Ksenofilia

Ksenofilia
Polecane artykuły
Ksenofobia Subkultura Nepotyzm Alienacja Problem społeczny Patriotyzm lokalny Asymilacja Kumoterstwo Kultura narodowa

Ksenofilia – postawa charakteryzująca się zamiłowaniem do kultury obcej, szacunkiem do praktyk, wierzeń innych niż własne. Jest przeciwieństwem ksenofobii, czyli nietolerancji, a czasem nawet nienawiści wobec osób spoza obszaru danego kraju, wyznawanych przez nie wartości i religii, jaką praktykują. Zarówno jedno, jak i drugie zachowanie może przybierać formę zgeneralizowaną i skonkretyzowaną. Zgeneralizowana dotyczyć będzie ogółu, to jest wszystkich grup zagranicznych, druga natomiast wskazuje na konkretne, wybrane jednostki.

Rozwój ksenofilii

Pojęcia "ksenofilia” jako pierwszy użył określając wyżej opisane zachowanie holenderski psycholog społeczny i badacz różnic kulturowych - Geert Hofstede. W swojej pracy zatytułowanej "Kultury i organizacje” słowo to ściśle związał z kontaktem międzykulturowym. Głównie chodzi tu o reakcję, jaka towarzyszy miejscowym w wyniku spotkania z obcokrajowcem. W rozdziale "Etnocentryzm i ksenofilia” wyróżnia cztery typy reakcji psychologicznych, które kolejno po sobie następują. Pierwszą z nich jest ciekawość-w wyniku pojawienia się osoby z zewnątrz, często różniącej się od tubylców nie tylko wyglądem, ale zachowaniem i kulturą naturalnym zachowaniem ze strony mieszkańców jest zainteresowanie. W momencie, w którym obcokrajowiec zdecyduje się na dłuższy pobyt ciekawość przeradza się w etnocentryzm. Grupa zamieszkująca terytorium będzie próbowała ocenić przybysza według własnych norm społecznych i kulturowych. Towarzyszy temu lęk spowodowany obawą na ile i czy w ogóle obcy zechce przyjąć miejscową kulturę. Najczęściej taka ocena wypada negatywnie. Trzecia faza (policentryzm) następuje gdy wizyty sporadyczne przeradzają się w częste i regularne. Wśród tubylców pojawiają się odczucia sprzeczne, uznanie że ocenianie ich według własnych zasad nie jest dobrym miernikiem i wymaga większego zaznajomienia się z ich kulturą. Co więcej, niektórym z nich udaje się nawet nawiązać nić porozumienia poprzez akceptację ich odmienności. Coraz częstsze kontakty stopniowo przerodzić się mogą w ostatnią fazę- ksenofilię, czyli przesadne umiłowanie do kultury obcej i obcokrajowców. Geert Hofstede zaznacza jednak, że nie jest to warunek, a spotkanie z cudzoziemcami może, ale nie musi wyzwalać opisywanego zachowania. Badacz dodaje również, że zarówno etnocentryzm, jak i ksenofilia są skrajnościami i przypisuje im charakter negatywny.

Postawa przesadnej fascynacji kulturą cudzą może prowadzić do skrajności- czyli uznawania wszystkiego co nieobce za gorsze i traktowanie wytworów własnej kultury jako nieistotne lub mało znaczące. Ksenofil często przekonany jest o tym, że trawa po drugiej stronie jest bardziej zielona. Ignoruje i nie docenia spuścizny kulturowej kraju, z którego pochodzi. Ksenofilii nie można jednak kategoryzować jako wyłącznie negatywnego przejawu ludzkiego zachowania, jako że w taki właśnie sposób holenderski uczony ją scharakteryzował. Trafniej należałoby ksenofilię określić mianem zasadniczo normalnej relacji, a postawę opisaną przez Hofstede bardziej sklasyfikować jako ksenocentryzm.

Przytaczając wyżej wspomnianą klasyfikację form ksenofilii na zgeneralizowaną i skonkretyzowaną łatwo dostrzec, że częściej jednak do czynienia mamy z tą drugą, gdzie możemy wskazać na konkretne jednostki, grupy społeczne. Dlatego też nie powinno się jej traktować jako ogólnie pozytywnej postawy wobec wszystkich. Często przedmiotem zainteresowania, fascynacji stają się jedynie wybrane aspekty na przykład kultury zagranicznej.

Inny podział ksenofilii

Ze względu na to, do kogo lub czego odnosi się postawa zjawiska, ksenofilię podzielić można również na dwa podtypy. Pierwszym z nich jest ksenofilia osiągnięć- przedmiotem fascynacji są zatem osiągnięcia lub dokonania poszczególnych kultur. Można tutaj brać pod uwagę zarówno sztukę, czy literaturę, jak i ustroje prawne, sposób prowadzenia polityki w kraju. Ksenofilia osiągnięć zazwyczaj dotyczyć będzie krajów, kultur, które dopiero niedawno zostały wzięte pod lupę przez międzynarodową opinię publiczną, jak na przykład Japonia, Tajlandia. Wnioskować jednak można, że z ksenofilią osiągnięć spotkać się można dość rzadko. Częściej i bardziej powszechną postawą jest ksenofobia osiągnięć, to jest nienawiść i uprzedzenie do kultury, religii, która jest nam obca wywołane poczuciem niosącego za sobą zagrożenia. Doskonałym przykładem może być kultura arabska w relacji z Europejczykami. Druga z kolei to ksenofilia losu- istotne będą tutaj nie dokonania, czy osiągnięcia cywilizacyjne, ale specyficzny los, dzieje narodu lub grupy społecznej. Często odnosi się do grup pokrzywdzonych, z trudną historią i bolesnymi wydarzeniami. Grupy te reprezentować mogą wartości, z którymi dane osoby będą się uosabiać i zachowywać wobec nich respekt. G. Pyszczek w swojej pracy "Ksenofilia jako fenomen kulturowy” za przykład podaje rdzennych mieszkańców Ameryki- Indian. Wskazuje na nich, jako na synonim walki o niezależność i zachowanie godności osobistej, która pomimo poniesionej przez Indian porażki jest godna szacunku.

Bibliografia

• Bodziany M. (red.) (2015). "Społeczeństwo a wojna. Kryzysy społeczne i konflikty kultur", Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wrocław, s. 6
• Europejski Ruch Młodzieży przeciwko Rasizmowi, Ksenofobii, Przejawom Antysemityzmu i Nietolerancji (2003). Każdy inny, wszyscy równi..., Harcerskie Biuro Wydawnicze Horyzonty, Warszawa
• Hofstede G., Hofstede G. J. (2007). Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu. Wydanie II zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 339
• Pyszczek G. (2015). Ksenofilia jako fenomen kulturowy, Górnośląskie Studia Socjologiczne, Seria Nowa 6, 85-100, Warszawa, s. 87-91
• Słownik Języka Polskiego PWN

Przypisy

Autor: Magdalena Wójcik