Antycypacja
| Antycypacja |
|---|
| Polecane artykuły |
Antycypacja - nazwa ta pochodzi od łacińskiego słowa anticipo, które oznacza poprzedzać, powziąć z góry. Antycypacja to wyprzedzanie czegoś, przedwczesne wykonywanie jakiejś czynności lub przewidywanie jakiegoś zdarzenia (G. Gierszewska 1994, s. 56). Polega ona na opartym na intuicji lub racjonalnym myśleniu przewidywaniu przyszłych zjawisk lub procesów w gospodarce, nauce, technologii, polityce i społeczeństwie. Pojęcie to ma wiele różnych znaczeń szczegółowych w muzyce, genetyce czy językoznawstwie. Antycypacja ograniczeń rozwoju podczas procesu formułowania strategii polega nie tylko na prognozach, ale także na dedukcji wniosków ze zmian otoczenia, które już nastąpiły lub zostały trafnie rozpoznane jako zmiany przewidywane w przyszłości. Antycypacja jest w związku z tym istotnym elementem planowania strategicznego i jest wykorzystywana w procedurze foresightu.
TL;DR
Antycypacja to przewidywanie przyszłych zjawisk lub procesów w różnych dziedzinach, takich jak gospodarka, nauka, technologia, polityka i społeczeństwo. W psychologii odnosi się do zdolności jednostki do poprzedzania wykonanej czynności. W filozofii oznacza przechodzenie od szczegółowych spostrzeżeń do ogólnych sądów. W prakseologii dotyczy działań zapobiegających niepożądanym zdarzeniom. W filmie odnosi się do wprowadzenia elementu, który zapowiada przyszłe wydarzenie. Antycypacja ma również inne znaczenia w językoznawstwie, muzyce i genetyce.
Antycypacja w psychologii
Antycypacja w psychologii-pojęcie to dotyczy zdolności uprzedzania związanej z wykonywaną czynnością. Dana czynność może zostać zrealizowana przez jednostkę zanim uzyska sygnał komunikującego o potrzebie wykonania tej czynności. Takie działanie jest możliwe dzięki doświadczeniu zdobytemu przez jednostkę oraz mechanizmom szybkiego reagowania na bodźce (W. Tłokiński 1995, s.102). Mechanizm ten nazywa się percepcyjno-antycypacyjny. Ten rodzaj antycypacji ma duże znaczenie przy kształtowaniu się relacji interpersonalnych. Antycypowane oczekiwania jednostek opierają się zarówno na lęku jak i poczuciu satysfakcji osobistej.
Antycypacja w filozofii
Antycypacja w filozofii-ten rodzaj antycypacji związany jest z filozofią epikurejczyków i stoików. Według nich mianem antycypacji określamy spontaniczne przechodzenie od szczegółowych spostrzeżeń do sądów o charakterze ogólnym. Pojęcie to dosyć często pojawia się także w sensie metodologicznym. Mianowicie w ten sposób określamy przyjęcie hipotezy lub dowolnego twierdzenia, które nie zostały jeszcze sklasyfikowane bądź zweryfikowane na określonym etapie rozwoju nauki. Z tym terminem związane są nazwiska takie jak:
- Francis Bacon-określenie antycypacji stanowiło dla niego uogólnienie przedwczesne, które opierało się na zbyt małej liczbie faktów. Uogólnienia te nie powodują wątpliwości wśród tworzących.
- Immanuel Kant-antycypację określał jako poznanie poprzez, które możemy jasno określić a priori dane dostarczane poprzez doświadczenie aposterioryczne.
- Edmund Husserl-antycypację wiązał z terminem fenomenologii
Antycypacja w prakseologii
Antycypacja w prakseologii-prakseologia to teoria sprawnego działania (A. Szpaderski 2008, s.54). Antycypacja w tym znaczeniu to szereg działań, które zapobiegają przed czasem zdarzeniom niepożądanym. Są to również działania, które przygotowują warunki do wystąpienia zdarzeń pożądanych. Przeciwieństwem tego rodzaju antycypacji jest kunktacja.
Antycypacja w filmie
Antycypacja w filmie - w terminologii filmowej antycypacja oznacza chwyt montażowy. Chwyt ten polega na wprowadzeniu w trwającą akcję filmu, elementu, który zapowiada zdarzenie, które ma nastąpić w fabularnej przyszłości. Z perspektywy późniejszych wydarzeń odkrywamy prawdziwe znaczenie tego elementu (A. Magruk 2010, s.128). Zbliżone znaczenie ma angielskie określenie flash forward, które oznacza scenę z przyszłości wmontowaną przez reżysera w bieżącą akcję filmu. Dodatkowy termin antycypacja dokumentalna jest synonimem rekonstrukcji dokumentalnej czyli filmowego zapisu zdarzenia rzeczywistego, które zostało wykonane poprzez rzeczywistość sfingowaną.
Inne znaczenia antycypacji
Inne znaczenia antycypacji:
- Antycypacja w językoznawstwie - w tym przypadku antycypacja oznacza przedwczesne wykonanie ruchu artykulacyjnego głoski. Jest to przyczyna upodobnień wstecznych.
- Antycypacja w muzyce - określenie to oznacza zjawisko harmoniczne. W ten sposób określamy pojawiający się w akordzie obcy dźwięk, który jest składnikiem kolejnego akordu.
- Antycypacja w genetyce - mianem antycypacji genetycznej, określamy występujące w niektórych chorobach genetycznych, wcześniejsze pojawienie się objawów choroby w kolejnych pokoleniach. Zjawisko to połączone jest z nasileniem się objawów.
Bibliografia
- Gierszewska G.(1994), Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Lizakowski P.(2019), Bezpieczeństwo publiczne w powiecie kościerskim, deskrypcja i antycypacja, s.202
- Magruk, A.(2010), Słabe sygnały i dzikie karty-innowacyjne metody antycypacyjne, Ekonomia i Zarządzanie, s.126-136
- Pawlak M.(2019), Antycypacja, afektywne ekonomie i temporalność w (post)kryzysowej Islandii, Instytut etnologii i antropologii kulturowej, Uniwersytet Jagielloński
- Szpaderski A.(2008), Podstawy prakseologicznej teorii zarządzania, Uniwersytet Marie Curie Skłodowskiej, Lublin
- Tłokiński W.(1995), Frustracja potrzeb komunikacyjnych. Rola antycypacji
Autor: Klaudia Szczygieł
