Szklany sufit

Szklany sufit
Polecane artykuły
Baby Boomer Generacja X Klasa wyższa Status społeczny Nepotyzm Generacja Y Białe kołnierzyki Prestiż Stratyfikacja

Szklany sufit (ang. glass ceiling) - ograniczenia, niewidzialne bariery związane z awansem i zajmowaniem kierowniczych stanowisk, głównie przez kobiety (czasem także przez osoby niepełnosprawne lub mniejszości narodowe czy też etniczne). Ta niewidzialna bariera oddziela kobiety od wysokich szczebli kariery, co uniemożliwia im awans na sam szczyt. Szklanym sufitem nazywamy przeszkody, na które napotykają się kobiety. Mimo lepszego wykształcenia kobiet (wykształcenie wyższe w 2002 roku miało 10,4% kobiet oraz 9,3% mężczyzn), to mężczyźni zajmują wyższe stanowiska w firmach (Polkowska D. 2007, s. 234). Istnienie tego zjawiska spowodowane jest w głównej mierze przypisywaniem kobietom pewnych ról w społeczeństwie. Tradycyjny podział obowiązków kobiety polega na macierzyństwie oraz na dbaniu o gospodarstwo domowe. Z powodu występowania tego zjawiska, wiele kobiet decyduje się na założenie własnej firmy.

Termin glass ceiling (dosłownie szklany sufit) pojawił się w krajach anglosaskich i oznacza barierę, która uniemożliwia kobietom (ale także innym słabym grupom, na przykład mniejszościom narodowym) awans na sam szczyt organizacji (korporacji).

Jakie cechy charakteru są przypisywane w głównej mierze kobietom? "Emocjonalność, uległość, wrażliwość, zależność od innych." Takie cechy przypisywane kobietom, utrudniają im możliwość objęcia stanowisk wyższego szczebla (Marciniak A. 2007 Niewidzialne bariery kobiet - Apokryf "Szklanego sufitu”?, s. 12).

Zjawisko Szklanego sufitu, osłabia się powoli wraz z upływem czasu, spowodowane jest to stopniową akceptacją społeczeństwa na dwie role kobiety (rolę matki oraz rolę kobiety odnoszącej sukcesy zawodowe). Kolejnym powodem jest wzrost świadomości dyskryminacji kobiet oraz znacznie większa akceptacja szefa jako kobiety. Jednakże wyniki przedstawione przez ISP oznaczają, że jeszcze przez wiele lat zjawisko szklanego sufitu będzie problemem polskich kobiet (Badanie ISP "Szklany sufit” - Bariery i Ograniczenia Karier Kobiet, 2003, s. 3).

Statystyki

Udział kobiet w polskim sejmie wynosi zaledwie 20%, natomiast w polskim senacie 23%. Porównując statystyki, w Szwecji, w parlamencie oraz rządzie zasiada aż 45% kobiet. Udział kobiet w świecie polskiego biznesu z ogółu zatrudnionych około 42% stanowią kobiety, jednakże stanowiska dyrektorów lub prezesów obejmuje zaledwie 2-3% kobiet. Nawet w tak sfeminizowanej branży jaką jest edukacja, niewiele kobiet jest na najwyższych szczeblach. W szkołach podstawowych zatrudnionych jest aż 86% kobiet, jednakże znaczna większość jedynie na stanowiskach najniższego szczebla (Budrowska B. 2004, s. 6-8). (Badanie na zlecenie Instytutu Spraw Publicznych)

Rodzaje barier kobiecych karier

• bariera wewnętrzna (brak wiary w siebie, brak wiary w swoje umiejętności, brak wiary w swoje możliwości),
• bariera społeczna, wmieszanie roli tradycyjnej - macierzyństwo,
• bariera mentalna, czynniki zewnętrzne (homogeniczność elit, stereotypowe opinie na temat funkcjonowania kobiet, ogólne nastawienie dyskryminacyjne)

(Budrowska B. 2004, s. 10-18)

Pojęcia pokrewne

1. szklana ściana występuje w sytuacji, gdy utrudniony jest awans z funkcji wspomagających (pomocniczych) na funkcje kierownicze, ponieważ zatrudnieni tego typu nie mają doświadczenia, które potrzebne jest na wyższych stanowiskach menedżerskich (Budrowska B. 2004, s. 6).
2. lepka podłoga, pojęcie odnoszące się do zawodów o niskim statusie, w których nie ma większych możliwości awansu - "osoby wykonujące te zawody “przylepione” są na najniższym poziomie (np. praca urzędnika, sekretarki, kosmetyczki, krawcowej czy pomocy domowej)", (Budrowska B., 2004, "Szklany sufit", czyli co blokuje kariery kobiet, "Kultura i Historia", nr 6, s. 6).
3. szklane ruchome schody to pojęcie, które odnosi się do sytuacji, gdzie mężczyzna jest uprzywilejowany w profesjach tradycyjnie kultywowanych przez kobiety (Budrowska B. 2004, s. 6).

Bibliografia

• Budrowska B., Duch D., Titkow A. (2003), Szklany sufit: bariery i ograniczenia karier polskich kobiet. Raport z badań jakościowych., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa
• Gawrycka M., Wasilczuk J., Zwiech P. (2010), Szklany sufit i ruchome schody: kobiety na rynku pracy, CeDeWu, Warszawa
• Klimek S. (2013), Współczesna kobieta na rynku pracy i jej rola w społeczeństwie, "Krakowskie Studia Małopolskie", nr 18
• Kostera M. (red.) (2008), Nowe kierunki w zarządzaniu., Wydawnictwa Akademicki i Profesjonalne, Warszawa
• Polkowska D. (2007), Bariery w dostępie kobiet do rynku pracy, a kontrakt płci, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny.", nr 1
• Titkow A. (2003), Szklany sufit: bariery i ograniczenia karier kobiet: monografia zjawiska., Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa

Autor: Hang Claudia Ngo Thanh