John Stuart Mill

John Stuart Mill urodził się w 1806 roku w Londynie, zmarł po 67 latach w Francji. Był niezwykle utalentowanym myślicielem. Jego wkład można odnaleźć również w politologii i filozofii. Był angielskim filozofem, zwolennik empiryzmu, humanizmu, utylitaryzmu, liberalizmu, tolerancji i emancypacji kobiet, a przede wszystkim wybitnym ekonomistą. Zdolności intelektualne zostały udoskonalone poprzez szeroką i intensywną edukacje. Mając 3 lata uczył się greki na co potrzebował 1 rok, 4 lata łaciny, w wieku 8-12 lat opanował geometrię, algebrę, rachunek różniczkowy, historię powszechną oraz pisał pierwsze rozprawy naukowe. W wieku 13 lat wiedział wszystko o ówczesnej ekonomii (Szaleniec, 2006, s. 5)

Choć Mill był niezwykle uzdolnionym teoretykiem ekonomii, jego szeroka wiedza naprowadziła go na inne problemy sfery społecznej, niż te w kręgu zainteresowań ekonomicznych. Był on filozofem społecznym, jego ideą była poprawa życia jednostek w społeczeństwie, głosił on ostrożny optymizm. Dużo czasu spędzał pochłonięty lekturą. Główny wpływ na jego koncepcje ekonomiczne miały wpływ:

• studia nad ekonomią klasyczną Smitha, Ricardo i ojca,
• socjalistyczne dzieła m.in. Furiera,
• prace Comte`a, który był nazywany ojcem socjologii,
• przyjaciółka Harriet Taylor, która później została jego żoną. (H. Landreth, 2005, s. 64)

Mill był liberałem klasycznym i reformatorem społecznym. Jego ekonomia jest dojrzałym ujęciem stanowiska klasycznego a zarazem zapoczątkował on nowy okres w rozwoju myśli ekonomicznej. swoje dzieło "Zasady ekonomii politycznej" zostało napisane w niespełna dwa lata, po raz pierwszy zostało opublikowane w 1848 roku i było podstawowym dziełem w dziedzinie ekonomii. w książce tej za cel postawił sobie ratowanie treści Zasad Ricardo przed krytyka. Wyodrębnił 3 czynniki produkcji: ziemię, pracę i kapitał. Działalność czynników produkcji opiera się na następujących prawach ogólnych. Są to:

• prawo ludności Malthusa
• prawo zmieniającej się wydajności ziemi Turgota
• prawo zwiększającej się wydajności przemysłu - Seniora.

TL;DR

John Stuart Mill był angielskim filozofem, ekonomistą i teoretykiem społecznym. Jego główne prace to "Zasady ekonomii politycznej" i "The Subjection of Women". Był zwolennikiem utylitaryzmu i walczył o równouprawnienie kobiet. Jego filozofia opierała się na pozytywnych skutkach działań, a niekłamstwo uważał za negatywne.

Kanony Milla

W 1843 roku przedstawił on "Kanony Milla", które dotyczą wnioskowania "od szczegółu do ogółu" tzw. rozumienie indukcyjne.

• Pierwszy kanon dotyczy metody zgodności
• Drugi kanon dotyczy metody różnicy
• Trzeci kanon dotyczy metody łączonej
• Czwarty kanon dotyczy metody zmian towarzyszących
• Piąty kanon dotyczy metody reszt

Utylitaryzm

Utylitaryzm - nazwa tego pojęcia pochodzi od łacińskiego słowa utilis co oznacza użyteczny. Filozofia ta opiera się na tym, że przydatne są tylko te czynności, które przynoszą pozytywne skutki. John Stuart Mill był zwolennikiem tej filozofii oraz przyczynił się do jej rozpowszechnienia. Tak jak inni utylitaryści uważał on, że działania, których się podejmujmy powinny przynosić korzyść a dokładnie szczęścia. Tylko takie zachowania można uznać za dobre a wszystkie inne, które przysparzają cierpienia należy odrzucić. Dla Johna Stuarta Milla ważna jest również jakość. Popularyzował on, że ważniejsza jest ranga przyjemności a nie to jak często jej doświadczamy. Nie uznawał on kłamstwa twierdzi, że wprowadzenie kogoś w błąd w sposób planowany lub nieplanowany przyczynia się do negatywnych skutków. Konsekwencją czego jest stracenie wiarygodności oraz zaufania bliźniego. (J.Kucharski, 2014, s 86-92)

Feminizm

Na poglądy Johna Stuarta Milla względem feminizmu wielki wpływ miała jego żoną Harriet Taylor. Na początku tworzyli oni eseje dotyczące takich sprawa jak rozwód i małżeństwo. W trakcie pracy nad ich wspólną książką: "Poddaństwo kobiet", Harrieta umiera z powodu gruźlicy. Dzieło po jej śmierci dokańcza John Stuart Mill. Praca dotyczy równouprawnień kobiet. Poruszane są tam takie kwestie jak: czynne i bierne prawo wyborcze, prawa do edukacji, możliwość wykonywania zawodów zarezerwowanych tylko dla mężczyzn, problem znęcania się nad kobietami. Książka ta wywołała dużo dyskusji na temat emancypacji kobiet.

Podczas swojego urzędowania jako poseł walczył o to aby kobiety mogły otrzymać prawo wyborcze. W 1867 decyduje się na zaproponowanie poprawki do Drugiej reformy wyborczej Disraelego. Niestety John Stuart Mill nie otrzymuje dużego poparcia. Spowodowane to było niechęcią członków Izby Gmin do równouprawnień kobiet.

(R. Ludwikowski, J. Woleński, 1979, s. 134)

Dzieła

• 1843-"A System of Logic, Ratiocinative and Inductive"("System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej")
• 1848-"Zasady ekonomii politycznej"
• 1859-"On Liberty"("O wolności")
• 1861-"Considerations on Representative Government"("O rządzie reprezentacyjnym")
• 1863-"Utilitarism"("Utylitaryzm’’)
• 1865-"Auguste Comte and Positivism"
• 1869-"The Subjection of Women"("Poddaństwo kobiet")
• 1873-"Autobiografia"
• 1874-"Nature, the Utility of Religion and Theism"

John Stuart Mill — artykuły polecane

Friedrich Hayek — Amartya Sen — Abraham Maslow — Friedrich Engels — Karol Marks — Ekonomia klasyczna — Mary Parker Follett — Johann Plenge — Doktryna

Bibliografia

• Kucharski J. (2014), Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej, Wydawnictwo WAM, Kraków
• Landreth H., Colander D. (2005), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Ludwikowski R., Woleński J. (1979), J.S. Mill, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa
• Nowak M. (2016), Typologia etyki utylitarystycznej a moralność biegłego rewidenta i księgowego, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 2(80/2)
• Rabinowicz W., Saja K. (2010), Utylitaryzm preferencji poprzez zmianę preferencji?, Analiza i Egzystencja, nr 12
• Radzka B. (2010), Zróżnicowanie wynagrodzeń w perspektywie sprawiedliwości dystrybutywnej, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 73(2)
• Strona internetowa: John Stuart Mill, Stanford Encyclopedia of Philosophy
• Szaleniec M. (2006), John Stuart Mill - ostatni z wielkich klasyków, Warszawa

Autor: Elżbieta Kochanek, Renata Kudłacik