Diagram pokrewieństwa

Diagram pokrewieństwa (ang. affinity diagram) nazywany jest inaczej wykresem podobieństw, wykresem współzależności lub diagramem powinowactwa. Ponadto znany jest również pod nazwą metody KJ (od nazwiska i imienia jego twórcy, czyli Jiro Kawakity) [[[Zarządzanie]] jakością... 2008, s. 134].

Diagram pokrewieństwa jest narzędziem wykorzystywanym do porządkowania rozproszonych danych i informacji powstałych przykładowo w wyniku burzy mózgów [A.Hamrol, W.Mantura 2002, s. 226]. Jest to narzędzie uniwersalne, które doskonale sprawdza się w analizie pomysłów, problemów, opcji czy rozwiązań, a ich sortowanie ma charakter intuicyjny. W pracy z diagramem pokrewieństwa wykorzystywana jest metoda pracy zespołowej. Istotą jest zatem wykorzystywanie intuicji członków zespołu, którymi są specjaliści z badanego zagadnienia.

Diagram ten może być stosowany do generowania i zbierania informacji opisowych takich jak idee, pomysły, opinie, czy koncepcje, a następnie porządkowania ich w grupy obejmujące pokrewne pomysły. Porządkowanie powinno polegać na tworzeniu nie więcej niż dziesięciu kategorii pojęć [A.Hamrol, W.Mantura 2002, s. 226]. Pomysły zebrane w trakcie tworzenia diagramu pokrewieństwa można opracowywać dalej, wykorzystując pozostałe narzędzia takie jak na przykład diagram Ishikawy, czy diagram zależności.

Diagram pokrewieństwa ma najczęściej zastosowanie:

• w sytuacji występowania dużej ilości chaotycznych informacji lub pomysłów dotyczących złożonego problemu,
• w przypadku niemożności przełamania dotychczasowych metod w celu rozwiązania problemu,
• gdy konieczne jest wsparcie rozwiązań w celu ich wdrożenia [[[Zarządzanie jakością]]... 2008, s. 134].

Korzyści ze stosowania diagramu pokrewieństwa:

• duży obszar zastosowań,
• nieznaczne koszty analizy,
• brak konieczności przeszkolenia pracowników,
• wykorzystanie kreatywności pracowników,
• możliwość wypowiedzenia się wszystkich uczestników,
• akceptacja proponowanych rozwiązań, praca z diagramem pokrewieństwa przewiduje udział pracowników związanych z rozpatrywanym problemem,
• wizualizacja, proponowane rozwiązania problemu są zapisywane na kartkach i widoczne dla wszystkich uczestników,
• diagram sporządzony jest w wersji graficznej, może być zachowany i w razie potrzeby w każdej chwili można do niego wrócić [Zarządzanie jakością... 2008, s. 136-137].

TL;DR

Diagram pokrewieństwa jest narzędziem używanym do porządkowania informacji i pomysłów w grupy. Może być stosowany w przypadku dużej ilości chaotycznych informacji, niemożności znalezienia rozwiązania, lub potrzeby wsparcia w wdrożeniu rozwiązań. Stworzenie diagramu obejmuje określenie problemu, zbieranie pomysłów, grupowanie ich w kategorie, i prezentację końcowego diagramu. Diagram pokrewieństwa nie oferuje konkretnego rozwiązania, ale wskazuje obszary działań, na których należy się skupić.

Procedura tworzenia diagramu pokrewieństwa

Etapy tworzenia diagramu:

1. Określenie w sposób ogólny problemu, który ma być badany.
2. Wybór członków zespołu (osoby bezpośrednio związane z danym zagadnieniem lub obszarem, najlepiej 4-8 osób).
3. Zbieranie informacji ustnych charakteryzujących dane zagadnienie.
4. Zapisywanie możliwie najwięcej indywidualnych pomysłów, opinii lub uwag (zapisywanie informacji na kartkach rozdanych uczestnikom, pomysł powinien byś prostym i treściwym zdaniem, każdy zapisany na osobnej kartce).
5. Odczytywanie przez uczestników zebranych pomysłów, opinii lub uwag i umieszczanie zapisanych kartek w sposób losowy na tablicy, bądź stole w taki sposób, aby były widoczne dla wszystkich (na tym etapie należy unikać komentarzy zarówno krytycznych, jak i pochwał oraz zachęcać do uzupełniania listy w trakcie prezentacji).
6. Grupowanie i klasyfikowanie pomysłów spisanych na kartkach, które mają ze sobą związek (przypisanie haseł nadrzędnych poszczególnym grupom tematycznym, które stają się nazwami grup (kategorii); w przypadku braku możliwości zaklasyfikowania jakiegokolwiek pomysłu do utworzonych kategorii, należy go wykluczyć; dopuszczalne jest umieszczanie jednego pomysłu w kilku kategoriach, poprzez wykonanie kopii kartki)
7. Rysowanie diagramu i przeprowadzenie prezentacji (na tym etapie może zostać dokonana korekta diagramu).
8. Prezentacja i omówienie końcowego diagramu.

Ogólny schemat diagramu pokrewieństwa

Na poniższym rysunku (Rys. 1) przedstawiono wygląd diagramu przed grupowaniem i po grupowaniu pomysłów w kategorie. Na górze tablicy lub kartki, w centralnym miejscu należy wpisać problem, który chcemy rozwiązać. Przed grupowaniem kartki z zapisanymi pomysłami rozłożone są w sposób przypadkowy, natomiast po grupowaniu pomysłów w kategorie kartki wykazują uporządkowanie [Zarządzanie jakością... 2008, s. 136].

Rys. 1. Diagram pokrewieństwa przed i po grupowaniu

Źródło: Zarządzanie jakością... 2008, s. 136

Przykład praktycznego zastosowania diagramu pokrewieństwa

'PRZYKŁAD: Wykorzystanie diagramu pokrewieństwa do rozwiązania problemu "jak utrzymać przewagę konkurencyjną na rynku".

Rys. 2. Zgłoszone i nie pogrupowane pomysły

Źródło: Zarządzanie jakością... 2008, s. 137

Rys. 3. Zgłoszone i pogrupowane pomysły

Źródło: Zarządzanie jakością... 2008, s. 138

Diagram pokrewieństwa nie wskazuje konkretnego rozwiązania, a jedynie obszary działań, na których należy się skupić, aby rozwiązać dany problem organizacji, natomiast uzyskane wyniki powinny stać się podstawą pracy z następnymi narzędziami.

Diagram pokrewieństwa — artykuły polecane

Diagram relacji — Efektywność szkoleń — Modelowanie procesów — Metoda pomiarowa — Projektowanie systemów informatycznych — 7 narzędzi TQC — Case study — Technika 635 — Analiza danych

Bibliografia

• Hamrol A., Mantura W. (2002), Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Ładoński W., Szołtysek K. (red.) (2008), Zarządzanie jakością. Metody kształtowania jakości w organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław

Autor: Anna Matys