Wzrost ukierunkowany

Ukierunkowany wzrost gospodarczy oznacza przesunięcie krajowej granicy możliwości produkcyjnych na zewnątrz, w kierunku od początku układu współrzędnych. Wzrost może wynikać ze zwiększenia się krajowych zasobów lub z poprawy efektywności wykorzystania tych zasobów w procesie produkcji.

Skutki wzrostu, które można zaobserwować w handlu międzynarodowym wynikają z faktu, że wzrost gospodarczy jest zwykle ukierunkowany. Wzrost ukierunkowany występuje wtedy, kiedy granica możliwości produkcyjnych (KPM) przesuwa się bardziej w kierunku jednego dobra niż drugiego

Rysunek 1a i 1b.

Rysunek 1a przedstawia wzrost ukierunkowany w stronę tkaniny, a rysunek 1b - wzrost ukierunkowany w stronę żywności. W obu przypadkach granica możliwości produkcyjnych przesuwa się z TT1 do TT2.

TL;DR

Wzrost gospodarczy może być ukierunkowany na zwiększenie produkcji jednego dobra kosztem drugiego. Wzrost ukierunkowany na eksport pogarsza terms of trade kraju, w którym występuje, a wzrost ukierunkowany na import poprawia terms of trade. Wzrost w biedniejszych krajach może prowadzić do samounicestwienia.

Przyczyny wzrostu ukierunkowanego

Wzrost może być ukierunkowany z dwóch głównych powodów:

• Model Ricardo - który wyjaśnia, że postęp technologiczny w jednym sektorze gospodarki będzie zwiększał możliwości produkcyjne tej gospodarki bardziej w kierunku produkcji tego sektora niż w kierunku produkcji drugiego sektora.
• Model względnych proporcji czynników produkcji - który wykazuje, że wzrost krajowej podaży czynnika produkcji, inaczej wzrost kapitału wynikający z oszczędności i inwestycji - będzie pociągał za sobą ukierunkowane zwiększenie możliwości produkcyjnych. Będzie to ruch w stronę tego dobra, dla którego ten czynnik jest specyficzny, lub w stronę dobra, w którego produkcji zużywa się duże nakłady czynnika, którego zasób wzrósł. Toteż z tych samych względów, które wywołują wymianę międzynarodową, następuje również ukierunkowany wzrost gospodarki uczestniczącej w wymianie.

Na rysunkach 1a i 1b efekty wzrostu o konkretnym ukierunkowaniu są znaczne. W obu przypadkach gospodarka jest w stanie produkować więcej każdego z dwóch dóbr, jednak przy niezmienionej względnej cenie tkaniny produkcja żywności musi się zmniejszyć jak na rysunku (a), a produkcja tkaniny musi się zmniejszyć jak na rysunku (b). Chociaż wzrost nie zawsze jest aż tak wyraźnie ukierunkowany, jak na powyższych przykładach, to nawet wzrost lekko ukierunkowany w stronę tkaniny będzie prowadzić - dla każdej danej względnej ceny tkaniny - do wzrostu produkcji względem produkcji żywności. Odwrotne twierdzenie nie jest prawdziwe dla wzrostu ukierunkowanego w stronę żywności.

Względna podaż, a terms of trade

Załóżmy, że w kraju występuje wzrost ukierunkowany w stronę tkaniny, toteż produkcja tkaniny rośnie przy każdej danej jej względnie cenie, podczas gdy produkcja żywności spada. Wówczas produkcja tkaniny względem żywności - z punktu widzenia świata jako całości - będzie rosła przy każdej danej cenie, natomiast światowa względna krzywa podaży przesunie się na prawo z RS1 do RS 2. To przesunięcie wynika ze spadku względnej ceny tkaniny z (Pc/Pf)1 do (Pc/Pf)2 oznaczającego pogorszenie terms of trade Kraju, zaś poprawę terms of trade Zagranicy.

Rysunek 2a i 2b

Wzrost ukierunkowany w stronę tkaniny przesuwa krzywą RS na prawo 2a, podczas gdy wzrost ukierunkowany w stronę żywności przesuwa ją w lewo 2b.

Istotnym problemem nie jej tu to, w której gospodarce następuje wzrost, lecz ukierunkowanie tego wzrostu. Gdyby w Zagranicy dokonywał się wzrost ukierunkowany w stronę tkaniny to wpływ na krzywą względem podaży - terms of trade - byłby identyczny. Natomiast wzrost ukierunkowania w stronę żywności zarówno Kraju jak i Zagranicy (b) przyczynia się do przesunięcia krzywej RS w lewo (z RS1 do RS2), a więc również o wzrostu względnej ceny tkaniny z (Pc/Pf)1 do (Pc/Pf)2. Wzrost ten oznacza poprawę terms of trade Kraju i pogorszenie terms of trade Zagranicy.

Wzrost, który nieproporcjonalnie zwiększa możliwości produkcyjne gospodarki w kierunku dobra eksportowego (tkanina w Kraju, żywność w Zagranicy) jest wzrostem ukierunkowanym na eksport. Natomiast wzrost ukierunkowany na import prowadzi do polepszenia krajowego terms of trade na koszt reszty świata. Podsumowując: wzrost ukierunkowany na eksport pogarsza terms of trade kraju, w którym wzrost się dokonuje, przynosząc korzyść reszcie świata. Wzrost ukierunkowany na import poprawia terms of trade kraju, w którym wzrost się dokonuje, kosztem reszty świata.

Skutki Wzrostu

Niektórzy analitycy wskazują, że wzrost w biedniejszych krajach w rzeczywistości prowadziłby do ich samounicestwienia. Dowodzą, że wzrost ukierunkowany na eksport pogorszyłby ich terms of trade tak bardzo, że znalazłby się w gorszym położeniu, niż wtedy, gdyby wcale się nie rozwiłał. Jest to sytuacja wzrostu zubożającego.

Wzrost ukierunkowany — artykuły polecane

Inflacja kosztowa — Teoria wyrównywania się cen czynników produkcji — Teoria kosztów absolutnych — Efektywność w sensie Pareto — Deprecjacja — Krzywa możliwości produkcyjnych — Gospodarka zamknięta — Inflacja importowana — Realny kurs walutowy

Bibliografia

• Krugman P., Obstfeld M. (2007), Ekonomia międzynarodowa: teoria i polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• PWN (2011), Encyklopedia Powszechna PWN, PWN, Warszawa

Autor: Krzysztof Dylewski