Industrializacja

Industrializacja
Polecane artykuły
Dualizm ekonomiczny Rewolucja agrarna Gospodarka zamknięta Emerging markets Jean Baptiste Say David Ricardo Suburbanizacja Inflacja strukturalna Międzynarodowy podział pracy

Industrializacja inaczej nazywana jest uprzemysłowieniem. To wzrost wartości przemysłu w stosunku do innych sektorów gospodarki. Przekłada się to na zwiększenie jego udziału w strukturze zatrudnienia oraz w tworzeniu PKB. Industrializacja to zjawisko typowe dla państw rozwijających się, przechodzących z gospodarki rolniczej na gospodarkę opartą o przemysł. (Kuciński. K i in. 2009, s. 268-269).

Proces industrializacji w różnych krajach i regionach świata rozpoczął postęp w rolnictwie. To właśnie w tym sektorze wzrosła wydajność pracy i uwolniła się nadwyżka siły roboczej, przez co udało się zaspokoić potrzebę kadr w nowo powstałych zakładach przemysłowych (Kuciński. K i in. 2009, s. 268).

Wiek XIX w Anglii zapoczątkował nowe metody produkcji przetwórczej, które rozpowszechniły się w innych krajach, niosąc za sobą konsekwencje społeczno-ekonomiczne. Kraje rozwinięte (np.: Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Japonia), które bazowały na przemyśle, tworzyły popyt na produkty rolne i niskoprzetworzone pochodzące z krajów rozwijających się. Transport i komunikacja teleinformatyczna dały możliwość rozbudowy kanałów handlowych, przez co wzmocniły eksport produktów rolniczych i górniczych do krajów gospodarczo rozwiniętych (Śliwa R, Waląg P, 2017 s. 121).

Nowe zakłady przemysłowe tworzyły potrzebę skoncentrowania w pojedynczych skupiskach licznych grup robotniczych. Dało to początek zakładaniu typowych osad robotniczych, które przyczyniły się do powstania nowych miast przemysłowych (np: konurbacje Górnego Śląska, Nadrenii-Westfalii, Zagłębie Donieckie). Nastąpił rozwój urbanizacji (Kuciński. K i in. 2009, s. 268).

Co raz to nowsze technologie i redukcja kosztów, przyczyniały się do osiągania co dojrzałego i nowego przemysłu. Wzrost wydajności spowodował przyrost dochodów i obniżanie się cen. Wszystko to pociągnęło za sobą podniesienie się jakości życia społeczeństwa (Śliwa R, Waląg P, 2017 s. 122).

Negatywne skutki industrializacji i tworzenia się wielkich fabryk

Fabryki zatrudniające kilka tysięcy osób niosły za sobą wiele negatywnych skutków społeczno-gospodarczych. Są to m.in (Kuciński. K i in. 2009, s. 269):

• Nadmierna eksploatacja zasobów mineralnych.
• Rozbudowa przemysłu w oparciu o tradycyjne dziedziny o niskim poziomie przetworzenia (dot. Przemysłu lekkiego jak i ciężkiego), co skutkowało brakiem konkurencyjności w stosunku do innych wytwórców produktów tych przemysłów na rynki światowe. Doprowadziło to do dużych problemów ze środowiskiem przyrodniczym.
• Jednokierunkowy rozwój gospodarki niektórych okręgów przemysłowych w wyniku zmiany ustrojowej, przyczynił się do dużego bezrobocia strukturalnego.

Zalety industrializacji

Korzystanie z miejscowych dóbr surowcowych i rozwój na ich podstawie, skutkował wzrostem dochodów i unowocześnianiem gospodarstw rolnych. Aby rozwój mógł przebiegać płynnie, należało zadbać o zaplecze naukowo-badawcze, co na samym początku stanowiło sporą barierę. (Kuciński. K i in. 2009, s. 269)

Bariery industrializacji

Industrializację mogą blokować m.in (Kuciński. K i in. 2009, s. 269):

• Względy finansowe, blokujące nowoczesne technologie,
• Wąskotorowe kształcenie kadr pracowniczych,
• Wymogi ochrony środowiska.

Dezindustrializacja - przeciwieństwo industrializacji

Dezindustrializacja to proces zmiany systemów opartych na przemyśle, w systemy bazujące na usługach. Występują one w krajach wysoko rozwiniętych, jednak błędne jest wyobrażenie, o postępującym spadku znaczenia przemysłu. Zmienia on swą postać, lecz na pewno nie znika całkowicie. Zmniejszenie się udziału przemysłu w gospodarce jest silnie skorelowane z popytem i podażą, przy czym analizując pojęcie podaży, należy również uwzględnić dynamikę wydajności pracy oraz łącznej produktywności czynników wytwórczych (Jasiński L.J. 2012 s. 20).

Bibliografia

• Bylicki L. (2014), Ochrona środowiska w Unii Europejskiej, Zeszyty naukowe PWSZ, Nauki ekonomiczne tom XX, s. 185-199
• Jasiński L.J. (2012), Logika procesów dezindustrializacji, Optimum studia ekonomiczne nr 4 (58), Kraków, s. 16-36
• Kuciński K. (red.) (2009), Geografia ekonomiczna, Wolters Kluwer Polska, Kraków, str 268-269
• Macyra R. (2019), Polskie Ścieżki industrializacji (1918-1989): Propozycja ich weryfikacji ich efektywności ekonomicznej i społecznej użyteczności, Optimum Economic Studies nr.1 (95), Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań, s. 46-70
• Śliwa R., Waląg P. (2017), Industrializacja i deindustrializacja gospodarki. Przyczynek do dyskusji nad reindustrializacją gospodarki Polski, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 52 (4/2017), Kraków, s. 121-135
• Zioło Z. (2017), Wpływ przemysłu i usług na rozwój społeczno-gospodarczy układów przestrzennych, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego nr 31 (4)-2017, Kraków, s. 7-24

Autor: Justyna Bielecka