Proaktywność
| Proaktywność |
|---|
| Polecane artykuły |
Proaktywność - jest intencjonalnym oddziaływaniem na środowisko, podejmowaniem aktywnych działań na rzecz modyfikacji otaczającego nas świata. Zachowania proaktywne to coś więcej niż odpowiedź na bodźce płynące z otoczenia. Jednostki proaktywne postępują w duchu pozytywnej korzyści nie tylko dla siebie, ale i dla innych uczestników sytuacji. Istotą proaktywności jest inicjatywa, która powoduje zmianę bez zależności od innych czynników [1].
Do głównych kryteriów zachowań proaktywnych należy siła woli oraz wpływ na otoczenie [2], zaś głównym wyróżnikiem charakterystycznym dla ludzi proaktywnych jest podporządkowanie bodźców wartościom [3].
Podkreśla się, że proaktywność jest cechą wrodzoną [4], zaś energia i koncentracja na działaniu najbardziej przejawia się w obszarach życia, w których dana jednostka jest w stanie poszerzać swój krąg wpływu [5].
Postawa proaktywna wyraża się również poprzez motywację do zdobywania nowych osiągnięć oraz dążenie do realizacji zadań i wyzwań w sytuacjach nietypowych, będących wynikiem funkcjonowania w burzliwym otoczeniu [6].
Cechy osoby proaktywnej
Thomas Bateman i J. Michel Crant wyróżnili siedem atrybutów osoby proaktywnej [7]:
- Poszukiwanie możliwości zmiany. Osoby proaktywne podejmują czynności, działania prowadzące do zmiany, a jeśli nie mają takich zasobów to starają się przekształcić sytuacje tak, by osiągnąć zamierzony cel.
- Obieranie celów ukierunkowanych na zmianę. Osoby proaktywne nie poprzestają na osiąganiu trudnych zadań, ale bardziej skupiają się na zmianach, które wpływają na perspektywę patrzenia innych ludzi. Większe zaangażowanie przejawia się nie poprzez dużą ilość pracy, a raczej jej jakość (wyjście poza stereotypy, definicje, nakazy i zakazy).
- Przewidywanie problemów i podjęcie starań zabezpieczających. Jednostki proaktywne analizują własne sukcesy, dokonują oceny podjętych działań i ich efektów, szacują możliwość wystąpienia zagrożenia i synchronicznie próbują to zagrożenie oddalić, również poprzez modelowanie działań innych osób.
- Wykonywanie różnych zadań lub realizowanie zadań w sposób odmienny niż dotychczas. Osoby proaktywne poszukując warunków do osiągnięcia celu nie zwracają uwagi na ograniczenia tradycji a bardziej aranżują nowe wzorce zachowań. Ich zachowanie oceniane jest przez innych jako coś kreatywnego, innowacyjnego, oryginalnego i obejmuje uczestnictwo, dobrowolne i bezinteresowne zaangażowanie, wychodzenie z propozycjami, inaugurowanie działań oraz ich intensywne realizowanie.
- Postawa życiowa intensywnej aktywności. Osoby proaktywne cechują się ciągłym próbowaniem również z perspektywą ryzyka i odpowiedzialności. Wyszukiwanie nowych rozwiązań nie kończy się na koncepcji, idei czy w chwili gdy pojawia się opór.
- Upartość, niezmienność planów. Osoby proaktywne nie działają z klapkami na oczach, nie mają obsesji jednej drogi do osiągnięcia celu, są w stanie zmienić sposób postępowania jeśli widzą, że on zawodzi lub gdy wymagają tego okoliczności. Jednocześnie są wytrwałe w dążeniu do celu.
- Osiąganie celów i wykazywanie się rzeczywistymi sukcesami. Osoby proaktywne prężnie uruchamiają zmiany emanując swoją aktywną postawą na innych, na inne procesy czy organizacje.
Przypisy
Bibliografia
- Bańka A. (2016), Proaktywność a tryby samoregulacji, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań
- Covey S. (2014), 7 nawyków skutecznego działania, Rebis, Poznań
- Piórkowska K. (2015), Koncepcja resilience z perspektywy proaktywnych strategii behawioralnych, Marketing i Rynek, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Przyborowska B. (2006), Przyszłość kształcenia w kulturze wysokiej tolerancji niepewności, Rocznik Andragogiczny, 2006, 21-27
- Woźniak U. (2016), Proaktywność w kontekście zmian kariery zawodowej, Zeszyt Naukowy WSZiB w Krakowie, nr 42
Autor: Michał Mazak
