Aminoplasty
| Aminoplasty |
|---|
| Polecane artykuły |
Aminoplasty- tworzywa aminowe, grupa termoutwardzalnych tworzyw sztucznych, których głównymi składnikami są żywice aminowe mocznikowo-formaldehydowe lub melaminowo formaldehydowe. Aminoplasty utwardzają się pod działaniem wysokiej temperatury lub utwardzaczy kwaśnych. W postaci utwardzonej odznaczają się dużą twardością, odpornością na działanie wszystkich pospolitych rozpuszczalników organicznych i chemikaliów, z wyjątkiem alkaliów, oraz własnościami elektroizolacyjnymi. [I. Duda, Słownik pojęć towaroznawczych pod redakcją Ignacego Dudy, Kraków 1995 s. 16]
Aminoplasty obejmują grupę tworzyw sztucznych powstałych w wyniku polikondensacji aldehydów (głównie formaldehydu) ze związkami zawierającymi grupy aminowe (mocznik, anilina, melanina). [M. Cichoń, I. Duda, Towaroznawsto przemysłowe Drukarnia Narodowa w Krakowie 1980 str. 22] Cząsteczki aminoplastów połączone są mostkami metylenowymi (-NH-CH2-NH-) i dimetylenoeterowymi (-NH-CH2-O-CH2-NH-). [Słownik chemiczny Wiedza Powszechna, Warszawa 1982]
Największe zastosowanie do wyrobu przedmiotów przeznaczonych do kontaktu ze środkami spożywczymi znalazła żywica melaninowo-formaldehydowa. Tworzywo to jest odporne na gorące płyny, wodę i mydło, cechuje je bezwonność duża wytrzymałość mechaniczna i odporność na działanie światła. Zaletą zwiększającą ich użyteczność jest zdolność barwienia się na jasne, pastelowe kolory. Właściwość ta odróżnia tworzywa aminowe od fenoplastów, z których można produkować wyroby wyłącznie o ciemnym zabarwieniu. [M. Cichoń, I. Duda, Towaroznawsto przemysłowe Drukarnia Narodowa w Krakowie 1980 str. 22]
Są bezwonne, odznaczają się naturalną jasną barwą, ale wyroby handlowe są często barwione na żywe kolory. Są odporne na działanie alkoholi, eteru, benzyny, benzenu, tłuszczów roślinnych i olejów. [W. Kubiński, Materiałoznawstwo Wydawnictwo AGH, Kraków 2010 str. 197]
Pierwsze polimery mocznikowo-formaldehydowe (UF, Mocz. F) zostały otrzymane w 1920.21 r. Substancjami wyjściowymi są: mocznik (ciało stałe, rozpuszczalne w wodzie) i formaldehyd w postaci 30-40 procentowego roztworu wodnego (formalina). Proces otrzymywania wymaga dokładnego przestrzegania stężenia reagentów, rodzaju katalizatora i temperatury. [W. Nalepa, Towaroznawstwo. Artykuły przemysłowe Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1986 str. 264] Prawidłowo wykonane aminoplasty są fizjologicznie obojętne. Szkodliwe działanie dla zdrowia może wykazywać formaldehyd, który może wystąpić w tworzywie w postaci nieprzereagowanego monomeru. Toksyczne działanie formaldehydu znane jest od dawna. Uważa się, że spożycie 5 cm 40% roztworu formaldehydu stanowi dla człowieka dawkę śmiertelną.
Główne kierunki zastosowania aminoplastów to produkcja tłoczyw, klejów, lakierów, środków do impregnacji papieru, tkanin, włókien oraz laminatów. W skład tłoczyw, obok żywic aminowych, wchodzą przede wszystkim napełniacze, których podstawowym zadaniem jest wzmocnienie tworzywa. Ilość napełniacza najczęściej stanowi 30-40% gotowego tworzywa. Tłoczywa aminowe służą do formowania przedmiotów o różnorodnym przeznaczeniu poprzez prasowanie w formach o podwyższonej temperaturze. W czasie prasowania zachodzą w tłoczywie przemiany fizykochemiczne. W pierwszej fazie prasownia tłoczywo mięknie, po czym utwardza się na skutek dalszego procesu polikondensacji i osiąga stan ostatecznego osieciowania. [M. Cichoń, I. Duda, Towaroznawsto przemysłowe Drukarnia Narodowa w Krakowie 1980 str. 22]
Tłoczywa mocznikowe i melaminowe są stosowane do produkcji galanterii elektrotechnicznej (gałki, oprawy, rączki, wyłączniki, obudowy wtyczki, gniazdka, przyciski), wyrobów powszechnego użytku (szalki, uchwyty, klamry, guziki, klamki, haki ubraniowe, talerze kubki, filiżanki, tace) oraz opakować zwłaszcza dla przemysłu kosmetycznego (pudełka, nakrętki, przykrywki, kasetki). Żywice mocznikowe są stosowane do wyrobu klejów używanych w przemyśle drzewnym, meblowym i obuwniczym, a także do impregnacji papieru i tkanin oraz do produkcji wyrobów lakierowych. Tłoczywa mocznikowe produkowane w Polsce noszą nazwę handlową polamin, zaś melaminowe – polamel.. [W. Nalepa, Towaroznawstwo. Artykuły przemysłowe Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1986 str. 264]
Bibliografia
- Cichoń M., Duda I., Towaroznawstwo przemysłowe Drukarnia Narodowa w Krakowie, Kraków 1980
- Duda I., Słownik pojęć towaroznawczych pod redakcją Ignacego Dudy, Kraków 1995
- Kubiński W., Materiałoznawstwo Wydawnictwo AGH, Kraków 2010
- Nalepa W., Towaroznawstwo. Artykuły przemysłowe Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1984
- Słownik chemiczny Wiedza Powszechna, Warszawa 1982
Autor: Piotr Główczak
