Organy unii europejskiej

Organy unii europejskiej
Polecane artykuły
Europejski Trybunał Sprawiedliwości Komisja Europejska Władza wykonawcza Europejska Karta Samorządu Regionalnego MERCOSUR Trybunał obrachunkowy Rząd Administracja rządowa Komisja Nadzoru Finansowego

W instytucjonalnej strukturze Unii Europejskiej można wyróżnić organy oraz instytucje, które są szczególną odmianą organów. Ich wspólnym celem jest upowszechniać wartości UE, a także wspomagać działania obywateli Unii i państw do niej należących (Kuś A. 2012, s. 133)

TL;DR

W Unii Europejskiej istnieją organy oraz instytucje, które mają za zadanie promowanie wartości UE i wspieranie działalności obywateli i państw członkowskich. Podział organów obejmuje Parlament Europejski, Radę Europejską, Radę, Komisję Europejską, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejski Bank Centralny i Trybunał Obrachunkowy. Pozostałe organy, takie jak Rzecznik Praw Obywatelskich czy Komitet Regionów, są elementami struktury UE. Siedziby organów znajdują się głównie w Strasburgu, Brukseli, Luksemburgu i Frankfurcie. Przepisy traktatowe określają zasady równowagi, autonomii, lojalności międzyinstytucjonalnej i otwartości dla działania organów.

Podział organów

Traktat o Unii Europejskiej (TUE) przedstawia kompletny podział organów, które posiadają status instytucji: (art. 13 ust.1 TUE)

• Parlament Europejski - instytucja porównywana do jednoizbowego parlamentu, członkami są przedstawiciele państw członkowskich. Organ spełnia cztery zasadnicze funkcje: prawodawczą, budżetową, kontroli politycznej i konsultacyjną
• Rada Europejska - pierwotnie była to nieformalna organizacja państw członkowskich, która dopiero później przyjęła obowiązującą obecnie nazwę. W jej skład wchodzą głowy państwa lub szefowie rządów państw członkowskich oraz Przewodniczącego Rady Europejskiej. Zadaniem rady jest ustalanie kierunków działania i polityki UE
• Rada - jest drugą, po Radzie Europejskiej, najważniejszą instytucją Unii Europejskiej. Członkami Rady są przedstawiciele ministerialni (po jednym z każdego państwa członkowskiego), wraz z Parlamentem Europejskim realizuje funkcje budżetową i prawodawczą
• Komisja Europejska - jest organem wykonawczym, który kontroluje działanie agencji i zarządza ich funduszami. W jej skład wchodzą osoby wybierane na podstawie sowich kwalifikacji, które są niezależne od rządów. Komisja czuwa nad przestrzeganiem traktatów i zawartego w nich prawa, a także wspomaga działanie UE

• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej - organ sądowniczy Unii Europejskiej, w skład którego wchodzą sędziowie z państw członkowskich, którzy wspomagani są przez rzeczników generalnych. Składa się z dwóch organów: Trybunału Sprawiedliwości i Sądu. Jego zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem prawa i stosowania się do zasad Traktatu Unii Europejskiej
• Europejski Bank Centralny - instytucja Unii Europejskiej posiadająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Odpowiada za emisję euro i utrzymanie jego stabilności na rynku
• Trybunał Obrachunkowy - organ nadzorujący realizację budżetu, a także zajmujący się wpływami i wydatkami. Nie jest jednak organem sądowym. W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa członkowskiego (Baracz J., Górska M., Wyrozumska A. 2017, s. 136-200)

Pozostałe organy UE nie posiadające statutu instytucji są jedynie elementami instytucjonalnej struktury Unii. Największe znaczenie mają:(Zawidzka-Łojek A., Łazowski A. 2015, s. 59)

• Rzecznik Praw Obywatelskich
• Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)
• Komitet Ekonomiczno-Społeczny
• Komitet Regionów
• Europejski Bank Inwestycyjny

Wprowadzony podział na instytucje i organy wyznacza zakres ich obowiązków i uprawnień. (Baracz J., Górska M., Wyrozumska A. 2017, s. 135-136)

Siedziby organów

"Zgodnie z art. 341 określenie siedziby instytucji UE należy do rządów państw członkowskich, które mają zawrzeć stosowne porozumienie". (Wróbel A. 2012, s. 1055-1056) Zgodne stanowisko dotyczące siedzib poszczególnych organów udało się wypracować dopiero w latach 90 XX w. i nadal jest aktualne. Poniższa tabela prezentuje usytuowanie siedzib organów UE. (Kuś A. 2012, s. 134)

ORGAN	SIEDZIBA
Parlament Europejski	Strasburg
Rada Europejska	Bruksela
Rada	Bruksela
Komisja Europejska	Bruksela
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej	Luksemburg
Europejski Bank Centralny	Frankfurt
Trybunał Obrachunkowy	Luksemburg

Zasady działania organów

Przepisy traktatowe wskazują kilka zasad, które mają na celu regulację wzajemnych stosunków między instytucjami i organami: (Kuś A. 2012, s. 133-134)

1. zasada równowagi instytucjonalnej - żadna z instytucji nie może posiadać wyłącznej władzy wykonawczej i prawodawczej. Każda ma za zadanie wypełnić powierzone jej funkcje, których nie może oddać do wykonania innym instytucjom. Za przestrzeganie zasady równowagi odpowiedzialny jest Trybunał Konstytucyjny
2. zasada autonomii instytucjonalnej - każda instytucja ma zapewnioną autonomię na mocy Traktatu Unii Europejskiej, która jest konieczna do realizowania swoich funkcji. Organy samodzielnie ustalają struktury wewnętrzne oraz reguły działania, poprzez tworzenie regulaminów czy tworzenie instytucji pomocniczych. Zasada autonomii zapewnia także członkom organów przywileje jak również immunitety, które dają im swobodę działania
3. zasada lojalności międzyinstytucjonalnej - zobowiązuje wszystkie instytucje do wspólnego działania które zapewnia realizację zarządzeń traktatu. Organy zobowiązane są do uchwalania prawa, a także jego realizacji. Zasada zabrania zakłócaniu pracy innym instytucjom
4. zasada otwartości - respektowanie tej zasady zapewnia możliwość uczestniczenia społeczeństwa we władzy.

Bibliografia

• Barcz J., Górka M., Wyrozumska A. (2017), Instytucje i Prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kuś A. (red.) (2012). Prawo Instytucjonalne Unii Europejskiej w zarysie, Wydawnictwo KUL, Lublin
• Traktat o Unii Europejskiej, (Dz.U. C 326 z 26.10.2012)
• Wlaź A. (2010). Instytucje Unii Europejskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa
• Wróbel A. (red.) (2012), Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Wolters Kluwer, Warszawa
• Zawidzka-Łojek A., Łazowski A. (red.) (2015), Instytucje i porządek prawny Unii Europejskiej, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa

Autor: Dominika Skura

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.