Reizm

Reizm
Polecane artykuły
Nominalizm Definicja Brzytwa Ockhama Sprawność Tadeusz Marian Kotarbiński Racjonalizm Kategoria Przedmiot badań Zdrowy rozsądek

Reizm - pogląd filozoficzny stwierdzający, że możemy wyróżnić tylko rzeczy, a nie zdarzenia, właściwości, stosunki. Za twórcę tego pojęcia uważa się Tadeusz Kotarbińskiego. Jest to tak zwana teoria ontologiczno-semantyczna reizmu. Twórca stara się w niej zwalczyć ideę bytu zapoczątkowaną przez Platona.

• Reizm ontologiczny

Na to pojęcie składają się następujące stwierdzenia: 1. Wszelki przedmiot jest rzeczą. 2. Żaden przedmiot nie jest cechą, stosunkiem, zdarzeniem ani w ogóle żadnym z rzekomych przedmiotów należących rzekomo do którejkolwiek z innych kategorii ontologicznych niż kategoria rzeczy

Wersja ontologiczna odpowiada na pytanie – co istnieje. Według niej jedyną niepsutą kategorią jest kategoria rzeczy. Jest to wszystko co może być przestrzenne, czasowe i fizykalnie określone.

Terminem "przedmiot” Kotarbiński używa jako ogólną nazwę oraz synonimy słów: "indywiduum”, "coś”, "byt”, "obiekt”, "istność”.

• Reizm semantyczny

Stwierdzenie, w którym należy wyeliminować wszystkie nazwy nie będące nazwami konkretnymi. Nazwy konkretne to przedmioty konkretne, osoby lub rzeczy.

1. Wszelkie sensowne zdanie niereistyczne jest przekładalne na pewne zdanie reistyczne.

2. Wszelkie prawdziwe zdanie niereistyczne jest przekładalne na pewne zdanie reistyczne.

Zdanie niereistyczne to stwierdzenie, potwierdzające fakt istnienia przedmiotów nie będących rzeczami. Odnosząc się do tezy 1. Wszystkie sensowne zdania niereistyczne można sparafrazować za pomocą zdania reistycznego. Np. zdanie "Czerwień przysługuje jabłku” może być zastąpione zdaniem reistycznym "Jabłko jest czerwone”.

Teza 2. ma mniejszy wydźwięk niż teza 1. Żeby zdanie niereistyczne było prawdziwe musi wystąpić możliwość parafrazy na zdanie reistyczne.

• Według L. J. Krzyżanowskiego rozważania o podstawach kierowania organizacjami i próby uporządkowania tej dyscypliny naukowej powinny opierać się na doktrynach filozoficznych, bazujących w pierwszym rzędzie na ontologii, czyli nauce o bycie. Do podstawowych kategorii ontologicznych świata realnego zalicza się rzeczy, procesy oraz zdarzenia.

Bibliografia

• Doroszewski W. (1958-1969), Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Haraburda M. (2011) Krótkie wprowadzenie do reizmu
• Krzyżanowski L. (1995) O podstawach zarządzania inaczej, PWN, Warszawa
• Zaręba M. (2012), Reizm Tadeusza Kotarbińskiego a prakseologiczna koncepcja sprawstwa, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria

Autor: Jerzy Gajewski