Teoria niesprawiedliwości

Teoria niesprawiedliwości opracowana przez J.S. Adamsa opiera się na założeniu, że najważniejszym elementem procesu motywowania jest sprawiedliwość otrzymywanych nagród. Oczywiście jest to sprawiedliwość subiektywna, taka jak ją widzi pracownik, a nie zarządzający.

Koncepcja niesprawiedliwości (niesłuszności) wywodzi się ona z koncepcji psychologicznych: dysonansu poznawczego Fistingera (każdy człowiek dąży do ustalenia wewnętrznej harmonii opinii, postaw, wiedzy i wartości) i koncepcji wymiany społecznej Homansa (teoria interakcji, według której ludzie wzajemnie na siebie oddziałują, nagradzając się lub karząc.

Interakcje te są pewnego rodzaju procesem wymiany, a przedmiotem tej wymiany są zachowania stanowiące bodźce pozwalające innym oczekiwać przyszłych nagród lub kar, albo bezpośrednio dostarczające nagród lub kar dla innych).

Różnice w postrzeganiu niesprawiedliwości

Wiek pracowników może mieć istotny wpływ na postrzeganie niesprawiedliwości w miejscu pracy. Młodsze osoby mogą być bardziej wrażliwe na niesprawiedliwość, szczególnie jeśli dotyczy ona ich wynagrodzenia, szans awansu lub dostępu do zasobów. Starsi pracownicy natomiast mogą być bardziej odporni na niesprawiedliwość, ponieważ mają większe doświadczenie i wiedzę na temat funkcjonowania organizacji.

Badania wskazują, że istnieją różnice w postrzeganiu niesprawiedliwości między mężczyznami a kobietami. Kobiety często są bardziej wrażliwe na niesprawiedliwość płciową, taką jak różnice w wynagrodzeniu za tę samą pracę czy brak równych szans awansu. Mężczyźni z kolei mogą być bardziej wrażliwi na niesprawiedliwość dotyczącą statusu zawodowego lub dostępu do zasobów.

Wykształcenie może mieć wpływ na postrzeganie niesprawiedliwości w organizacji. Osoby o wyższym wykształceniu często mają większą świadomość swoich praw i oczekują traktowania zgodnego z zasadami sprawiedliwości. Mogą być bardziej wrażliwe na niesprawiedliwość, szczególnie jeśli dotyczy ona ich kompetencji czy możliwości rozwoju zawodowego.

Doświadczenie zawodowe może wpływać na wrażliwość na niesprawiedliwość w miejscu pracy. Osoby, które miały negatywne doświadczenia związane z niesprawiedliwością, mogą być bardziej wyczulone na tego rodzaju sytuacje i szybciej reagować na nie. Z drugiej strony, osoby o długim stażu pracy mogą być bardziej zahartowane i mniej reaktywne na niesprawiedliwość.

Status społeczny może mieć znaczenie dla postrzegania niesprawiedliwości w miejscu pracy. Osoby o wyższym statusie społecznym mogą być bardziej świadome swoich praw i oczekiwać równego traktowania. Równocześnie, osoby o niższym statusie mogą być bardziej narażone na niesprawiedliwość, szczególnie jeśli dotyczy ona dostępu do zasobów czy szans awansu.

Skutki niesprawiedliwości w miejscu pracy

Niesprawiedliwe traktowanie w miejscu pracy może negatywnie wpływać na motywację pracowników. Osoby, które czują się niesprawiedliwie traktowane, mogą stracić motywację do wykonywania swoich obowiązków. Mogą czuć się zniechęcone i niezdolne do osiągania zamierzonych celów. To z kolei może prowadzić do spadku wydajności i jakości pracy.

Niesprawiedliwość w miejscu pracy może znacząco obniżyć zaangażowanie pracowników w wykonywanie swoich obowiązków. Pracownicy, którzy odczuwają niesprawiedliwość, mogą tracić poczucie przynależności do organizacji i zaufanie do zarządzających. Może to prowadzić do obniżenia zaangażowania w pracę, wzrostu absencji czy nawet odejścia z pracy.

Niesprawiedliwość w miejscu pracy może znacząco obniżyć satysfakcję pracowników z pracy. Pracownicy, którzy odczuwają niesprawiedliwość, mogą czuć się niezadowoleni z warunków pracy i traktowania, co wpływa negatywnie na ich ogólne zadowolenie z pracy. Brak równego traktowania może powodować frustrację, niezadowolenie i pogorszenie relacji między pracownikami.

Niesprawiedliwość w miejscu pracy może przyczynić się do obniżenia wydajności pracowników. Pracownicy, którzy odczuwają niesprawiedliwość, mogą tracić motywację i zaangażowanie w wykonywanie swoich obowiązków. Mogą też być mniej skłonni do współpracy i dzielenia się wiedzą i umiejętnościami z innymi. To wszystko prowadzi do obniżenia efektywności i wydajności pracy.

Niesprawiedliwość w miejscu pracy może negatywnie wpływać na relacje między pracownikami i atmosferę w miejscu pracy. Pracownicy, którzy odczuwają niesprawiedliwość, mogą być mniej skłonni do współpracy i wzajemnego wsparcia. Może to prowadzić do konfliktów, zwiększenia stresu i pogorszenia ogólnej atmosfery w miejscu pracy.

Strategie postępowania z niesprawiedliwością w miejscu pracy

Promowanie równości wynagrodzeń w miejscu pracy może być osiągnięte poprzez wprowadzenie transparentnych i sprawiedliwych systemów wynagradzania. Ważne jest, aby zarządzający mieli jasne kryteria i procedury dotyczące ustalania wynagrodzeń. Dodatkowo, regularne przeglądy wynagrodzeń i eliminacja luk płacowych mogą przyczynić się do zapewnienia równości wynagrodzeń.

Uczciwe procedury awansu mogą minimalizować niesprawiedliwość w miejscu pracy. Ważne jest, aby awanse były oparte na obiektywnych kryteriach i osiągnięciach pracowników. Transparentne i dostępne dla wszystkich zasady awansu mogą zmniejszyć poczucie niesprawiedliwości i zapewnić równe szanse dla wszystkich pracowników.

Transparentność decyzji zarządzających może mieć istotny wpływ na postrzeganie niesprawiedliwości w miejscu pracy. Pracownicy oczekują, że decyzje zarządzających będą oparte na obiektywnych kryteriach i nie będą wynikać z nieuczciwych praktyk czy układów. Zapewnienie transparentności w podejmowaniu decyzji może zmniejszyć poczucie niesprawiedliwości i zwiększyć zaufanie pracowników do zarządzających.

Programy szkoleniowe mogą pomóc w zapobieganiu niesprawiedliwości w miejscu pracy poprzez podnoszenie świadomości pracowników na temat zasad równego traktowania i konsekwencji niesprawiedliwości. Szkolenia mogą skupiać się na eliminowaniu uprzedzeń i dyskryminacji, budowaniu umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz promowaniu pozytywnej atmosfery w miejscu pracy.

Edukacja pracowników na temat niesprawiedliwości i jej konsekwencji może przynieść wiele korzyści. Pracownicy, którzy są świadomi zasad równego traktowania i wrażliwi na niesprawiedliwość, mogą być bardziej zaangażowani, zmotywowani i zadowoleni z pracy. Dodatkowo, edukacja może przyczynić się do budowania bardziej zrównoważonej i sprawiedliwej kultury organizacyjnej.

Teoria niesprawiedliwości — artykuły polecane

Socjologia pracy — System motywacyjny — Szkoła systemowa — Teoria zarządzania — Teoria sprawiedliwości — Teoria ERG — Menedżeryzm — Rozwój zarządzania personelem — Aksjomat — Oligopson

Bibliografia

• Ratyński W. (2005), Zarządzanie jakością, Wydawnictwo SIGMA, Skierniewice

Autor: Izabela Babik