Konto syntetyczne

Konta syntetyczne to konta księgi głównej, w których ujmuje się zbiorcze zapisy operacji dotyczących całych grup środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia. Z tych kont zazwyczaj można uzyskać informacje, które są wykazywane w bilansie i innych sprawozdaniach. Do tych kont będą należeć np. Rozrachunki z dostawcami, Rozrachunki z odbiorcami, Materiały, Towary, Kasa.

Do kont syntetycznych można też zaliczyć konta pozabilansowe, na których ewidencja może być prowadzona jednostronnie, co oznacza, że zapis następuje po jednej stronie konta bez korespondencji z innymi kontami.

TL;DR

Konta syntetyczne to konta księgowe, na których ujmuje się zbiorcze zapisy operacji dotyczących grup środków gospodarczych. Funkcjonują na zasadzie podwójnego zapisu, gdzie zapisy dokonywane są na co najmniej dwóch kontach po przeciwstawnych stronach. Mogą być dzielone na konta analityczne, które mogą działać jako pomocnicze lub zastępcze dla konta głównego. Zasada podwójnego zapisu wiąże się z równościami w obrotach i saldach kont. Zestawienie obrotów i sald służy jako kontrola prawidłowości sald i obrotów na koncie.

Funkcjonowanie

Konta syntetyczne służą do księgowej ewidencji operacji gospodarczych w sposób zapewniający zbilansowanie danych liczbowych ujętych na wszystkich kontach syntetycznych, które są prowadzone w danej jednostce gospodarczej. W tego typu kontach stosuje się zasadę podwójnego zapisu. Zasada ta wiąże ze sobą ściśle dwa lub więcej kont syntetycznych to tzw. korespondencja kont. Według niej ewidencja musi być dokonywana na co najmniej dwóch kontach po przeciwstawnych stronach, na jednym koncie zapis jest po stronie debetowej (Dt), a na drugim po stronie kredytowej (Ct). Wartości po obu stronach Dt i Ct muszą być równe.

Różnica zapisu między kontami syntetycznymi a analitycznymi polega na tym, że na kontach syntetycznych zawsze obowiązuje zasada podwójnego zapisu, a na kontach analitycznych obowiązuje zasada jednostronna, gdyż zapisy są tu tylko powtórzeniem zapisu z konta syntetycznego. Dodatkowo na kontach syntetycznych ewidencja zawsze prowadzona jest w jednostkach pieniężnych, natomiast w przypadku kont księgi pomocniczej zamiast lub obok jednostek pieniężnych można stosować miary naturalne.

Podział kont syntetycznych

Konta syntetyczne mogą być dzielone na zasadzie poziomego podziału. Polega on na uszczegółowieniu poprzez stworzenie kont analitycznych do danego konta księgi głównej. Konta pomocnicze przejmują wszystkie funkcje konta podzielonego. Można dokonać tego na dwa sposoby:

• Konta powstałe z podziału mają tą samą specyfikę co konto dzielone i działają jak nowe konta syntetyczne. Konta główne ulega wówczas likwidacji. Można to zobrazować na przykładzie "Środków trwałych", które zostały podzielone na "Grunty", "Budynki i budowle" oraz "Środki transportu". Nowe konta są uszczegółowieniem środków trwałych i przejmują jego funkcje, konto "Środki trwałe" ulega zaś likwidacji.
• Konta powstałe z podziału są uszczegółowieniem dla konta syntetycznego i działają obok niego. Oznacza to, że konto syntetyczne nie zostaje zlikwidowane, działa normalnie. Konta analityczne mają służyć jako pomocnicze. W przeciwieństwie do punktu pierwszego, gdzie na nowych kontach dokonuje się ewidencji zgodnie z zasadą podwójnego zapisu, w tym przypadku na nowopowstałych kontach dokonuje się zapisu powtarzanego (jednostronnego).

Zasada podwójnego zapisu

Konsekwencjami zasady zapisu powtarzanego są następujące równości:

1. Obrót debetowy konta syntetycznego jest równy sumie obrotów debetowych wszystkich kont analitycznych
2. Obrót kredytowy konta syntetycznego jest równy sumie obrotów kredytowych zbioru kont analitycznych
3. Saldo Dt (lub Ct) konta syntetycznego jest równe sumie sald Dt (lub Ct) wszystkich kont analitycznych.

Dla celów kontroli czy powyższe równości są spełnione powinny być dokonywane okresowe zestawienia obrotów i sald kont analitycznych prowadzonych do danego konta syntetycznego.

Zestwienie obrotów i sald

Zestawienie sporządza się dla kont księgi głównej (syntetycznych) na koniec okresu sprawozdawczego, nie może być to rzadziej niż na koniec każdego miesiąca. Ma formę zestawienia tabelarycznego. Spełnia ono funkcję kontrolną, czyli umożliwia dokonania kontroli prawidłowości sald początkowych, obrotów oraz sald końcowych na danym koncie. Dodatkowo ułatwia ono sporządzenia sprawozdania finansowego (bilansu, rachunku zysków i strat i pozostałych części). Zestawienie służy przede wszystkim wykryciu błędów księgowych. Nie umożliwia ono jednak wykrycia błędów związanych z podwójnym księgowaniem lub jego pominięciem a także z ewidencją na niewłaściwym koncie czy w nieprawidłowej kwocie operacji.

Konto syntetyczne — artykuły polecane

Konto księgowe — Otwieranie i zamykanie kont bilansowych — Zasada podwójnego zapisu — Ogólne zasady prowadzenia ksiąg — Saldo — Konto pozabilansowe — Konto analityczne — Prowadzenie ksiąg rachunkowych — Konto wynikowe

Bibliografia

• Aleszczyk J. (2016), Rachunkowość finansowa od podstaw, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań
• Babuśka E., Zakładowy plan kont jako element polityki rachunkowości wpływający na prezentację wyniku finansowego jednostki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2014
• Chojnacka A. (2011), Organizacja zakładowego planu kont na potrzeby budżetowania, Zeszyty naukowe uniwersytetu szczecińskiego, nr 668 Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia, nr 41
• Gierusz B. (2018), Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk
• Kizukiewicz T. (1996), Rachunkowość. Zasady prowadzenia w jednostkach gospodarczych, Ekspert, Wrocław
• Michalczuk G., Mikulska T., Fiedorczuk J., Rachunkowość finansowa od podstaw, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2016, s. 69-73
• Nita B. (red.) (2017), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Rawicki K. (1996), Podstawy rachunkowości, PWE, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Łukasz Smółka, Damian Bednarczyk