Popyt
| Popyt |
|---|
| Polecane artykuły |
Popyt - ogólnie rzecz biorąc popyt to ilość dobra, jaką nabywcy są w stanie zakupić przy różnych poziomach ceny, zamiar i oferta kupna poparte odpowiednią sumą pieniędzy, jaką dysponuje ewentualny nabywca (J. Beksiak 2001, s. 38).
W większości przypadków rozmiary popytu i cena to wielkości odwrotnie proporcjonalne. Gdy cena rośnie, ilość sprzedawanego dobra spada i na odwrót- jeżeli cena maleje to ilość dobra, które jest sprzedawane rośnie. Prawidłowość ta jest nazwana prawem popytu. (Z. Dach, 2012, s. 52)
Kiedy popyt zrówna się z podażą mówimy o równowadze rynkowej. W graficznym ujęciu jest to punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży. Ten punkt wyznacza cenę, którą nazywamy analogicznie ceną równowagi rynkowej, "oczyszczającą" rynek z jakiejkolwiek nadwyżki popytu bądź podaży, dlatego też możemy spotkać się terminem ceny czyszczącej rynek (S. Marciniak, 2013, s. 173). Każda inna kombinacja popytu i podaży powoduje nadwyżkę, bądź to popytu nad podażą (niedobór dobra na rynku), czy też podaży nad popytem (nadwyżka dobra na rynku). Wielkość popytu i jego zależność od ceny obrazuje krzywa popytu DD. Możemy stwierdzić, iż popyt to nabywcy, podaż - producenci.
Krzywa popytu ma nachylenie ujemne.
Ważną rzeczą jest umiejętność odróżnienia "popytu" od terminu: "wielkość popytu" (inaczej nazywana rozmiarami popytu), oznaczającego konkretną ilość dobra, jaką chce i może nabyć konsument przy konkretnej cenie. (Z. Dach, 2012, s. 51)
Popyt odnosi się zarówno do indywidualnego nabywcy i wówczas mamy do czynienia z popytem indywidualnym na określone dobro oraz do wszystkich nabywców danego dobra- wtedy mówimy o popycie rynkowym. Popyt rynkowy na dane dobro to suma popytów indywidualnych. Mówiąc o popycie zgłaszanym na wszystkie dobra i usługi lub ich określonego grupy, ze strony wszystkich nabywców mamy na myśli popyt globalny. (Z. Dach, 2012, s. 51)
Pozacenowe determinanty kształtujące popyt
Popyt na dane dobro jest funkcją ceny tego dobra, ale także funkcją innych czynników, które nazywamy pozacenowymi determinantami kształtującymi popyt. Zaliczamy do nich m.in: dochód, ceny dóbr substytucyjnych, ceny dóbr komplementarnych, gusty i preferencje nabywców, liczbę ludności i jej strukturę według płci i wieku, sytuację gospodarczą i polityczną kraju, oczekiwania co do zmiany ceny i dochodów w przyszłości. Podane czynniki pozacenowe, biorąc pod uwagę kierunek zmian, sprawiają, iż krzywa popytu ulega przesunięciu w lewo (spadek popytu) lub w prawo (wzrost popytu).
Paradoksy: Giffena, Veblena, spekulacyjny
Zwykle wielkość popytu kształtuje się w kierunku odwrotnym niż cena. Możliwe są jednak sytuacje, gdy przy rosnącej cenie obserwujemy wzrost rozmiarów popytu i na odwrót- gdy cena spada, spada także wielkość popytu. Warto przyjrzeć się trzem przypadkom, które są nietypowe- mowa o paradoksach: Giffena, Veblena oraz spekulacyjnym. Szersze omówienie można znaleźć w artykułach: paradoks Giffena, paradoks Veblena.
Paradoks Giffena
Robert Giffen, angielski ekonomista, opisał paradoks, który miał miejsce w Irlandii. Zauważył, że niskie zbiory spowodowały wzrost cen chleba. Ten fakt nie spowodował spadku jego konsumpcji, lecz wręcz przeciwnie- Giffen stwierdził, iż "im chleb jest droższy, tym więcej się go spożywa". Możemy wyjaśnić to w następujący sposób- przy skromnych budżetach ludność nie mogła pozwolić sobie na kupno innych artykułów żywnościowych, ponieważ wzrost cen chleba to uniemożliwiał. Dlatego chleb, konsumowany w większych ilościach, stał się substytutem innych dóbr (np. mięsa), mając wciąż relatywnie niską cenę w porównaniu z innymi.
Paradoks Veblena
Wzrost cen produktów luksusowych powoduje wzrost ich zakupów. Występuje w zamożnych klasach społecznych.
Paradoks spekulacyjny
W związku z przekonaniem, iż cena za pewne dobra w przyszłości będzie rosła, wielkość popytu na nie rośnie, mimo zwiększenia się ich cen. (Z. Dach, 2012, s. 54)
Bibliografia
- Begg D. (2003). Mikroekonomia, PWE, Warszawa
- Beksiak J. (red.) (2001). Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Dach Z. (2012). Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
- Dryl W. (2013). Wpływ kryzysu na zachowania zakupowe polskich konsumentów dóbr luksusowych, Problemy Zarządzania
- Marciniak S. (red.) (2013). Makro-i Mikroekonomia, Podstawowe problemy współczesności, PWN
- Szymańska A. (2012). Preferencje konsumenckie i ich determinanty, Zeszyty Naukowe WSEI Kraków, nr 8, s. 80, 81
Autor: Piotr Pytlik, Karolina Szwalec
