Józefa Franciszka Joteyko

Józefa Franciszka Joteyko urodziła się w 1866 roku w Poczujach koło Kijowa, a od roku 1873 mieszkała w Warszawie. Dwa lata po ukończeniu szkoły średniej wyjechała do Genewy gdzie uzyskała maturę w zakresie nauk fizycznych i przyrodniczych. W roku 1889 rozpoczęła studia w Brukseli, a po ukończeniu 3 roku studiów wyjechała do Paryża, gdzie w roku 1896 obroniła pracę doktorską i uzyskała dyplom doktora wszechnauk lekarskich.

W pierwszym dziesięcioleciu dwudziestego wieku Józefa Joteyko zajmowała się w szczególności fizjologią pracy. Wraz z Ch. Henrym ogłosiła ona równanie krzywej ergograficznej, na podstawie której sformułowała prawo mówiące, że liczby wyrażające stopień zmęczenia rosną w postępie geometrycznym, a liczby odnoszące się do czasu trwania pracy tworzą ciąg arytmetyczny. Sformułowała również inne prawa fizjologiczne dotyczące zmęczenia. Na przykład zdefiniowała ona tzw. prawo rozporządzalnego minimum Joteyko, które mówi o tym, że nawet mięśnie silnie zmęczone zachowują pewną resztę siły, która nie może już ulec wyczerpaniu.

Z czasem jej zainteresowania zmieniały się stopniowo z fizjologii przez psychologię, aż do pedagogiki. W drugim dziesięcioleciu dwudziestego wieku zainteresowania Józefy Joteyko skupiały się głównie na problematyce z zakresu organizacji pracy. W 1917 roku opublikowała książkę "Nauka o pracy i jej organizacji", w której dokonała dokładnej analizy systemu Taylora. Krytykując jego system zarzucała mu brak wzięcia pod uwagę pewnych czynników natury ludzkiej jak np. zmęczenie czy niezależność. Józefa Joteyko badała również wpływ długości dnia pracy na wydajność.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, Joteyko powróciła do kraju i rozpoczęła pracę w państwowym Instytucie Pedagogicznym w Warszawie gdzie była wykładowcą psychologii ogólnej i wychowawczej. W tym samym czasie ukazała się jej monografia: "Metoda testów umysłowych i jej wartość", w której opisała wiele metod testów, między innymi test zręczności mięśniowej. Zgodnie z tym testem na zręczność składają się takie czynniki jak: szybkość, dokładność i precyzja, pewność ruchu oraz rytm.

Po powrocie do Polski Joteyko poza swoją działalnością naukową szczególnie aktywnie włączyła się w działalność zmierzającą do zreformowania szkolnictwa. Głosiła koncepcję szkoły jednolitej, w której każdemu dziecku należy zapewnić równy start i prawo do nauki. Domagała się tworzenia oddziałów specjalnych w ramach szkoły powszechnej dla dzieci upośledzonych umysłowo i przerośniętych w stosunku do wieku.

W czasie swojej działalności naukowej Joteyko natrafiła na wiele przeszkód, między innymi brak warsztatu naukowego. Koncepcje, które głosiła, początkowo natrafiały na znaczny opór, jednak z czasem wiele z nich zostało zrealizowanych. Jej dorobek naukowy liczy 262 prace opublikowane oraz wiele innych prac w rękopisie. Józefa Franciszka Joteyko zmarła 24 kwietnia 1928 roku.

Józefa Franciszka Joteyko — artykuły polecane

Alban William Phillips — Stanisław Bieńkowski — Stanford Edwards Thompson — Karol Adamiecki — Józef Zieliński — Piotr Drzewiecki — Alfred Marshall — Emile Belot — Osip Arkadiewicz Jermański — Negocjacje ze związkami

Bibliografia

• Martyniak Z. (1993), Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1996), Historia myśli organizatorskiej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków

Autor: Anna Rupar