ISO
| ISO |
|---|
| Polecane artykuły |
ISO (ang. International Organization for Standarization), czyli Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, jest globalną organizacją pozarządową z siedzibą w Genewie (Szwajcaria). Zajmuje się określaniem standardów dla produktów, usług i systemów zarządzania, które odgrywają zasadniczą rolę w ułatwianiu prowadzenia handlu zagranicznego i międzynarodowej współpracy (T. Borys, P. Rogala, 2012).
Powszechnie używany skrót ISO nie wiąże się z nazwą w języku angielskim, lecz z greckim słowem isos, czyli równy. Ma to symbolizować jednolitość, jaką wprowadza się na świecie poprzez wdrażanie standardów ISO, niezależnie od kraju i języka. Wśród podstawowych celów prowadzonej przez Organizację działalności można wymienić (M. Górnicz, 2017):
- chęć zapewnienia kompatybilności produktów wytwarzanych w różnych krajach,
- udoskonalanie metod i technik produkcyjnych,
- pomoc w prowadzeniu działań związanych z ochroną zdrowia i życia czy środowiska,
- umożliwianie łatwiejszej komunikacji w prowadzeniu interesów w skali globalnej poprzez ujednolicanie stosowanych pojęć, oznaczeń, symboli.
Przykładem działań Organizacji jest określenie standardowych wymiarów papieru (A4), który stosowany jest na całym świecie czy wprowadzenie uniwersalnych oznaczeń dla krajów i walut (Polska – PL, złoty – PLN) (J. Ejdys, 2011).
Normy ISO
Normy ISO są dokumentami opracowywanymi przez międzynarodowych ekspertów z danej dziedziny. Zawierają informacje i praktyczne wskazówki, a także dobre praktyki odnośnie wielu różnorodnych aspektów działalności. Wśród korzyści z ich implementacji w przedsiębiorstwie można wskazać między innymi (J. Ejdys, U. Kobylińska, A. Lulewicz-Sas, 2012):
- poprawę efektywności,
- wzrost wydajności pracy
- minimalizację ryzyka
- bardziej zrównoważony sposób prowadzenia działalności.
Normy mają charakter uniwersalny, mogą być stosowane w podmiotach każdego sektora, niezależnie od wielkości – sprawdzą się zarówno w przedsiębiorstwach mikro, jaki i dużych. Standardy te mogą być również stosowane przez organizacje rządowe i pozarządowe (A. Matuszak-Flejszman, 2010). Obecnie przedsiębiorstwa najczęściej wdrażają normy (D. Senczyk, 2014):
- serii 9000, określające zasady funkcjonowania w podmiocie systemu zarządzania jakością,
- serii 14000, definiujące system zarządzania środowiskiem,
- serii 18000, opisujące działanie systemów bezpieczeństwa i higieny pracy.,
- serii 27000, które skupiają się na systemie zarządzania bezpieczeństwem informacji,
- serii 28000, związane z systemami zarządzania bezpieczeństwem w łańcuchu dostaw.
Historia
W drugiej połowie XIX wieku dostrzeżono potrzebę ujednolicania parametrów produktów pomiędzy producentami, co zapoczątkowało etap normalizacji branżowej. Specjalizacja przedsiębiorstw w produkcji określonych wyrobów spowodowała, że zauważono konieczność standaryzacji tych części produktów, które mogły być łączone z wyrobami innych producentów. Innym rodzajem porozumień między producentami były próby określenia cech klas i gatunków towarów masowych. Rozwój norm branżowych, które w zamierzeniu miały usuwać bariery techniczne w handlu, przyspieszony został w drugiej połowie XIX wieku przez rozwój giełd towarowych. Dalszym krokiem w rozwoju tych norm było powstawanie norm zawierających definicje, terminy, oznaczenia i symbole powszechnie stosowane.
Niedobór wykwalifikowanych pracowników, szybki rozwój przemysłu oraz rosnący popyt w początkach XX wieku spowodował konieczność powstania uregulowań krajowych. Pierwsze organizacje normalizacyjne powstały w początkach XX wieku. W 1901 roku powstał jako pierwszy organ normalizacyjny Komitet Normalizacji Mechaniki, przekształcony w 1918 roku w Brytyjską Organizację Normalizacyjną (BSI). Kolejnymi organami narodowymi były Niemiecki Komitet Normalizacyjny w 1917r. (obecnie DIN) oraz Komitet Normalizacyjny w Stanach Zjednoczonych w 1918r. [T. Wawak s. 9, 1996]. Pierwszą międzynarodową organizacją normalizacyjną była IEC (International Electrotechnical Commision) - Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna powołana w 1904 roku w związku z szybko rozwijającym się przemysłem elektrotechnicznym. Jej zadania dotyczyły wówczas ujednolicania parametrów wytwarzanej energii elektrycznej, jak i wyrobów z niej korzystających. Obecnie IEC realizuje swoje działania w ścisłej współpracy z ISO.
Organizacje normalizacyjne, wobec rozwoju współpracy międzynarodowej, powołały w roku 1926 w Szwajcarii Międzynarodową Federację Komitetów Normalizacyjnych, której rolą była przede wszystkim wymiana informacji. Jej działanie zostało przerwane przez wybuch II wojny światowej, a w roku 1942 zawieszono działalność Federacji. Na bazie tej organizacji z inicjatywy Komitetu Koordynacyjnego Norm ONZ w roku 1947 powołano nową jednostkę, Międzynarodowa Organizację Normalizacyjną (ISO), której zadaniem było tworzenie norm międzynarodowych, do których miały być dostosowywane normy krajowe. Obecnie ISO zrzesza jednostki ze 162 krajów z całego świata.
W Polsce
W Polsce organizacją działań normalizacyjnych zajmuje się Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Od 1947 roku jednostka ta jest częścią Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej – należy do grona jej założycieli. Jako członek ISO, PKN jest zobowiązany do aktywnego udziału w procesie opracowywania norm, a także do ich wdrażania. Jego główne działania obejmują m.in.:
- organizację procesów opracowywania i rozpowszechniania norm oraz nadzór nad tymi działaniami,
- kierowanie rozwojem działalności normalizacyjnej,
- występowanie w imieniu Polski za granicą w działaniach międzynarodowych komitetów normalizacyjnych,
- autoryzowanie i odwoływanie dokumentów normalizacyjnych.
Bibliografia
- Borys T., Rogala P. (2012), Systemy zarządzania jakością i środowiskiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
- Ejdys J. (2011), Model doskonalenia znormalizowanych systemów zarządzania oparty na wiedzy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok
- Ejdys J., Kobylińska U., Lulewicz-Sas A. (2012), Zintegrowane systemy zarządzania jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem pracy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
- Górnicz M. (2017), Międzynarodowa normalizacja terminologii: "terminologiczny” komitet Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO (TC 37) oraz jego polski odpowiednik, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej Uniwersytet Warszawski, Warszawa
- ISO Annual Report 2017
- ISO in brief
- Iwasiewicz A. (1999), Zarządzanie jakością, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Jazdon A. (2001), Doskonalenie zarządzania jakością, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego, Bydgoszcz.
- Karaszewski R. (2001), TQM - teoria i praktyka, Dom Organizatora, Toruń
- Matuszak-Flejszman A. (2010), Determinanty doskonalenia systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy ISO 14001, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań
- Plis Z. (1985), Normy w gospodarce narodowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
- Polski Komitet Normalizacyjny
- Senczyk D. (2014), Zintegrowane systemy zarządzania w przedsiębiorstwie na wybranych przykładach, Przegląd Naukowo-Metodyczny Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 7.
Autor: Sławomir Wawak, Anna Telakowska
