźnie wyższe niż wydatki na dobra nietrwałe. Największe są natomiast te, na dobra i usługi. Wynika to głównie podstawowe faktu, iż w miarę wzrostu dochodów gospodarstw domowych, obserwuje się obecnie wyraźny spadek procentowego udziału wydatków na żywność i inne dobra podstawowe. Warto również zauważyć, iż relatywnie szybko rosną w tym przypadku oszczędności. Szczegółowe dane o wydatkach konsumpcyjnych gospodarstw domowych dostępne są w comiesięcznych raportach BEA o osobistych dochodach i wydatkach.

Funkcja konsumpcji

W przypadku wydatków konsumpcyjnych bardzo ważną rolę odgrywają dochody gospodarstw domowych, ponieważ mają kluczowy wpływ na poziom aktywności gospodarczej. Zależność pomiędzy ową konsumpcją, a poziomem dyspozycyjnego dochodu obrazuje krzywa konsumpcji. W makroekonomii przyjmuje się, że całkowite wydatki na konsumpcję w całej gospodarce, są tym wyższe, im większy jest dochód rozporządzalny Może ona zostać przedstawiona w sposób graficzny:

Rys. 1. Tradycyjna funkcja konsumpcji

Funkcja konsumpcji jest rosnącą funkcją liniową. Oznacza to bowiem, iż zwiększeniu poziomu rozporządzalnych dochodów, odpowiada wyższy poziom wydatków konsumpcyjnych. Nachylenie prostej jest natomiast równe krańcowej skłonności do konsumpcji. Znajdująca się na wykresie linia 45º informuje natomiast, czy wydatki na konsumpcję są równe, większe czy mniejsze od dochodu. Punkt przecięcia się funkcji z linią pod kątem 45º, jest "punktem zrównania", w którym to wydatki na konsumpcję są dokładnie równe rozporządzalnym dochodom. Oszczędności netto są w tym przypadku zerowe. Jeżeli funkcja leży poniżej linii 45º wydatki gospodarstw domowych są mniejsze od dochodów, gdy powyżej - wyższe.

Oprócz graficznej istnieje, po raz pierwszy wprowadzona do badań makroekonomicznych przez J.M.Keynesa, postać algebraiczna:

$C=C_{a}+cY_{d}$

Rys. 2. Algebraiczna postać funkcji

Gdzie:

C - oznacza poziom wydatków konsumpcyjnych,

Yd - dochód rozporządzalny,

Ca - konsumpcja stała (autonomiczna), związana ze stałymi wydatkami,

c - krańcowa skłonność do konsumpcji.

Pokazuje ona, jaką część przyrostu dochodu rozporządzalnego przeznaczona zostanie na konsumpcję. Inaczej mówiąc, jest to przyrost konsumpcji spowodowany przyrostem dochodu konsumentów o jednostkę.

Skłonność do konsumpcji

Wspomniany wcześniej angielski ekonomista J.M. Keynes podzielił czynniki wpływające na skłonność do konsumpcji na czynniki subiektywne i obiektywne.

Czynniki obiektywne:

• zmiana jednostki płac,
• zmiana różnicy między dochodem brutto, a dochodem netto,
• niespodziewane zmiany w wartościach kapitałowych nieuwzględnione przy odliczaniu dochodu netto,
• zmiany stopy dyskontowej w czasie,
• zmiany w przewidywaniach co do relacji obecnego i przyszłego poziomu dochodu,

Czynniki subiektywne:

• przyczyny natury subiektywnej i społecznej decydujące o ilości wydatków,

Przedstawione wyżej motywy są skutkiem danych zachowań, skłonności psychologicznych oraz uwarunkowań jednostek gospodarczych. Należą do nich m.in. niezależność, ostrożność, poprawa bytu, duma i skąpstwo. Oprócz tego J.M.Keynes wyróżnia uzupełniające czynniki konsumowania np. lekkomyślność, rozrzutność czy szczodrość.

Bibliografia

• Becla A, Czaja S., Grabowska M., (2002) Elementy makroekonomii, Wyd. Hektor, Wrocław, s. 85-98,
• Czapiński J., (2012) Ekonomia szczęścia i psychologia bogactwa "Nauka" Nr 1
• Lis S., (2011) Współczesna makroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, s. 52-53,
• Mansfield E., (2002) Podstawy makroekonomii. Zasady, przykłady, zadania, Wyd. AW "PLACET", Warszawa, s. 26-27; 69-71,
• Próchnicki L., (1997) Makroekonomia" Wyd. Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin, s. 78-79,
• Piekut M., (2012) Konsumpcja w polskich gospodarstwach na tle krajów europejskich "Problemy zarządzania", Vol. 11, Nr 1
• Utzig M., (2015) Wydatki konsumpcyjne wiejskich i miejskich gospodarstw domowycha zmiany ich dochodów "Roczniki naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu", Vol. 17, Nr 4

Autor: Magdalena Szajber, Klaudia Hachaj