Reforma rolna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update)
 
(LinkTitles.)
Linia 13: Linia 13:
</ul>
</ul>
}}
}}
'''Reforma rolna''' to poparta przepisami prawa zmiana stosunków własnościowych na wsiach połączona ze zmianą stanu rolniczych jednostek produkcyjnych, tj struktury agrarnej, poprzez scalanie gruntów (komasacje) lub ich podział (parcelacje)<ref>''Słownik Języka Polskiego'', PWN</ref>:
'''Reforma rolna''' to poparta przepisami prawa [[zmiana]] stosunków własnościowych na wsiach połączona ze zmianą stanu rolniczych jednostek produkcyjnych, tj struktury agrarnej, poprzez scalanie gruntów (komasacje) lub ich podział (parcelacje)<ref>''Słownik Języka Polskiego'', PWN</ref>:
Przemiana ta została przeprowadzona w Polsce w okresie po II wojnie światowej, za pomocą '''Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej''', który określił zasady i kierunek wprowadzenia zmian.  
Przemiana ta została przeprowadzona w Polsce w okresie po II wojnie światowej, za pomocą '''Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej''', który określił zasady i kierunek wprowadzenia zmian.  


==Przedmiot reformy==
==Przedmiot reformy==
Głównym celem reformy było oparcie ustroju rolnego w państwie na "silnych, zdrowych i zdolnych do wydatnej produkcji gospodarstw, stanowiących prywatną własność ich posiadaczy"<ref>''Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy rolnej'', 1944, s.18.</ref>. W momencie ustalania dekretu część terenów Polski pozostawała pod okupacją, zmiany dotyczyły więc jedynie obszarów wyzwolonych i wprowadzane były w następującym zakresie:
Głównym celem reformy było oparcie ustroju rolnego w państwie na "silnych, zdrowych i zdolnych do wydatnej produkcji gospodarstw, stanowiących prywatną [[własność]] ich posiadaczy"<ref>''Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy rolnej'', 1944, s.18.</ref>. W momencie ustalania dekretu część terenów Polski pozostawała pod okupacją, zmiany dotyczyły więc jedynie obszarów wyzwolonych i wprowadzane były w następującym zakresie:
* upełnorolnienia istniejących gospodarstw o powierzchni poniżej 5 ha użytków rolnych,
* upełnorolnienia istniejących gospodarstw o powierzchni poniżej 5 ha użytków rolnych,
* tworzenia nowych samodzielnych gospodarstw rolnych dla bezrobotnych, robotników i pracowników rolnych a także drobnych dzierżawców,
* tworzenia nowych samodzielnych gospodarstw rolnych dla bezrobotnych, robotników i pracowników rolnych a także drobnych dzierżawców,
Linia 28: Linia 28:
* własność osób '''skazanych za zdradę stanu, pomoc okupantom ze szkodą dla Państwa''',
* własność osób '''skazanych za zdradę stanu, pomoc okupantom ze szkodą dla Państwa''',
* '''skonfiskowane''' z przyczyn prawnych,
* '''skonfiskowane''' z przyczyn prawnych,
* własność lub współwłasność osób fizycznych lub prawnych '''o rozmiarze przekraczającym''':
* własność lub [[współwłasność]] osób fizycznych lub prawnych '''o rozmiarze przekraczającym''':
** '''100 ha''' powierzchni ogólnej, bądź '''50 ha''' powierzchni użytków rolnych,
** '''100 ha''' powierzchni ogólnej, bądź '''50 ha''' powierzchni użytków rolnych,
** '''100 ha''' powierzchni ogólnej niezależnie od użytków rolnych (w województwach poznańskim, pomorskim i śląskim).
** '''100 ha''' powierzchni ogólnej niezależnie od użytków rolnych (w województwach poznańskim, pomorskim i śląskim).
Linia 34: Linia 34:


==Cele reformy i jej skutki==
==Cele reformy i jej skutki==
Analizując reformę obecnie, R. Sobieracki zwraca uwagę na jej trzy zasadnicze cele<ref>''Reforma rolna–czy była przełomowa?'' 2018 s. 6</ref>:
Analizując reformę obecnie, R. Sobieracki zwraca uwagę na jej trzy zasadnicze [[cele]]<ref>''Reforma rolna–czy była przełomowa?'' 2018 s. 6</ref>:
* '''polityczny''' - głównie cele ustrojowe, potrzeba zagospodarowania Ziem Zachodnich i Północnych po okresie II wojnie światowej przez co miały być one niejako połączone zresztą kraju (z powodu trudności w zasiedlaniu zaczęto tworzyć państwowe gospodarstwa rolne),
* '''polityczny''' - głównie cele ustrojowe, [[potrzeba]] zagospodarowania Ziem Zachodnich i Północnych po okresie II wojnie światowej przez co miały być one niejako połączone zresztą kraju (z powodu trudności w zasiedlaniu zaczęto tworzyć państwowe gospodarstwa rolne),
* '''gospodarczy''' - miało przyczynić się do szybkiego wzrostu produkcji rolnej, co miało głównie przełożyć się raczej na zaspokajanie potrzeb własnych niż eksportu.
* '''gospodarczy''' - miało przyczynić się do szybkiego wzrostu produkcji rolnej, co miało głównie przełożyć się raczej na zaspokajanie potrzeb własnych niż eksportu.
* '''społeczny''' - reformą objęto ok 50% terenów całego kraju z czego chłopom przekazano 6,4 mln ha, co przyczyniło się do powstania ponad 800 tysięcy gospodarstw.
* '''społeczny''' - reformą objęto ok 50% terenów całego kraju z czego chłopom przekazano 6,4 mln ha, co przyczyniło się do powstania ponad 800 tysięcy gospodarstw.

Wersja z 21:09, 21 maj 2020

Reforma rolna
Polecane artykuły

Reforma rolna to poparta przepisami prawa zmiana stosunków własnościowych na wsiach połączona ze zmianą stanu rolniczych jednostek produkcyjnych, tj struktury agrarnej, poprzez scalanie gruntów (komasacje) lub ich podział (parcelacje)[1]: Przemiana ta została przeprowadzona w Polsce w okresie po II wojnie światowej, za pomocą Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, który określił zasady i kierunek wprowadzenia zmian.

Przedmiot reformy

Głównym celem reformy było oparcie ustroju rolnego w państwie na "silnych, zdrowych i zdolnych do wydatnej produkcji gospodarstw, stanowiących prywatną własność ich posiadaczy"[2]. W momencie ustalania dekretu część terenów Polski pozostawała pod okupacją, zmiany dotyczyły więc jedynie obszarów wyzwolonych i wprowadzane były w następującym zakresie:

  • upełnorolnienia istniejących gospodarstw o powierzchni poniżej 5 ha użytków rolnych,
  • tworzenia nowych samodzielnych gospodarstw rolnych dla bezrobotnych, robotników i pracowników rolnych a także drobnych dzierżawców,
  • tworzenia kolonii i ogródków działkowych (robotniczych, urzędniczych i rzemieślniczych) w pobliżu miast i ośrodków przemysłowych,
  • zarezerwowania odpowiednich terenów dla szkół lub ośrodków w celu podniesienia kultury rolniczej, hodowlanej i przemysłu rolniczego.

W myśl ustawy nieruchomości ziemskie o charakterze rolniczym przechodziły na własność Skarbu Państwa celem wdrożenia reformy, w formie bezzwłocznej i bez otrzymania żadnego wynagrodzenia. Wyszczególnione do przejęcia to[3]:

  • własność obywateli (ówczesnej) Rzeszy Niemieckiej i Polaków narodowości niemieckiej,
  • własność osób skazanych za zdradę stanu, pomoc okupantom ze szkodą dla Państwa,
  • skonfiskowane z przyczyn prawnych,
  • własność lub współwłasność osób fizycznych lub prawnych o rozmiarze przekraczającym:
    • 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha powierzchni użytków rolnych,
    • 100 ha powierzchni ogólnej niezależnie od użytków rolnych (w województwach poznańskim, pomorskim i śląskim).
  • własności kościoła katolickiego czy też gmin wyznaniowych po rozstrzygnięciu Sejmu Ustawodawczego.

Cele reformy i jej skutki

Analizując reformę obecnie, R. Sobieracki zwraca uwagę na jej trzy zasadnicze cele[4]:

  • polityczny - głównie cele ustrojowe, potrzeba zagospodarowania Ziem Zachodnich i Północnych po okresie II wojnie światowej przez co miały być one niejako połączone zresztą kraju (z powodu trudności w zasiedlaniu zaczęto tworzyć państwowe gospodarstwa rolne),
  • gospodarczy - miało przyczynić się do szybkiego wzrostu produkcji rolnej, co miało głównie przełożyć się raczej na zaspokajanie potrzeb własnych niż eksportu.
  • społeczny - reformą objęto ok 50% terenów całego kraju z czego chłopom przekazano 6,4 mln ha, co przyczyniło się do powstania ponad 800 tysięcy gospodarstw.

Możemy wyróżnić pozytywne skutki reformy[5]:

  • wzrost zagospodarowania ziem przy wykorzystaniu zasobów niewykorzystywanych,
  • pobudzenie aktywności zawodowej rolników,
  • polepszenie stanu gospodarki i dynamiki jej rozwoju,

Są jednak także negatywne skutki, z którymi borykamy się do dziś:

  • bezprawne i niezgodne z konstytucją przejęcie gruntów bez wypłaty odszkodowania,
  • uszczerbek na dziedzictwie narodowym, przez liczne grabienie dworów i pałaców, które utraciły właścicieli i jako własność państwa często pozostawały bez opieki.

Pokłosie reformy współcześnie

Współcześnie byli właściciele bądź ich spadkobiercy domagają się od państwa pewnej rekompensaty za straty, które ponieśli w wyniku przeprowadzenia reformy rolnej. Uważają bowiem, że niezgodnie z prawem przywłaszczono ich nieruchomości i ruchomości. By odzyskać utracone dobra lub uzyskać rekompensatę zmuszeni są do skorzystania z drogi administracyjnej bądź sądowej. Nie są bowiem ustalone przepisy prawne umożliwiające automatyczne zwroty - planuje się wprowadzenie takich regulacji za pomocą ustawy reprywatyzacyjnej nad którą prace cały czas trwają[6].

Przypisy

  1. ↑ Słownik Języka Polskiego, PWN
  2. ↑ Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy rolnej, 1944, s.18.
  3. ↑ Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy rolnej, 1944, s.18-19.
  4. ↑ Reforma rolna–czy była przełomowa? 2018 s. 6
  5. ↑ Reforma rolna–czy była przełomowa? 2018 s. 6-7
  6. ↑ Definiowanie pojęcia nieruchomości ziemskiej w polskim prawodawstwie agrarnym, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej i jego realizacji, 2017, s. 75-76.

Bibliografia

Autor: Joanna Golema

Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Reforma_rolna&oldid=117318”