Zanieczyszczenie środowiska: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
(LinkTitles.) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Zanieczyszczenie środowiska''' jest to stan w którym do wody powietrza lub gleby przedostają się nadmierne ilości toksyn i szkodliwych materii, które ostatecznie przekraczają dozwolone stężenia szkodliwych substancji<ref>Pikoń K., Stelmach S. (red) (2013) s. 7</ref>. | |||
</ | |||
==TL;DR== | |||
Zanieczyszczenie środowiska to nadmierna ilość toksyn i szkodliwych substancji w wodzie, powietrzu i glebie. Przyczyny zanieczyszczenia można podzielić na naturalne (np. wulkany, erozja skał) i sztuczne (np. górnictwo, awarie jądrowe). Skutki zanieczyszczenia to m.in. smog, efekt cieplarniany, dziura ozonowa i kwaśne deszcze. Metody zwalczania zanieczyszczenia to recykling, rozwój OZE i zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. | |||
==Przyczyny zanieczyszczenia środowiska== | ==Przyczyny zanieczyszczenia środowiska== | ||
'''Przyczyny zanieczyszczeń''' można podzielić na dwa rodzaje naturalne i sztuczne<ref> Kuciel S. (2013) | '''Przyczyny zanieczyszczeń''' można podzielić na dwa rodzaje naturalne i sztuczne<ref> Kuciel S. (2013) s. 12</ref>. Do naturalnych działań powodujących zanieczyszczenie środowiska można zaliczyć m. in. | ||
* ''[[Działanie]] wulkanów'' | * ''[[Działanie]] wulkanów'' | ||
* ''Erozje skał'' | * ''Erozje skał'' | ||
* ''Samoistne uwalnianie się ropy naftowej'' | * ''Samoistne uwalnianie się ropy naftowej'' | ||
* ''Powodzie'' | * ''Powodzie'' | ||
Drugie źródło zanieczyszczeń środowiska nazwane sztucznym, dotyczy działań prowadzonych przez człowieka. Można wyróżnić m.in. | Drugie źródło zanieczyszczeń środowiska nazwane sztucznym, dotyczy działań prowadzonych przez człowieka. Można wyróżnić m.in. | ||
| Linia 33: | Linia 18: | ||
==Rodzaje zanieczyszczenia środowiska== | ==Rodzaje zanieczyszczenia środowiska== | ||
* '''Zanieczyszczenie powietrza''' - jego główną przyczyną jest przede wszystkim działalność przemysłowa, energetyka, rozrastający się [[sektor]] transportu, do zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się również gospodarstwa domowe za pomocą ogrzewania. Substancje wpływające na złą kondycję powietrza to cząstki pierwotne (czyli m.in. drobne pyły), [[emisja]] dwutlenku siarki, tlenek azotu, emisja amoniaku. Zły stan powietrza wpływa niekorzystnie na zdrowie ludzi i organizmów żyjących, ale także wiąże się z pogorszeniem jakości wód, gleby czy ekosystemów<ref> Florek-Klęsk D. (2017) | * '''Zanieczyszczenie powietrza''' - jego główną przyczyną jest przede wszystkim działalność przemysłowa, energetyka, rozrastający się [[sektor]] transportu, do zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się również gospodarstwa domowe za pomocą ogrzewania. Substancje wpływające na złą kondycję powietrza to cząstki pierwotne (czyli m.in. drobne pyły), [[emisja]] dwutlenku siarki, tlenek azotu, emisja amoniaku. Zły stan powietrza wpływa niekorzystnie na zdrowie ludzi i organizmów żyjących, ale także wiąże się z pogorszeniem jakości wód, gleby czy ekosystemów<ref> Florek-Klęsk D. (2017) s. 8,9 </ref>. | ||
* '''Zanieczyszczenie wody''' - jego przyczyną jest nadmierna ilość bakterii oraz mikroorganizmów a także przedostawanie się do wód substancji chemicznych takich jak metale ciężkie, fenole, pestycydy czy węglowodory. Tego typu zanieczyszczenia stoją na przeszkodzie w wykorzystywaniu wód w celach gospodarczych czy pitnych <ref>Kuciel S. (2013) | * '''Zanieczyszczenie wody''' - jego przyczyną jest nadmierna ilość bakterii oraz mikroorganizmów a także przedostawanie się do wód substancji chemicznych takich jak metale ciężkie, fenole, pestycydy czy węglowodory. Tego typu zanieczyszczenia stoją na przeszkodzie w wykorzystywaniu wód w celach gospodarczych czy pitnych <ref>Kuciel S. (2013) s. 13</ref>. | ||
* '''[[Zanieczyszczenie gleby]]''' - jego przyczyną są m.in. rolnictwo, nieprawidłowa [[gospodarka]] odpadami, nadmierne eksploatowanie złóż naftowych, różnego rodzaju awarie występujące podczas wydobywania, transportu czy magazynowaniu tego typu materiału. Skutkiem zanieczyszczenia gleby jest stopniowy zanik życia<ref> Gałązka A. (2015) | * '''[[Zanieczyszczenie gleby]]''' - jego przyczyną są m.in. rolnictwo, nieprawidłowa [[gospodarka]] odpadami, nadmierne eksploatowanie złóż naftowych, różnego rodzaju awarie występujące podczas wydobywania, transportu czy magazynowaniu tego typu materiału. Skutkiem zanieczyszczenia gleby jest stopniowy zanik życia<ref> Gałązka A. (2015), s. 1</ref> <ref>Pikoń K., Stelmacha S. (red) (2013) s. 75</ref>. | ||
<google>n</google> | |||
==Skutki zanieczyszczenia środowiska== | ==Skutki zanieczyszczenia środowiska== | ||
'''Skutki zanieczyszczenia środowiska''', które przedostają się do otoczenia można podzielić na pierwotne i wtórne. Zanieczyszczenia wtórne powstają w sytuacji różnego rodzaju reakcji chemicznych i procesów fizycznych <ref>Stępkowski P. i in | '''Skutki zanieczyszczenia środowiska''', które przedostają się do otoczenia można podzielić na pierwotne i wtórne. Zanieczyszczenia wtórne powstają w sytuacji różnego rodzaju reakcji chemicznych i procesów fizycznych <ref>Stępkowski P. i in (2010) s. 57</ref>. | ||
Do pierwotnych zanieczyszczeń środowiska zalicza się: | Do pierwotnych zanieczyszczeń środowiska zalicza się: | ||
* ''[[Smog]]'' czyli zjawisko atmosferyczne tworzące się w momencie przedostawania się pyłów i zanieczyszczeń gazowych do powietrza<ref>Albiniak B. (red) (2017) | * ''[[Smog]]'' czyli zjawisko atmosferyczne tworzące się w momencie przedostawania się pyłów i zanieczyszczeń gazowych do powietrza<ref>Albiniak B. (red) (2017) s. 12</ref>. | ||
Do wtórnych zanieczyszczeń środowiska zalicza się: | Do wtórnych zanieczyszczeń środowiska zalicza się: | ||
* ''[[Efekt cieplarniany]]'', sam w sobie jest pozytywnym zjawiskiem dzięki, któremu na ziemi możliwa jest życie, problem pojawia się w momencie gdy zwiększa się ilość dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych ponieważ to prowadzi do nasilenia efektu cieplarnianego (wzrostu temperatury) czyli inaczej globalnego ocieplenia co w późniejszym stopniu prowadzi do zmian klimatycznych<ref>Kundzewicz Z. W. (2011) | * ''[[Efekt cieplarniany]]'', sam w sobie jest pozytywnym zjawiskiem dzięki, któremu na ziemi możliwa jest życie, problem pojawia się w momencie gdy zwiększa się ilość dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych ponieważ to prowadzi do nasilenia efektu cieplarnianego (wzrostu temperatury) czyli inaczej globalnego ocieplenia co w późniejszym stopniu prowadzi do zmian klimatycznych<ref>Kundzewicz Z. W. (2011) s. 43</ref>. | ||
* ''[[Dziura ozonowa]]'' zjawisko przedstawiające zmniejszanie się ilości ozonu odpowiedzialnego za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego, promieniowanie tego typu jest bardzo szkodliwe dla żyjących organizmów, może powodować zmiany nowotworowe, oparzenia skóry<ref>Skórska E. (2016) | * ''[[Dziura ozonowa]]'' zjawisko przedstawiające zmniejszanie się ilości ozonu odpowiedzialnego za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego, promieniowanie tego typu jest bardzo szkodliwe dla żyjących organizmów, może powodować zmiany nowotworowe, oparzenia skóry<ref>Skórska E. (2016), s. 659 </ref>. | ||
* ''Kwaśne deszcze'', przyczyną ich powstawania są reakcje zanieczyszczeń gazowych powietrza i produktów ich przemian, występowanie takich deszczy wiąże się z wyginięciem licznych gatunków owadów i roślinności wodnej zakwaszeniem gleb i wód, niszczenie konstrukcji metalowych. W konsekwencji prowadzą do przekształcenia metali w formy łatwo rozpuszczalne czego efektem jest włączanie się ich w [[cykl]] pokarmowy stanowiąc ogromne [[zagrożenie]] dla człowieka<ref>Kuciel S. (2013) | * ''Kwaśne deszcze'', przyczyną ich powstawania są reakcje zanieczyszczeń gazowych powietrza i produktów ich przemian, występowanie takich deszczy wiąże się z wyginięciem licznych gatunków owadów i roślinności wodnej zakwaszeniem gleb i wód, niszczenie konstrukcji metalowych. W konsekwencji prowadzą do przekształcenia metali w formy łatwo rozpuszczalne czego efektem jest włączanie się ich w [[cykl]] pokarmowy stanowiąc ogromne [[zagrożenie]] dla człowieka<ref>Kuciel S. (2013) s. 23 </ref>. | ||
==Metody zwalczania zanieczyszczenia środowiska== | ==Metody zwalczania zanieczyszczenia środowiska== | ||
'''Główne metody walczenia z zanieczyszczeniem środowiska''' | '''Główne metody walczenia z zanieczyszczeniem środowiska''' | ||
* ''[[Recykling]]'', jest to [[metoda]] dzięki, której możliwe wtórne przetworzenie i wykorzystanie danej substancji lub materiału w [[produkt]] o takim samym lub innym zastosowaniu<ref> | * ''[[Recykling]]'', jest to [[metoda]] dzięki, której możliwe wtórne przetworzenie i wykorzystanie danej substancji lub materiału w [[produkt]] o takim samym lub innym zastosowaniu<ref> Dz.u.2001Nr62 poz.628 art. 3 pkt3(14) </ref>. | ||
* ''[[Rozwój]] sektora odnawialnych źródeł energii'' polega na pozyskiwaniu energii z naturalnych procesów przyrodniczych, jest to metoda, która zastępuje wykorzystywanie paliw kopalnianych a więc dzięki rozwojowi OZE zmniejsza się wydobycia i wykorzystywania paliw kopalnianych | * ''[[Rozwój]] sektora odnawialnych źródeł energii'' polega na pozyskiwaniu energii z naturalnych procesów przyrodniczych, jest to metoda, która zastępuje wykorzystywanie paliw kopalnianych a więc dzięki rozwojowi OZE zmniejsza się wydobycia i wykorzystywania paliw kopalnianych. | ||
* ''Prace nad zmniejszeniem emisji dwutlenku węgla'' mają opierać się głównie na wprowadzaniu nowych technologii zastosowanych w pojazdach samochodowych <ref>Borys G., Kurek R. (2015) | * ''Prace nad zmniejszeniem emisji dwutlenku węgla'' mają opierać się głównie na wprowadzaniu nowych technologii zastosowanych w pojazdach samochodowych <ref>Borys G., Kurek R. (2015) s. 380</ref> zastępowaniu oleju napędowego olejami roślinnymi<ref>Pasyniuk P. (2010) Str 86 </ref>, a także różnego rodzaju technologii wychwytywania dwutlenku węgla zarówno po procesie spalania jak i przed<ref>Stańczyk K., Bieniecki M. (2007) s. 578.</ref>. | ||
== | {{infobox5|list1={{i5link|a=[[Główne problemy ekologiczne]]}} — {{i5link|a=[[Degradacja gleby]]}} — {{i5link|a=[[Degradacja biosfery]]}} — {{i5link|a=[[Zanieczyszczenie wody]]}} — {{i5link|a=[[Emisja gazów cieplarnianych]]}} — {{i5link|a=[[Odpady niebezpieczne]]}} — {{i5link|a=[[Zanieczyszczenie powietrza]]}} — {{i5link|a=[[Fracking]]}} — {{i5link|a=[[Inżynieria genetyczna]]}} }} | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
<references /> | <references /> | ||
==Bibliografia== | |||
<noautolinks> | |||
* Albiniak B. (red.) (2017), ''[https://www.gios.gov.pl/images/dokumenty/pms/raporty/GIOS_raport_2014.pdf Stan Środowiska w Polsce]'', Inspekcja Ochrony środowiska, Warszawa | |||
* Borys G., Kurek R. (2015), ''[https://www.dbc.wroc.pl/Content/30144/Wieteska_Emicja_Dwutlenku_Wegla_Przez_Pojazdy_Mechaniczne_2015.pdf Emisja dwutlenku węgla przez pojazdy mechaniczne jako element zewnętrznych kosztów transportu drogowego w Polsce]'', Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 385 | |||
* Florek-Klęsk D. (2017), ''Zanieczyszczenia powietrza-zagrożenia XXI wieku'', Zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, t.15, z.3(40) | |||
* Gałązka A. (2015), ''Zanieczyszczenia gleb substancjami ropopochodnymi z uwzględnieniem biologicznych metod ich oczyszczania'', Zakład Mikrobiologii Rolniczej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa-Państwowy Instytut Badawczy, Puławy | |||
* Kuciel S. (2013), ''Materiały do zajęć z Ochrony Środowiska Naturalnego Projekt'', Inżynieria materiałowa-inżynieria przyszłości, Kraków | |||
* Kundzewicz Z. (2011), ''[https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-article-BUJ5-0052-0052# Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki: obserwacje i projekcje]'', Landform Analysis, nr 15 | |||
* Pasyniuk P. (2010), ''Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych przez zastąpienie oleju napędowego olejami roślinnymi'', Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie, Warszawa | |||
* Pikoń K., Stelmacha S. (red.) (2013), ''Współczesne problemy ochrony środowiska'', Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, Gliwice | |||
* Skórska E. (2016), ''Oddziaływanie słonecznego promieniowania ultrafioletowego na organizm człowieka'', Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecie, nr 65 | |||
* Stańczyk K., Bieniecki M. (2007), ''[https://journals.bg.agh.edu.pl/GORNICTWO/2007-02/GG_2007_2_51.pdf Możliwość redukcji emisji CO2 i jej wpływ na efektywność i koszty wytwarzania energii z węgla]'', Górnictwo i Geoinżynieria nr 2 | |||
* Stepnowski P. i in (2010), ''[https://chemia.ug.edu.pl/sites/default/files/_nodes/strona-chemia/33539/files/monitoring.pdf Monitoring i analityka zanieczyszczeń w środowisku]'', Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk | |||
* ''Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20130000021 Dz.U. 2013 poz. 21] | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Aneta Mikuła}} | {{a|Aneta Mikuła}} | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Przyroda]] | ||
{{#metamaster:description|Zanieczyszczenie środowiska - przyczyny, skutki. Toksyny w wodzie, powietrzu i glebie. Przekażemy wiedzę.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 00:21, 10 sty 2024
Zanieczyszczenie środowiska jest to stan w którym do wody powietrza lub gleby przedostają się nadmierne ilości toksyn i szkodliwych materii, które ostatecznie przekraczają dozwolone stężenia szkodliwych substancji[1].
TL;DR
Zanieczyszczenie środowiska to nadmierna ilość toksyn i szkodliwych substancji w wodzie, powietrzu i glebie. Przyczyny zanieczyszczenia można podzielić na naturalne (np. wulkany, erozja skał) i sztuczne (np. górnictwo, awarie jądrowe). Skutki zanieczyszczenia to m.in. smog, efekt cieplarniany, dziura ozonowa i kwaśne deszcze. Metody zwalczania zanieczyszczenia to recykling, rozwój OZE i zmniejszenie emisji dwutlenku węgla.
Przyczyny zanieczyszczenia środowiska
Przyczyny zanieczyszczeń można podzielić na dwa rodzaje naturalne i sztuczne[2]. Do naturalnych działań powodujących zanieczyszczenie środowiska można zaliczyć m. in.
- Działanie wulkanów
- Erozje skał
- Samoistne uwalnianie się ropy naftowej
- Powodzie
Drugie źródło zanieczyszczeń środowiska nazwane sztucznym, dotyczy działań prowadzonych przez człowieka. Można wyróżnić m.in.
- Górnictwo
- Awarie jądrowe
- Katastrofy tankowców
- Transport samochodowy
Rodzaje zanieczyszczenia środowiska
- Zanieczyszczenie powietrza - jego główną przyczyną jest przede wszystkim działalność przemysłowa, energetyka, rozrastający się sektor transportu, do zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się również gospodarstwa domowe za pomocą ogrzewania. Substancje wpływające na złą kondycję powietrza to cząstki pierwotne (czyli m.in. drobne pyły), emisja dwutlenku siarki, tlenek azotu, emisja amoniaku. Zły stan powietrza wpływa niekorzystnie na zdrowie ludzi i organizmów żyjących, ale także wiąże się z pogorszeniem jakości wód, gleby czy ekosystemów[3].
- Zanieczyszczenie wody - jego przyczyną jest nadmierna ilość bakterii oraz mikroorganizmów a także przedostawanie się do wód substancji chemicznych takich jak metale ciężkie, fenole, pestycydy czy węglowodory. Tego typu zanieczyszczenia stoją na przeszkodzie w wykorzystywaniu wód w celach gospodarczych czy pitnych [4].
- Zanieczyszczenie gleby - jego przyczyną są m.in. rolnictwo, nieprawidłowa gospodarka odpadami, nadmierne eksploatowanie złóż naftowych, różnego rodzaju awarie występujące podczas wydobywania, transportu czy magazynowaniu tego typu materiału. Skutkiem zanieczyszczenia gleby jest stopniowy zanik życia[5] [6].
Skutki zanieczyszczenia środowiska
Skutki zanieczyszczenia środowiska, które przedostają się do otoczenia można podzielić na pierwotne i wtórne. Zanieczyszczenia wtórne powstają w sytuacji różnego rodzaju reakcji chemicznych i procesów fizycznych [7].
Do pierwotnych zanieczyszczeń środowiska zalicza się:
- Smog czyli zjawisko atmosferyczne tworzące się w momencie przedostawania się pyłów i zanieczyszczeń gazowych do powietrza[8].
Do wtórnych zanieczyszczeń środowiska zalicza się:
- Efekt cieplarniany, sam w sobie jest pozytywnym zjawiskiem dzięki, któremu na ziemi możliwa jest życie, problem pojawia się w momencie gdy zwiększa się ilość dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych ponieważ to prowadzi do nasilenia efektu cieplarnianego (wzrostu temperatury) czyli inaczej globalnego ocieplenia co w późniejszym stopniu prowadzi do zmian klimatycznych[9].
- Dziura ozonowa zjawisko przedstawiające zmniejszanie się ilości ozonu odpowiedzialnego za pochłanianie promieniowania ultrafioletowego, promieniowanie tego typu jest bardzo szkodliwe dla żyjących organizmów, może powodować zmiany nowotworowe, oparzenia skóry[10].
- Kwaśne deszcze, przyczyną ich powstawania są reakcje zanieczyszczeń gazowych powietrza i produktów ich przemian, występowanie takich deszczy wiąże się z wyginięciem licznych gatunków owadów i roślinności wodnej zakwaszeniem gleb i wód, niszczenie konstrukcji metalowych. W konsekwencji prowadzą do przekształcenia metali w formy łatwo rozpuszczalne czego efektem jest włączanie się ich w cykl pokarmowy stanowiąc ogromne zagrożenie dla człowieka[11].
Metody zwalczania zanieczyszczenia środowiska
Główne metody walczenia z zanieczyszczeniem środowiska
- Recykling, jest to metoda dzięki, której możliwe wtórne przetworzenie i wykorzystanie danej substancji lub materiału w produkt o takim samym lub innym zastosowaniu[12].
- Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii polega na pozyskiwaniu energii z naturalnych procesów przyrodniczych, jest to metoda, która zastępuje wykorzystywanie paliw kopalnianych a więc dzięki rozwojowi OZE zmniejsza się wydobycia i wykorzystywania paliw kopalnianych.
- Prace nad zmniejszeniem emisji dwutlenku węgla mają opierać się głównie na wprowadzaniu nowych technologii zastosowanych w pojazdach samochodowych [13] zastępowaniu oleju napędowego olejami roślinnymi[14], a także różnego rodzaju technologii wychwytywania dwutlenku węgla zarówno po procesie spalania jak i przed[15].
| Zanieczyszczenie środowiska — artykuły polecane |
| Główne problemy ekologiczne — Degradacja gleby — Degradacja biosfery — Zanieczyszczenie wody — Emisja gazów cieplarnianych — Odpady niebezpieczne — Zanieczyszczenie powietrza — Fracking — Inżynieria genetyczna |
Przypisy
- ↑ Pikoń K., Stelmach S. (red) (2013) s. 7
- ↑ Kuciel S. (2013) s. 12
- ↑ Florek-Klęsk D. (2017) s. 8,9
- ↑ Kuciel S. (2013) s. 13
- ↑ Gałązka A. (2015), s. 1
- ↑ Pikoń K., Stelmacha S. (red) (2013) s. 75
- ↑ Stępkowski P. i in (2010) s. 57
- ↑ Albiniak B. (red) (2017) s. 12
- ↑ Kundzewicz Z. W. (2011) s. 43
- ↑ Skórska E. (2016), s. 659
- ↑ Kuciel S. (2013) s. 23
- ↑ Dz.u.2001Nr62 poz.628 art. 3 pkt3(14)
- ↑ Borys G., Kurek R. (2015) s. 380
- ↑ Pasyniuk P. (2010) Str 86
- ↑ Stańczyk K., Bieniecki M. (2007) s. 578.
Bibliografia
- Albiniak B. (red.) (2017), Stan Środowiska w Polsce, Inspekcja Ochrony środowiska, Warszawa
- Borys G., Kurek R. (2015), Emisja dwutlenku węgla przez pojazdy mechaniczne jako element zewnętrznych kosztów transportu drogowego w Polsce, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 385
- Florek-Klęsk D. (2017), Zanieczyszczenia powietrza-zagrożenia XXI wieku, Zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, t.15, z.3(40)
- Gałązka A. (2015), Zanieczyszczenia gleb substancjami ropopochodnymi z uwzględnieniem biologicznych metod ich oczyszczania, Zakład Mikrobiologii Rolniczej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa-Państwowy Instytut Badawczy, Puławy
- Kuciel S. (2013), Materiały do zajęć z Ochrony Środowiska Naturalnego Projekt, Inżynieria materiałowa-inżynieria przyszłości, Kraków
- Kundzewicz Z. (2011), Zmiany klimatu, ich przyczyny i skutki: obserwacje i projekcje, Landform Analysis, nr 15
- Pasyniuk P. (2010), Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych przez zastąpienie oleju napędowego olejami roślinnymi, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Oddział w Warszawie, Warszawa
- Pikoń K., Stelmacha S. (red.) (2013), Współczesne problemy ochrony środowiska, Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, Gliwice
- Skórska E. (2016), Oddziaływanie słonecznego promieniowania ultrafioletowego na organizm człowieka, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecie, nr 65
- Stańczyk K., Bieniecki M. (2007), Możliwość redukcji emisji CO2 i jej wpływ na efektywność i koszty wytwarzania energii z węgla, Górnictwo i Geoinżynieria nr 2
- Stepnowski P. i in (2010), Monitoring i analityka zanieczyszczeń w środowisku, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach Dz.U. 2013 poz. 21
Autor: Aneta Mikuła
