Substytut

Substytut
Polecane artykuły
Elastyczność cenowa popytu Dobra komplementarne Reakcje nabywców i konkurentów na zmiany cen Duopol Stackelberga Konkurencja doskonała Dobro normalne Monopol, oligopol, konkurencja Dobro substytucyjne Popyt sztywny

Substytut to inaczej produkt substytucyjny (substitute products). Produkt, który jest nabywany zamiast innych produktów z uwagi na ich zdolność do zaspokajania danych potrzeb, często przy korzystniejszych cenach. Zastępowalność bezpośrednia jest możliwa, gdy produkt zastępujący ma większość cech produktu zastępowanego (np. różne gatunki chleba).

Zastępowalność pośrednia występuje wtedy, kiedy produkt zastępujący ma tylko niektóre cechy produktu zastępowanego (np. masło i smalec). Rozwój asortymentu rozszerza związki substytucyjne między produkty, ponieważ w praktyce wszystkie produkty są w jakimś stopniu substytutami. "Bliskimi substytutami są np. lodówka różnych firm, "dalekimi" - akcje i dzieła sztuki. Dobra mogą być także w pewnej mierze zastępowane usługami i odwrotnie (np. uszycie garnituru zamiast zakupu, zakup nowego telewizora zamiast naprawa starego).

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie substytutów, czyli produktów zastępujących inne produkty. Substytuty mogą być doskonałe, bliskie lub dalekie. Substytuty doskonałe są wymieniane według stałej stopy, substytuty bliskie są podobne pod wieloma względami, a substytuty dalekie różnią się od siebie i są wytwarzane w innych technologiach. Artykuł przedstawia również przykłady substytutów oraz zagrożenie, jakie mogą stanowić dla danego rynku. Omawiane są także substytuty sieci biznesowych oraz ich związki z grupami kapitałowymi.

Rodzaje substytutów

• doskonałe
• bliskie
• dalekie

Substytuty doskonałe to takie dobra, które konsument jest w stanie wymienić według stałej stopy. Według teorii konsument nie jest zainteresowany zawartością koszyka konsumpcyjnego, jest natomiast zainteresowany ogólną ilością dóbr doskonale substytucyjnych. Wzrost preferencji konsumenta przechodzi na koszyki zawierające coraz większą liczbę określonych dóbr. Wówczas, gdy cena określonego substytutu przewyższa inny, konsument jest bardziej skłonny pozyskać dobro tańsze. Natomiast, gdy jego dochód wykazuje tendencję wzrostową, nie zmienia on swoich preferencji, a jedynie zwiększa konsumpcję dobra tańszego.

Substytuty bliskie to produkty lub usługi bardzo do siebie podobne pod wieloma względami. Substytuty bliskie są bardzo łatwe do zauważenia, wytwarzane i użytkowane w podobnej technologii. Przykładem może być laptop o podobnych parametrach lecz z różnych marek.

Substytuty dalekie to produkty lub usługi, które zaspokajają zbliżone potrzeby ale jednak znacznie różnią się od siebie oraz są wytwarzane i użytkowane w całkiem odmiennych technologiach. Obecnie każdy produkt posiada swój daleki substytut, lecz nie każdy ma bliski i doskonały substytut.

Przykłady substytutów

• długopis-pióro
• kino-telewizja
• olej-oliwa
• masło-margaryna
• jabłka-gruszki
• benzyna-gaz
• bułka-chleb
• samochód-autobus
• motor-rower

Zagrożenie ze strony substytutów

W sytuacji, gdy dany produkt na rynku jest w stanie zostać zastąpiony innym, to firmy na danym rynku konkurują zarówno ze sobą, jak i z firmami produkującymi substytut. Ceny na rynku danego produktu są ograniczone przez poziom cen ich substytutów. Konsumenci wybiorą substytut wówczas, gdy będzie on tańszy od pierwotnego produktu. Analizując i wchodząc na dany rynek, należy zapoznać się z substytutami potencjalnie zagrażającemu dobru, które chcemy wprowadzić. Ma to szczególne znaczenie w przypadku rynku technologii. Rozpatrując substytuty pod kątem zagrożenia jakie stanowią one dla danego rynku, należy wziąć pod uwagę stopień w jakim zaspokajają one potrzeby konsumenta oraz oferowane ceny. Należy również uwzględnić takie czynniki jak koszty zmiany na substytut z punktu widzenia konsumenta - im wyższe tym mniej chętny będzie do przeniesienia się na substytucyjny produkt.

Substytut sieci biznesowych

Sieć biznesowa to szereg ekonomicznych zależności między firmami. Ich celem jest wzrost efektywności, który realizują związując się umownie z innymi firmami. Substytuty sieci określają wszelkie relacje i powiązania pomiędzy przedsiębiorstwami. Zamiennikiem udziału firmy w sieci biznesowej jest jej uczestnictwo w grupie kapitałowej i korzystanie z wewnętrznego rynku. Powiązania kapitałowe są ustalane na podstawie:

• relacji zachodzących między spółkami,
• personalnych zależności,
• sposobach nadzoru, które są stosowane przez właścicieli.

Wspomniany rynek wewnętrzny określa przebieg procesu zakupu i sprzedaży dóbr i usług oraz funkcjonuje w całkiem inny sposób z zewnętrznymi i wewnętrznymi kontrahentami. Polskie grupy kapitałowe wykorzystują rynek wewnętrzny do utrzymania polityki inwestycyjnej oraz do podziału środków finansowych. Oznacza to, że substytucja dotyczy przede wszystkim usług finansowych.

Bibliografia

• Altkorn J., Kromer T. (1998), Leksykon marketingu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 196, Warszawa
• Brzęczek T. (2013) 2007-2013.gov.pl/analizyraportypodsumowania/baza_projektow_badawczych_efs/documents/naukowcy_wsb_całosc_publikacja11072014.pdf#page=37 ; Identyfikacja efektów substytucji i komplementarności popytu w portfelu towarowym przedsiębiorstwa handlowego Grene Dystrybucja, wyd. Politechniki Poznańskiej, s. 38
• Kwiatkowski E., Milewski R., (2016). Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Majewska M., (2011). Równowaga i stabilność rynku konkurencyjnego z krzyżowymi zależnościami między dynamiką cen, popytem na towary i ich podażą, Katedra Ekonomii Matematycznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
• Romanowska M. (2015) ; Wewnętrzny rynek grupy kapitałowej jako substytut sieci biznesowych, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, tom 32, s. 333-337

Autor: Olga Wielochowska