Założenia koncepcji wariantowania

Projektowanie organizatorskie zajmuje znaczące miejsce w koncepcjach badania organizacji. W skład analizy działań obejmującej proces usprawniania organizacji wchodzą następujące procedury:

• badania nad zadaniem projektowym
• wariantowanie rozwiązań organizacyjnych
• czynności zmierzające do opracowania projektu rozwiązania

Wariantowanie rozwiązań organizacyjnych wiąże się z problemami cząstkowymi takimi jak: tworzenie wariantów rozwiązań, ustalenie kryteriów oceny, ocena i wybór racjonalnego rozwiązywania optymalnego. Pomiędzy wymienionymi kwestiami występują następujące powiązania:

• merytoryczne (biorą swój początek z zadania, które powinno zostać wykonane; wiążąc problemy cząstkowe przedstawiają wieloaspektowe zależności występujące wśród nich)
• formalne (wyznaczają kolejność rozwiązywania problemów)
• metodyczne (określają metod i techniki pomocniczych, wyznaczające kolejne działania)

W skład wariantowania rozwiązań organizacyjnych wchodzą następujące cząstkowe problemy badawcze:

• analiza potrzeb problemu cząstkowego dla potrzeb jego wariantowania
• tworzenie wariantów rozwiązań
• ustalenie kryteriów oceny
• ocena i wybór racjonalnego wariantu rozwiązania organizacyjnego

Założenia badawcze metody wariantowania rozwiązań organizacyjnych tworzą dwie grupy:

• Wynikające z faktu, że ta propozycja metodyczna jest fragmentem metodyki projektowania organizacyjnego
• Odnoszące się do samej metody oraz związane z poszczególnymi jej problemami cząstkowymi

Koncepcje wariantowania mogą być oparte na:

• zasadzie kombinatoryjnej,
• uniwersalności.

Założenia odnoszące się do poszczególnych problemów cząstkowych:

• analiza problemu projektowego dla potrzeb wariantowania

przedstawienie metody wyrażenia kwestii organizacyjnej, koncentrującej się na jej najważniejszych cechach i uwzględniającej tylko je w wariantowaniu założenie generalnych wytycznych oceny rozwiązań, przesłanka ta ma na celu przedstawienie sytuacyjnych konieczności funkcjonowania systemu wytwórczego oraz ustalenie uzgodnionej zasady wyboru sensownego rozwiązania organizacyjnego (wybór może być dokonywany w warunkach ryzyka i niepewności lub w warunkach niepewności; ustalono, że taktyką wyboru będzie reguła addytywnych różnic użyteczności)

• tworzenie wariantów rozwiązań

wszystkie zagadnienia i problemy można opisać w oparciu o uzgodnione elementy składowe; dla kwestii organizacyjnej będą to jej parametry P1 P2 P3 P 4; sposób jaki dobieramy musi gwarantować, realizacje zadania z uwzględnieniem wymagań narzuconych przez analizę kombinatoryczną; poszczególnym parametrom można przyporządkować pewne wartości; stosując tą taktykę stwarzamy zbiory parametrów i odpowiadających im wartości

Tab. 1. Schemat morfologii problemu organizacyjnego

Parametry	Wartości parametrów
P1 P2 P3 . . . Pr	1	2	3	4	......	M
	P11 P12 P13 . . . Pr1	P12 P22 P32 . . . Pr2	P13 P23 P33 . . . Pr3	P14 P24 P34 . . . Pr4	....... ....... ....... ....... ....... .... ......	P1m P2m P3m . . . Prm

Źródło: M. Lisiński, Wariantowanie w projektowaniu ekonomicznym

Wybierając z każdego zbioru po jednym i tylko jednym elemencie, otrzymujemy r-połączenie, będące zestawieniem jednej wartości z każdego parametru, np (P12, P22, P34..... Prm.); następnie szukamy podzbioru, z którego będzie dokonywany wybór wariantu racjonalnego; badanie morfologiczne będzie brać się z ilości wariantów rozwiązań, które są przedmiotem badania; mając na uwadze sprawne zredukowanie zbioru zestawień wartości parametrów, a także nie pominięcie żądnego nie interesującego wariantu, przyjmiemy w badaniu morfologicznym zasadę badania wszystkich r - połączeń iloczynu morfologicznego.

• ustalenie kryteriów oceny rozwiązań

w ramach realizacji wyboru kryterialnego z początku ustala się zbiór kryteriów, który z kolei pozawala na znalezienie klucza kompromisowego; tworzy to podstawę dla ustalenia propozycji metodycznych określenia kryteriów oceny rozwiązań

• ocena i wybór racjonalnego wariantu rozwiązania organizacyjnego

wiąże się ściśle się z addytywnymi różnicami użyteczności jako taktyki wyboru wśród wariantów organizacyjnych

TL;DR

Artykuł omawia proces wariantowania rozwiązań organizacyjnych. Badanie obejmuje analizę problemu, tworzenie wariantów rozwiązań, ustalanie kryteriów oceny i wybór optymalnego rozwiązania. Wariantowanie może być oparte na zasadzie kombinatoryjnej lub uniwersalności. Badanie morfologiczne polega na wyborze po jednym elemencie z każdego parametru. Ocena i wybór wariantu wiąże się z addytywnymi różnicami użyteczności.

Założenia koncepcji wariantowania — artykuły polecane

Podejście systemowe — Cykl organizacyjny — Podejście opisowo-ulepszające — Planowanie przestrzenne zakładu — Badania operacyjne — Metodyka badania potrzeb informacyjnych — Analiza wartości — Badanie pracy biurowej — Analiza progowa

Bibliografia

• Lisiński M. (1992), Wariantowanie w projektowaniu ekonomicznym, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Stabryła A. (1995), Zarządzanie rozwojem firmy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków

Autor: Kaja Żurek