Shadow Banking

Shadow Banking w polskim nazewnictwie określany jest jako bankowość cienia, szara bankowość, lub równoległy system bankowy. W ogólnym znaczeniu pojęciem tym określane jest pośrednictwo kredytowe, które obejmuje i podmioty, i czynności znajdujące się poza regulowanym systemem bankowym. Shadow banking składa się właśnie z tych dwóch części. Pierwszą z nich stanowią podmioty spoza regulowanego systemu bankowego, które realizują jedną z niżej wymienionych czynności:

• Dokonywanie transformacji terminów płynności i zapadalności np. spółki sekurytyzacyjne, celowe spółki inwestycyjne oraz pozostałe spółki celowe,
• Dokonywanie transferu ryzyka np. zakłady ubezpieczeń oraz zakłady reasekuracji
• Oferowanie funduszy posiadających cechy depozytów np. fundusze rynku pieniężnego i inne fundusze inwestycyjne
• Udzielanie kredytów i wykorzystywanie dźwigni finansowej np. fundusze inwestycyjne typu ETF

Drugą część stanowią natomiast operacje będące czasem równie ważnym źródłem finansowania jak podmioty, które nie są bankami. Są to operacje takie jak:

• Emisje papierów wartościowych
• Transakcje repo
• Sekurytyzacja

Cechy parabanków i źródła ich finansowania

Z pojęciem shadow banking wiąże się także pojęcie "parabank". Wśród cech zapewniających konkurencyjność parabankom możemy wyróżnić: elastyczność, szybkość działania oraz zdolność do oferowania niższych cen. "Różne są źródła refinansowania z których korzystają parabanki, m.in. kapitały pochodzą z bardzo wielu instytucji i rynku prywatnego, konkurencyjnych dla bankowości, tj. są to:

• migracja kapitałów ze sfery bankowości regulowanej,
• kapitały prywatne właścicieli oczekujących ponadprzeciętnej stopy zysku,
• kapitały przedsiębiorców nastawionych na wysokie ryzyko oraz nieuczciwe dochody,
• kapitały zagraniczne,
• kapitały z niedokumentowanych źródeł"

Korzyści i zagrożenia bankowości równoległej

Pomimo niepewności związanej z transakcjami przeprowadzanymi w sferze shadow banking w Zielonej Księdze zostały wskazane następujące korzyści:

• Udostępnienie inwestorom formy lokowania środków innej niż depozyty bankowe
• Istnienie alternatywnego źródła finansowania gospodarki w sytuacji, gdy tradycyjne banki zaostrzają politykę kredytową bądź przechodzą trudności,
• Możliwość bardziej efektywnego zaspokajania kreatywnych potrzeb inwestorów,
• Możliwość dywersyfikacji ryzyka poza systemem bankowym

Niestety poza korzyściami wskazano także liczne zagrożenia związane z tym systemem takie jak:

• Wycofanie funduszy przez klientów. Naraża to te rodzaje działalności, które są finansowane krótkoterminowymi funduszami. Ryzyko jest tu czasami większe niż w "normalnych" bankach jednak brakuje regulacji i instrumentów mogących temu zapobiec.
• Stosowanie dużych, ukrytych dźwigni finansowych. Może to dotyczyć stosowania dużej dźwigni z zabezpieczeniem transakcji pochodnej, które jest wykorzystywane wiele razy bez ograniczenia nałożonego przez jakikolwiek nadzór,
• Unikanie regulacji i nadzoru w odniesieniu do normalnych banków. W takiej sytuacji może wystąpić zjawisko "arbitrażu regulacyjnego" przez przerwanie procesu tradycyjnego pośrednictwa kredytowego, "klasyczne" podmioty mogą zacząć obchodzić obowiązujące je regulacje. Powoduje to powstanie ryzyka regulacyjnego obniżania standardów dla całego systemu finansowego,
• Ryzyko domina i efektów ubocznych. Zważając na związki między równoległym a "normalnym" systemem bankowym każde błędne, ryzykowne czy nietrafione decyzje mogą pociągnąć za sobą kolejne konsekwencje. Przez to niestabilność i ryzyko shadow banking mogą być przekazywane do tradycyjnego sektora bankowego.

Zagrożenia te uznano za na tyle poważne aby zwiększyć stopień przejrzystości sektora bankowości równoległej i wypracować ramy umożliwiające większą kontrolę tych instytucji i ich działań. Jednak co ważne, nawet objęcie shadow banking regulacjami może pociągać za sobą skutki dla niektórych niekorzystne ponieważ takie regulacje utrudniłyby gospodarstwom domowym oraz małym i średnim przedsiębiorstwom dostęp do tańszego pieniądza. Dlatego najlepszym sposobem regulacji bankowości równoległej jest zmniejszanie prawdopodobieństwa urzeczywistnienia się ryzyka systemowego i angażowanie kapitału prywatnego w funkcjonowanie systemu finansowego

TL;DR

Shadow banking, czyli bankowość cienia, to pośrednictwo kredytowe realizowane przez podmioty i czynności spoza regulowanego systemu bankowego. Parabanki, czyli instytucje działające w bankowości równoległej, oferują elastyczność i szybkość działania, ale również niosą ryzyko wycofania funduszy przez klientów, stosowania ukrytej dźwigni finansowej oraz unikania regulacji i nadzoru. Bankowość równoległa ma korzyści, jak udostępnienie alternatywnego źródła finansowania gospodarki, ale również zagrożenia, takie jak ryzyko domina i efektów ubocznych. W Polsce głównie parabankami są firmy pożyczkowe, które zyskały na ograniczeniach w tradycyjnym sektorze bankowym. Bankowość równoległa była jedną z przyczyn globalnego kryzysu finansowego.

Shadow banking a kryzys finansowy

Powszechnie podkreśla się także fakt, że bankowość równoległa była jedną z przyczyn globalnego kryzysu finansowego. Kryzys rozpoczęty na amerykańskim rynku kredytów hipotecznych o obniżonej jakości (subprime) był początkiem dalszych kłopotów. Różnorodność i ilość instytucji shadow banking w Stanach Zjednoczonych tylko przyśpieszyły i pogorszyły następstwa kryzysu

Bankowość równoległa w Polsce

W Polsce za shadow banking głównie uważane są firmy pożyczkowe. Pozabankowy rynek usług inwestycyjnych jest tutaj znacznie słabiej rozwinięty niżeli rynek usług kredytowych dlatego do cichej strefy w Polsce zaliczane są głównie firmy pożyczkowe. Nasilenie się regulacji mających zmniejszyć ryzyko podejmowane przez banki spowodowało ograniczenie możliwości otrzymania kredytu przez zarówno osoby fizyczne jak i podmioty. Z tego powodu nastąpił odpływ klientów właśnie do instytucji parabankowych

Shadow Banking — artykuły polecane

Odwrócona hipoteka — Rynek pierwotny — Bony pieniężne — Pośrednictwo finansowe — Kredytowe instrumenty pochodne — Fundusz hedgingowy — Parabank — Konglomerat — Sekurytyzacja

Bibliografia

• Huterska A. (red.) (2012), Porządkowanie funkcjonowania bankowości równoległej (shadow banking) w polsce i w unii europejskiej, Copernican Journal of Finance & Accounting, nr 1
• Marszałek P. (2018), Instytucje shadow banking w systemie finansowym obszaru euro - cechy, zakres, kontrowersje, Studia BAS, nr 1
• Masiukiewicz P. (2012), Regulacje a ryzyko shadow banking w Polsce, Zarządzanie i Finanse, nr 4
• Solarz J. (2014), Shadow Banking jako innowacja finansowa,Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, nr 186
• Stelmarska K. (2017), Działalność Shadow Banking na rynku usług finansowych, Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, nr 1

Autor: Natalia Nowak