Niewykorzystany urlop

W oparciu o art. 152 Kodeksu Pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141) pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi urlop w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 Kodeksu Pracy).

Jeśli pracownik nie wykorzysta pełnej puli dni urlopu w roku kalendarzowym w którym uzyskał do nich prawo mamy do czynienia z niewykorzystanym urlopem.

Urlop niewykorzystany należy udzielić pracownikowi najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego (art. 168 Kodeksu Pracy). W szczególnych przypadkach takich jak wygaśnięcie lub rozwiązanie stosunku pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop (art. 171 Kodeksu Pracy).

Urlop w świetle polskiego prawa

W polskim prawie aktem normatywnym regulującym stosunek pracy jest ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141). Urlop pracowniczy ujęty jest w Dziale 7, art. 152-175.

Prawo do urlopu przysługuje każdemu pracownikowi i jest prawem niezrzekalnym. W zależności od stażu pracy, dla osób zatrudnionych krócej niż 10 lat wymiar urlopu to 20 dni, a dla osób pracujących co najmniej 10 lat - 26 dni. W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy urlop ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy danego pracownika - 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy (art. 154 Kodeksu Pracy). Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystywany w całości w roku bieżącym po to aby spełniał swoje podstawowe założenie - regenerację sił pracownika.

W związku z zakłóceniami funkcjonowania przedsiębiorstwa jakie mogą wynikać z nieobecności pracownika na stanowisku, zgodę na urlop musi wyrazić pracodawca - w oparciu o plan urlopów. Pełny wymiar urlopu może być podzielony na części, z tym że jedna z nich musi objąć nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Niewykorzystanie urlopu w roku kalendarzowym

Jeśli występują szczególne sytuacje takie jak:

• przesunięcia terminu urlopu z powodu szczególnych potrzeb pracownika lub pracodawcy,
• brak możliwości skorzystania z urlopu przez pracownika np. z powodu choroby,
• odwołanie pracownika z urlopu,
• przerwanie urlopu przez pracownika,

możliwe jest niewykorzystanie przez pracownika przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, przypadającego na dany rok kalendarzowy. W tej sytuacji niewykorzystany urlop powinien zostać udzielony pracownikowi do 30 września roku następnego.

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop

Przysługujący urlop pracownik powinien odbierać w naturze czyli w formie dni wolnych. Zgodnie z art. 171 Kodeksu Pracy odstępstwo od tej zasady występuje kiedy:

• Urlop nie został wykorzystany z powodu rozwiązania stosunku pracy.
• Urlop nie został wykorzystany z powodu wygaśnięcia stosunku pracy.

Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu za urlop w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, z dniem wypłaty ekwiwalentu przypadającym na ostatni dzień zatrudnienia.

Wysokość ekwiwalentu pieniężnego zależy od wysokości wynagrodzenia, w tym od jego zmiennych składników (takich jak premie, bonusy, nadgodziny), oraz tzw. współczynnika ekwiwalentu. Współczynnik ustalany jest oddzielnie na każdy rok kalendarzowy i bierze pod uwagę liczbę dni ustawowo wolnych od pracy, niedzieli i świąt wypadających w danym roku. Ekwiwalent regulowany jest przez rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r (Dz.U. 1997 nr 2 poz. 14).

W okresie wypowiedzenia pracodawca może wysłać pracownika na urlop przymusowy. Jest to szczególny tryb udzielania pracownikowi urlopu, gdzie to w kompetencjach pracodawcy leży wyznaczenie terminu urlopu wypoczynkowego. W praktyce ekwiwalent pieniężny jest więc rzadko wypłacany - preferowaną formą będzie zawsze urlop w naturze.

Niewykorzystany urlop — artykuły polecane

Świadczenie urlopowe — Urlop wypoczynkowy — Nagroda jubileuszowa — Wniosek o urlop — Staż pracy — Ekwiwalent za urlop — Odprawa emerytalna — Plan urlopów — Urlop

Bibliografia

• Majchrzak K. (2015), Urlopy wypoczynkowe w świetle przepisów prawa pracy, "Prawo Kanoniczne", nr 4, s. 175-191
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Dz.U. 1997 nr 2 poz. 14
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Wiśniewski J. (2014), Urlop w okresie wypowiedzenia umowy o pracę, Studia z Zakresu Prawa, Administracji i Zarządzania UKW w Bydgoszczy, Tom 6, s. 19-26

Autor: Judyta Krowicka

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.