Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności jest to międzynarodowa umowa zatwierdzona 4 listopada 1950 roku przez Radę Europy, która ówcześnie składała się z 12 państw. Głównymi powodami powstania było upewnienie się, że nie powtórzą się zbrodnie popełnione w trakcie drugiej wojny światowej oraz poprzez wiele odwołań do wartości demokratycznych zabezpieczenie się przed wpływem komunizmu (B. Rainey 2017).

TL;DR

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności jest międzynarodową umową zatwierdzoną przez Radę Europy w 1950 roku. Konwencja gwarantuje prawa i wolności obywatelom państw, które ją ratyfikowały. Składają się na nią trzy główne działy praw człowieka. Polska przyjęła konwencję w 1992 roku. Rada Europy składa się z Rady Ministrów, Zgromadzenia Parlamentarnego i Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy. Rada Europy ma za zadanie ochronę praw człowieka i promowanie kulturowej tożsamości. Organami rozpatrującymi skargi są Europejska Komisja i Trybunał Praw Człowieka. W 1998 roku zostały zastąpione przez stały organ - Trybunał.

Treść i najważniejsze punkty europejskiej konwencji

K. Vasak wprowadził podział praw człowieka na 3 główne działy. Pierwszy odnosi się głównie do praw obywatelskich i związanych z polityką, drugi dział skupiał się na aspekcie społecznym i kulturowym natomiast trzeci zawierał prawa dbające o dobro społeczeństwa jako grupy i zawiera m.. in. prawo do pokoju i rozwoju (B. Rainey 2017).

Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka w pierwszym artykule gwarantuje że każdy człowiek w jurysdykcji państw które ratyfikowały konwencję ma zagwarantowane prawa i wolności w niej opisane (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284).

Kolejne sekcje gwarantują podstawowe prawa takie jak prawo do edukacji czy zakaz niewolnictwa i dyskryminacji. Niektóre z przepisów odnoszą się do procedur przestrzegania konwencji np. artykuł 19 który w celu zapewnienia przestrzegania zatwierdzonych praw tworzy Europejską Komisję i Trybunał Praw Człowieka (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284).

Pomimo iż podpisanie konwencji jest warunkiem członkostwa w Radzie Europy to nie każde państwo ratyfikowało wszystkie jej protokoły. Do 1 stycznia 2017 roku tylko osiemnaście z czterdziestu siedmiu państw członkowskich ratyfikowało wszystkie przepisy konwencji. Przykładem jest Wielka Brytania która nie podpisała protokołu 7, który zawiera m.in. prawa migracyjne i równości między małżonkami oraz protokołu 12 ogólnie zakazującego dyskryminacji. Pokazuje to, że nawet konwencje gwarantujące podstawowe prawa wciąż powodują pewnie kontrowersje w niektórych państwach (B. Rainey 2017).

Polska przystąpiła do Rady Europy i przyjęła konwencję w całości 15 grudnia 1992 roku podpisana przez ówczesnego prezydenta Rzeczypospolitej Lecha Wałęsę (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284).

Struktura i cele Rady Europy w stosunku do konwencji praw człowieka

Rada Europy składa się z trzech głównych organów.

• Pierwszym jest Rada Ministrów która jest organem decyzyjnym.
• Drugim jest Zgromadzenie Parlamentarne, w jego skład wchodzi 318 reprezentantów i jego debaty prowadzą do różnych rekomendacji dla rady ministrów.
• Trzecim organem jest Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy. Został on utworzony w 1994 roku, jak sama nazwa wskazuje składa się z reprezentantów poszczególnych władz lokalnych i ma głównie funkcję doradczą (B. Rainey 2017).

Aktualne stanowisko polityczne Rady Europy zostało ustanowione w Warszawie podczas szczytu w 2005 roku. Głównymi punktami są:

• Ochrona praw człowieka, zasad demokracji i litery prawa.
• Promowanie i zachęcania do rozwoju kulturowej tożsamości i różnorodności.
• Znalezienie rozwiązań dla problemów z którymi zmierzyć się musi społeczeństwo np. dyskryminacja mniejszości, terroryzm, handel ludźmi, korupcja i cyberprzestępczość (B. Rainey 2017).

Proces składania skargi

Organami mającymi gwarantować przestrzeganie przepisów konwencji były Europejska Komisja i Trybunał Praw Człowieka. Ich zadaniem było rozpatrywanie skarg zgłaszanych przez organizacje lub podmioty indywidualne lub grupy które twierdziły że zostało złamane jedno z praw konwencji. Pierwszym krokiem po zarejestrowaniu zgłoszenia było sprawdzenie przez Komisję czy rzeczywiście złamano przepisy. Raport był poufnie przekazywany zgłaszającemu i państwu w którym doszło do przewinienia a także do Rady Ministrów. W trakcie tego procesu zwykle podejmowano próby rozwiązania sytuacji za porozumieniem stron. Jeśli te środki zawodziły, ostateczną decyzję podejmował Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu lub Rada Ministrów. Respektowanie wyroku wymuszał artykuł 46 konwencji ale zakładano że strony zainteresowane będą zgodne z podjętą decyzją. Od 1 listopada 1998 roku Trybunał i Komisja zostały zastąpione stałym organem w postaci Trybunału, który zajmuje się całym procesem przetwarzania złożonej skargi oraz poszukiwaniem polubownych rozwiązań przed podjęciem ostatecznego wyroku (B. Rainey 2017).

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności — artykuły polecane

Traktat z Lizbony — Rada Europy — Traktat Rzymski — Organizacja Narodów Zjednoczonych — Jednolity Akt Europejski — Komitet Regionów — Kryteria konwergencji — Rada Europejska — Europejska Karta Samorządu Regionalnego — Dokumentacja produkcyjna

Bibliografia

• Hołda J. (red.), (2014), Prawa człowieka. Zarys wykładu Wolters Kluwer SA, Warszawa
• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka, (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284)
• Rainey B. (2017), Jacobs White, and Ovey: The European Convention on Human Rights, Oxford University Press, Oxford

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Jacek Gawron, Ernest Hernik, Bartosz Karlikowski

.