Rodzaje wiedzy: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Czyszczenie tekstu) |
|||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Wiedza]] jest to ustrukturalizowany i interpretowany zbiór informacji. Umiejętność używania, modyfikowania i tworzenia wiedzy to mądrość (K. Piech, 2014). | [[Wiedza]] jest to ustrukturalizowany i interpretowany zbiór informacji. Umiejętność używania, modyfikowania i tworzenia wiedzy to mądrość (K. Piech, 2014). | ||
| Linia 30: | Linia 15: | ||
* wiedzę ukrytą (cichą) - wykorzystywaną na co dzień przez ludzi, ale trudną do uchwycenia w postaci zapisów formalnych, której istoty nie da się wyrazić za pomocą słów, | * wiedzę ukrytą (cichą) - wykorzystywaną na co dzień przez ludzi, ale trudną do uchwycenia w postaci zapisów formalnych, której istoty nie da się wyrazić za pomocą słów, | ||
* wiedzę dostępną (formalną) - która da się usystematyzować i przedstawić za pomocą słów, liczb, znaków lub symboli, i dzięki temu przekazać innej osobie (I.Nonaka, H.Takeuchi 2000, s. 25). | * wiedzę dostępną (formalną) - która da się usystematyzować i przedstawić za pomocą słów, liczb, znaków lub symboli, i dzięki temu przekazać innej osobie (I.Nonaka, H.Takeuchi 2000, s. 25). | ||
Interakcja między wiedzą jawną/formalną a ukrytą jest podstawowym sposobem pomnażania wiedzy (ilość wiedzy wzrasta z jej wykorzystaniem). Wiedza w tym przypadku może mieć następujące formy: | Interakcja między wiedzą jawną/formalną a ukrytą jest podstawowym sposobem pomnażania wiedzy (ilość wiedzy wzrasta z jej wykorzystaniem). Wiedza w tym przypadku może mieć następujące formy: | ||
| Linia 37: | Linia 21: | ||
* Internalizacji wiedzy - korzystanie z wiedzy jawnej oraz przekształcenie jej w wiedzę domyślną, nauczenie się i wykorzystanie wiedzy w działaniu | * Internalizacji wiedzy - korzystanie z wiedzy jawnej oraz przekształcenie jej w wiedzę domyślną, nauczenie się i wykorzystanie wiedzy w działaniu | ||
* Kombinacji wiedzy - wzbogacenie wiedzy jawnej (Jemieniak D., Koźmiński K. A., 2012, s. 25) | * Kombinacji wiedzy - wzbogacenie wiedzy jawnej (Jemieniak D., Koźmiński K. A., 2012, s. 25) | ||
<google>n</google> | |||
==Klasyfikacja wiedzy== | ==Klasyfikacja wiedzy== | ||
| Linia 45: | Linia 31: | ||
#* wiedza semantyczna, nazywana też "wiedzą co to znaczy" - oparta o sens (znaczenie) terminów, pojęć i wyrazów. Jest to wiedza niezbędna w procesach komunikacji, a także myśli człowieka. Wiedza ta jest zawarta w definicjach i interpretacjach słownikowych. | #* wiedza semantyczna, nazywana też "wiedzą co to znaczy" - oparta o sens (znaczenie) terminów, pojęć i wyrazów. Jest to wiedza niezbędna w procesach komunikacji, a także myśli człowieka. Wiedza ta jest zawarta w definicjach i interpretacjach słownikowych. | ||
#* wiedza normatywna - określająca [[norma]]y i wzorce, tradycja. Są to wzory działania, sposoby myślenia, które w większości czerpiemy z przeszłości, (Sztompka 2009, s. 248-249). | #* wiedza normatywna - określająca [[norma]]y i wzorce, tradycja. Są to wzory działania, sposoby myślenia, które w większości czerpiemy z przeszłości, (Sztompka 2009, s. 248-249). | ||
#* wiedza strukturalna, nazywana też "wiedzą dlaczego"- dotycząca związków między faktami, procesami, zdarzeniami. Jest to wiedza związana z systemem kulturowym i strategią np. firmy - wiedza opiera się na zrozumieniu motywów jej działania. Francis Bacon, angielski filozof, mawiał, że prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn (Wikicytaty z dnia 2011.03.01). (Flakiewicz W., 2002, s. 36), (Stefanowicz B., 2014, s. 29-31) | #* wiedza strukturalna, nazywana też "wiedzą dlaczego" - dotycząca związków między faktami, procesami, zdarzeniami. Jest to wiedza związana z systemem kulturowym i strategią np. firmy - wiedza opiera się na zrozumieniu motywów jej działania. Francis Bacon, angielski filozof, mawiał, że prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn (Wikicytaty z dnia 2011.03.01). (Flakiewicz W., 2002, s. 36), (Stefanowicz B., 2014, s. 29-31) | ||
# Kryterium ogólności | # Kryterium ogólności | ||
#* wiedza teoretyczna - budowana w oparciu o twierdzenia, teorie itp., | #* wiedza teoretyczna - budowana w oparciu o twierdzenia, teorie itp., | ||
| Linia 59: | Linia 45: | ||
#* wiedza abstrakcyjna - modelowa, ogólna | #* wiedza abstrakcyjna - modelowa, ogólna | ||
#* wiedza interdyscyplinarna - wykorzystująca połączenie wielu dziedzin wiedzy do opisu i analizy zjawiska. | #* wiedza interdyscyplinarna - wykorzystująca połączenie wielu dziedzin wiedzy do opisu i analizy zjawiska. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Metafora organizacji]]}} — {{i5link|a=[[Epistemologia]]}} — {{i5link|a=[[Paradygmat]]}} — {{i5link|a=[[Wiedza]]}} — {{i5link|a=[[Analiza danych]]}} — {{i5link|a=[[Analityczne myślenie]]}} — {{i5link|a=[[Hipoteza]]}} — {{i5link|a=[[Introspekcja]]}} — {{i5link|a=[[Hipoteza badawcza]]}} — {{i5link|a=[[Model SECI]]}} — {{i5link|a=[[Wiedza jawna]]}} — {{i5link|a=[[Wiedza ukryta]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Flakiewicz W. | * Flakiewicz W. (2002), ''Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie, rodzaje'', C.H. Beck, Warszawa | ||
* | * Jemielniak D., Koźmiński A. (2012), ''Zarządzanie wiedzą'', Wolters Kluwer, Warszawa | ||
* Nonaka I., Takeuchi H. | * Nonaka I., Takeuchi H. (2000), ''Kreowanie wiedzy w organizacji'', Poltext, Warszawa | ||
* Piech K. | * Piech K. (2004), ''Gospodarka oparta na wiedzy jako etap przemian społeczno-gospodarczych krajów transformacji systemowej'', Warszawa | ||
* Stefanowicz B. | * Stefanowicz B. (2013), ''Informacja. Wiedza. Mądrość'', Główny Urząd Statystyczny, Warszawa | ||
* Woźniak K. (2005), ''System informacji menedżerskiej jako instrument zarządzania strategicznego w firmie'', praca doktorska, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków | * Woźniak K. (2005), ''System informacji menedżerskiej jako instrument zarządzania strategicznego w firmie'', praca doktorska, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
Aktualna wersja na dzień 13:28, 18 gru 2023
Wiedza jest to ustrukturalizowany i interpretowany zbiór informacji. Umiejętność używania, modyfikowania i tworzenia wiedzy to mądrość (K. Piech, 2014).
W przetwarzaniu wiedzy występują cztery fazy: Dane —> Informacja —> Wiedza —> Mądrość
Pojęcie zarządzania wiedzą formułowane jest często w sposób bardzo lapidarny (encyklopedyczny, skrótowy) lub określane jest w sposób rozmyty nie eksponując wystarczająco istoty zarządzania. Podstawowym problem zarządzania wiedzą jest trudność ujęcia specyficznych aspektów procesu myślowego człowieka. Autorzy wyróżniają między innymi następujące cechy wiedzy (I.Nonaka, H.Takeuchi 2000, s. 80):
- wiedza dotyczy przekonań i oczekiwań,
- wiedza dotyczy działań,
- wiedza dotyczy znaczeń.
TL;DR
Artykuł omawia pojęcie zarządzania wiedzą i interakcję między wiedzą jawna a ukrytą. Wyróżnia się dwa podstawowe składniki wiedzy: wiedzę ukrytą i dostępną. Przedstawia się również klasyfikację wiedzy, uwzględniającą różnorodne kryteria, takie jak rodzaj wiedzy, ogólność, pewność i zbliżenie do danej dziedziny.
Składniki wiedzy
Wyróżnili oni dwa podstawowe składniki wiedzy:
- wiedzę ukrytą (cichą) - wykorzystywaną na co dzień przez ludzi, ale trudną do uchwycenia w postaci zapisów formalnych, której istoty nie da się wyrazić za pomocą słów,
- wiedzę dostępną (formalną) - która da się usystematyzować i przedstawić za pomocą słów, liczb, znaków lub symboli, i dzięki temu przekazać innej osobie (I.Nonaka, H.Takeuchi 2000, s. 25).
Interakcja między wiedzą jawną/formalną a ukrytą jest podstawowym sposobem pomnażania wiedzy (ilość wiedzy wzrasta z jej wykorzystaniem). Wiedza w tym przypadku może mieć następujące formy:
- Eksternalizacji wiedzy - ujawnianie wiedzy ukrytej, mieszanie doświadczeń jednostek, grup, tak aby inni mogli się jej nauczyć, a także ją doskonalić
- Specjalizacji wiedzy - zdobywanie wiedzy, poprze współpracę z osobami, które już taką wiedzę posiadają oraz podpatrywanie
- Internalizacji wiedzy - korzystanie z wiedzy jawnej oraz przekształcenie jej w wiedzę domyślną, nauczenie się i wykorzystanie wiedzy w działaniu
- Kombinacji wiedzy - wzbogacenie wiedzy jawnej (Jemieniak D., Koźmiński K. A., 2012, s. 25)
Klasyfikacja wiedzy
Przedstawia się również inną klasyfikację wiedzy człowieka, wyodrębniając cztery kryteria podziału:
- Kryterium różnorodności, Kryterium "co wiem?", która została zgromadzona i jest przechowywana przez pamięć jednostki (wiedza indywidualna, osobista) lub pamięć grupy osób (wiedza zbiorowa)
- wiedza faktograficzna (deskryptywna), nazywana też "wiedzą o" (odpowiada na pytania: co?, gdzie? kto?) - jest to wiedza operacyjna, łatwa do przekazania, czyli taka, która dotyczy faktów opisujących obiekty, zdarzenia oraz procesy. Jest to znajomość stanu rzeczy. Opisuje stan rozpatrywanej rzeczywistości.
- wiedza proceduralna, nazywana też "wiedzą jak" - algorytmiczna, heurystyczna. Dotyczy metod i sposobów rozwiązywania problemów. Jest to wiedza zdobywana przez doświadczenie, dotyczy codziennych praktyk, w tym także zawodowych. Większość zasobów tej wiedzy, to wiedza ukryta.
- wiedza semantyczna, nazywana też "wiedzą co to znaczy" - oparta o sens (znaczenie) terminów, pojęć i wyrazów. Jest to wiedza niezbędna w procesach komunikacji, a także myśli człowieka. Wiedza ta jest zawarta w definicjach i interpretacjach słownikowych.
- wiedza normatywna - określająca normay i wzorce, tradycja. Są to wzory działania, sposoby myślenia, które w większości czerpiemy z przeszłości, (Sztompka 2009, s. 248-249).
- wiedza strukturalna, nazywana też "wiedzą dlaczego" - dotycząca związków między faktami, procesami, zdarzeniami. Jest to wiedza związana z systemem kulturowym i strategią np. firmy - wiedza opiera się na zrozumieniu motywów jej działania. Francis Bacon, angielski filozof, mawiał, że prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn (Wikicytaty z dnia 2011.03.01). (Flakiewicz W., 2002, s. 36), (Stefanowicz B., 2014, s. 29-31)
- Kryterium ogólności
- wiedza teoretyczna - budowana w oparciu o twierdzenia, teorie itp.,
- wiedza empiryczna - oparta na obserwacji i doświadczeniu własnym i cudzym,
- wiedza sterująca - będąca syntezą wiedzy teoretycznej i empirycznej,
- Kryterium różnorodności
- wiedza pewna - oparta na faktach i udowodnionych prawach,
- wiedza niepewna - częściowo tylko potwierdzona faktami i prawami,
- wiedza hipotetyczna - oparta o przypuszczenia
- niewiedza - całkowity brak wiedzy w danym obszarze,
- Kryterium stopnia zbliżenia do danej dziedziny
- wiedza specyficzna - bezpośrednio związana z daną dziedziną,
- wiedza abstrakcyjna - modelowa, ogólna
- wiedza interdyscyplinarna - wykorzystująca połączenie wielu dziedzin wiedzy do opisu i analizy zjawiska.
| Rodzaje wiedzy — artykuły polecane |
| Metafora organizacji — Epistemologia — Paradygmat — Wiedza — Analiza danych — Analityczne myślenie — Hipoteza — Introspekcja — Hipoteza badawcza — Model SECI — Wiedza jawna — Wiedza ukryta |
Bibliografia
- Flakiewicz W. (2002), Systemy informacyjne w zarządzaniu. Uwarunkowania, technologie, rodzaje, C.H. Beck, Warszawa
- Jemielniak D., Koźmiński A. (2012), Zarządzanie wiedzą, Wolters Kluwer, Warszawa
- Nonaka I., Takeuchi H. (2000), Kreowanie wiedzy w organizacji, Poltext, Warszawa
- Piech K. (2004), Gospodarka oparta na wiedzy jako etap przemian społeczno-gospodarczych krajów transformacji systemowej, Warszawa
- Stefanowicz B. (2013), Informacja. Wiedza. Mądrość, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa
- Woźniak K. (2005), System informacji menedżerskiej jako instrument zarządzania strategicznego w firmie, praca doktorska, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
Autor: Krzysztof Woźniak, Patrycja Marszałek
