Globalne ocieplenie

Globalne ocieplenie to zjawisko szybkiego podnoszenia się średniej temperatury na Ziemi, zauważalne od połowy XX wieku. Przejawia się ono w rozpływaniu się lodowców górskich, wydłużaniu się okresu wegetacyjnego, wzroście poziomu oceanów oraz ciągłym pobijaniu światowych rekordów temperatury powietrza. Globalnemu ociepleniu towarzyszy także zwiększanie częstotliwości ekstremalnych zdarzeń hydrometeorologicznych. Do głównych przyczyn występowania globalnego ocieplenia zalicza się gazy cieplarniane, sprzężenia zwrotne oraz działalność człowieka.

TL;DR

Globalne ocieplenie to szybkie podnoszenie się średniej temperatury na Ziemi, zwiększanie częstotliwości ekstremalnych zdarzeń hydrometeorologicznych i zmiany w ekosystemach. Główne przyczyny to gazy cieplarniane, sprzężenia zwrotne i działalność człowieka. Efekt cieplarniany powoduje podwyższenie temperatury przez niewłaściwą przepuszczalność atmosfery dla promieniowania podczerwonego. Skutki to zmiany w biologii i fizyce, podwyższanie się temperatury i poziomu mórz, zmiany w pokrywie śnieżnej i cofanie się lodowców. Można przeciwdziałać przez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, korzystanie z odnawialnych źródeł energii i ograniczenie użycia samochodów.

Nagłe wzrosty temperatury na przestrzeni wieków i zdarzenia hydrometeorologiczne

Chwiejność temperatury w ciągu ostatnich stuleci oraz dekad jest związana ze zmianami promieniowania słonecznego. Gwałtowne ocieplenie zostało zaobserwowane już u progu holocenu. W 2003 r. przeprowadzono badania na temat zmian klimatu. "U schyłku Młodszego Dryasu autorzy wydzielili trzy fazy: pierwszego ocieplenia z pojawieniem się alg, fazę wzrostu opadów zimowych i ekspansji traw i krótki epizod wilgotny. Po nim nastąpiła 60-letnia faza gwałtownego ocieplenia, wpierw wzrostu temperatur zimy, a potem lata. Towarzyszył temu zanik roślinności tundrowej, ekspansja alg, pojawienie się Typha latifolia, a równocześnie gwałtowny spadek liczby gatunków i powolny spadek CaCO3. Okres preborealny rozpoczęła faza suchsza" (L. Starkel 2008, s. 184-185). Z tych pomiarów wynika, że ocieplenie klimatu oraz przemiana ekosystemów to skomplikowany proces.

Jeśli chodzi o zarzenia hydrometeorologiczne, od dwóch ostatnich dekad w praktycznie wszystkich strefach klimatycznych znacznie częściej obserwuje się opady rozlewne, susze oraz powodzie. Jest to specyficzna sytuacja, gdyż dawniej były one charakterystyczne głównie dla terenów pustynnych.

Efekt cieplarniany

Efekt cieplarniany to zjawisko podwyższenia temperatury wywołane tym, że atmosfera jest przepuszczalna dla światła słonecznego, które nagrzewa Ziemię. "Powierzchnia kompensuje to ogrzewanie poprzez emisję promieniowania podczerwonego. Promieniowanie podczerwone wzrasta wraz ze wzrostem temperatury powierzchni, a temperatura zmienia się aż do osiągnięcia równowagi. Gdyby atmosfera była przepuszczalna również dla promieniowania podczerwonego, promieniowanie podczerwone wytworzone przez średnią temperaturę powierzchni wynoszącą -18 stopni Celsjusza zrównoważyłoby dochodzące promieniowanie słoneczne (pomniejszone o ilość odbijaną z powrotem w przestrzeń kosmiczną przez chmury). Jednakże atmosfera nie jest przepuszczalna dla promieniowania podczerwonego. Tak więc Ziemia musi ogrzewać się w większym stopniu, aby odprowadzić ten sam strumień promieniowania podczerwonego do przestrzeni kosmicznej" (R.S. Lindzen 2010, s. 15).

Skutki zmian klimatu

Z długoletnich analiz wynika, iż globalne ocieplenie oddziałuje na systemy biologiczne i fizyczne, co jest najbardziej widoczne przez podwyższanie się temperatury oraz poziomu mórz. Zaobserwowano także zmiany pokrywy śnieżnej oraz cofanie się lodowców. Naukowcy twierdzą, iż doprowadzi to do pogłębienia się niżówek, czyli okresów niskich stanów wody w rzece oraz trudności z dostępem do wody w krajach rozwijających się. Co więcej, można dostrzec także przemiany związane z fenologią, takie jak: wcześniejsze przyjście wiosny czy przybycie ptaków. Następną konsekwencją globalnego ocieplenia jest przemieszczanie się określonych gatunków roślin i zwierząt w celu znalezienia odpowiedniej temperatury. Poza tym, zmiana klimatu jest odczuwalna także w rolnictwie i leśnictwie, np. na południu Europy ograniczona ilość wody może mieć negatywne działanie na produkcję roślinną. Oprócz tego, fale upałów będą mieć niekorzystny wpływ na życie oraz zdrowie ludzi (Z.W. Kundzewicz 2008, s. 109-111)

Jak przeciwdziałać globalnemu ociepleniu?

W marcu 1994r. przyjęto Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych Dotyczącą Zmian Klimatu (UNFCCC), która miała pomóc w zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych. Co więcej, Unia Europejska zapowiedziała, że do 2020r. zmniejszy emisję gazów cieplarnianych o co najmniej 20%, w porównaniu do 1990r. Kluczowym zadaniem, które należy wykonać, aby chociaż w pewnym stopniu zatrzymać zmianę klimatu jest używanie takich źródeł energii, które nie wywołują emisji gazów cieplarnianych. Ponadto, ważne jest wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii takich jak elektrownie wodne czy wiatrowe. W dodatku, należy zmniejszyć użycie samochodów, które działają dzięki silnikom spalinowym. Oprócz ogólnoświatowych działań, każdy z osobna może przeciwdziałać zmianom klimatom np. poprzez ogrzewanie czy chłodzenie pomieszczeń z umiarem.

Globalne ocieplenie — artykuły polecane

Ocieplenie klimatu — Główne problemy ekologiczne — Degradacja biosfery — Efekt cieplarniany — Degradacja gleby — Protokół z Kioto — Zmiany klimatu — Pęcznienie — Liofilizacja

Bibliografia

• Archer D. (2011), Globalne ocieplenie. Zrozumieć prognozę, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kubowski J. (2016), Elektrownie jądrowe a globalne ocieplenie. O przyczynach i skutkach globalnego ocieplenia, Energetyka, nr 1(739)
• Kundzewicz Z. (2008), Konsekwencje globalnych zmian klimatu, Nauka, nr 1
• Lindzen R. (2010), Globalne ocieplenie: przyczyny i natura domniemanego naukowego konsensusu, Problemy ekorozwoju, vol 5, nr 2
• Starkel L. (2008), Globalne ocieplenie i zmiany towarzyszące - analogi z przeszłości, Kosmos, tom 57

Autor: Julia Sławecka