Rodzaje wiedzy

Rodzaje wiedzy
Polecane artykuły
Metafora organizacji Epistemologia Paradygmat Wiedza Analiza danych Analityczne myślenie Hipoteza Introspekcja Hipoteza badawcza

Wiedza jest to ustrukturalizowany i interpretowany zbiór informacji. Umiejętność używania, modyfikowania i tworzenia wiedzy to mądrość ( K. Piech, 2014).

W przetwarzaniu wiedzy występują cztery fazy: Dane —> Informacja —> Wiedza —> Mądrość

Pojęcie zarządzania wiedzą formułowane jest często w sposób bardzo lapidarny (encyklopedyczny, skrótowy) lub określane jest w sposób rozmyty nie eksponując wystarczająco istoty zarządzania. Podstawowym problem zarządzania wiedzą jest trudność ujęcia specyficznych aspektów procesu myślowego człowieka. Autorzy wyróżniają między innymi następujące cechy wiedzy (I.Nonaka, H.Takeuchi 2000, s. 80):

• wiedza dotyczy przekonań i oczekiwań,
• wiedza dotyczy działań,
• wiedza dotyczy znaczeń.

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie zarządzania wiedzą i interakcję między wiedzą jawna a ukrytą. Wyróżnia się dwa podstawowe składniki wiedzy: wiedzę ukrytą i dostępną. Przedstawia się również klasyfikację wiedzy, uwzględniającą różnorodne kryteria, takie jak rodzaj wiedzy, ogólność, pewność i zbliżenie do danej dziedziny.

Składniki wiedzy

Wyróżnili oni dwa podstawowe składniki wiedzy:

• wiedzę ukrytą (cichą) - wykorzystywaną na co dzień przez ludzi, ale trudną do uchwycenia w postaci zapisów formalnych, której istoty nie da się wyrazić za pomocą słów,
• wiedzę dostępną (formalną) - która da się usystematyzować i przedstawić za pomocą słów, liczb, znaków lub symboli, i dzięki temu przekazać innej osobie (I.Nonaka, H.Takeuchi 2000, s. 25).

Interakcja między wiedzą jawną/formalną a ukrytą jest podstawowym sposobem pomnażania wiedzy (ilość wiedzy wzrasta z jej wykorzystaniem). Wiedza w tym przypadku może mieć następujące formy:

• Eksternalizacji wiedzy - ujawnianie wiedzy ukrytej, mieszanie doświadczeń jednostek, grup, tak aby inni mogli się jej nauczyć, a także ją doskonalić
• Specjalizacji wiedzy - zdobywanie wiedzy, poprze współpracę z osobami, które już taką wiedzę posiadają oraz podpatrywanie
• Internalizacji wiedzy - korzystanie z wiedzy jawnej oraz przekształcenie jej w wiedzę domyślną, nauczenie się i wykorzystanie wiedzy w działaniu
• Kombinacji wiedzy - wzbogacenie wiedzy jawnej. (Jemieniak D., Koźmiński K. A., 2012, s. 25)

Klasyfikacja wiedzy

Przedstawia się również inną klasyfikację wiedzy człowieka, wyodrębniając cztery kryteria podziału:

1. Kryterium różnorodności, Kryterium „co wiem?”, która została zgromadzona i jest przechowywana przez pamięć jednostki (wiedza indywidualna, osobista) lub pamięć grupy osób (wiedza zbiorowa)
   • wiedza faktograficzna (deskryptywna), nazywana też „wiedzą o” (odpowiada na pytania: co?, gdzie? kto?) - jest to wiedza operacyjna, łatwa do przekazania, czyli taka, która dotyczy faktów opisujących obiekty, zdarzenia oraz procesy. Jest to znajomość stanu rzeczy. Opisuje stan rozpatrywanej rzeczywistości.
   • wiedza proceduralna, nazywana też „wiedzą jak” - algorytmiczna, heurystyczna. Dotyczy metod i sposobów rozwiązywania problemów. Jest to wiedza zdobywana przez doświadczenie, dotyczy codziennych praktyk, w tym także zawodowych. Większość zasobów tej wiedzy, to wiedza ukryta.
   • wiedza semantyczna, nazywana też „wiedzą co to znaczy” - oparta o sens (znaczenie) terminów, pojęć i wyrazów. Jest to wiedza niezbędna w procesach komunikacji, a także myśli człowieka. Wiedza ta jest zawarta w definicjach i interpretacjach słownikowych.
   • wiedza normatywna - określająca normay i wzorce, tradycja. Są to wzory działania, sposoby myślenia, które w większości czerpiemy z przeszłości, (Sztompka 2009, s. 248-249).
   • wiedza strukturalna, nazywana też „wiedzą dlaczego”- dotycząca związków między faktami, procesami, zdarzeniami. Jest to wiedza związana z systemem kulturowym i strategią np. firmy - wiedza opiera się na zrozumieniu motywów jej działania. Francis Bacon, angielski filozof, mawiał, że prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn (Wikicytaty z dnia 2011.03.01). (Flakiewicz W., 2002, s. 36), (Stefanowicz B., 2014, s. 29-31)
2. Kryterium ogólności
   • wiedza teoretyczna - budowana w oparciu o twierdzenia, teorie itp.,
   • wiedza empiryczna - oparta na obserwacji i doświadczeniu własnym i cudzym,
   • wiedza sterująca - będąca syntezą wiedzy teoretycznej i empirycznej,
3. Kryterium różnorodności
   • wiedza pewna - oparta na faktach i udowodnionych prawach,
   • wiedza niepewna - częściowo tylko potwierdzona faktami i prawami,
   • wiedza hipotetyczna - oparta o przypuszczenia
   • niewiedza - całkowity brak wiedzy w danym obszarze,
4. Kryterium stopnia zbliżenia do danej dziedziny
   • wiedza specyficzna - bezpośrednio związana z daną dziedziną,
   • wiedza abstrakcyjna - modelowa, ogólna
   • wiedza interdyscyplinarna - wykorzystująca połączenie wielu dziedzin wiedzy do opisu i analizy zjawiska.

Bibliografia

• Flakiewicz W., (2002), Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie, rodzaje, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa
• Jemieniak D., Koźmiński K. A., (2012), Zarządzanie wiedzą Warszawa
• Nonaka I., Takeuchi H., (2000), Kreowanie wiedzy w organizacji, Poltext, Warszawa
• Piech K., (2004), Gospodarka oparta na wiedzy jako etap przemian społeczno-gospodarczych krajów transformacji systemowej, Warszawa
• Stefanowicz B., (2013), Informacja. Wiedza. Mądrość., Warszawa
• Woźniak K. (2005), System informacji menedżerskiej jako instrument zarządzania strategicznego w firmie, praca doktorska, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków

Autor: Krzysztof Woźniak, Patrycja Marszałek