Klasa wyższa

Klasa wyższa - w stratyfikacji społecznej najwyżej położona klasa społeczna, której członkowie mają uprzywilejowany dostęp do dóbr, przeważnie ze względu na wysokie dochody. Cecha, która wyróżnia tę klasę, to wysoki prestiż. Członków klasy wyższej możemy sklasyfikować jako grupę, która ma uprzywilejowany dostęp do kapitału ekonomicznego, kulturowego oraz społecznego. Klasę wyższą tworzą przedstawiciele różnych środowisk, dlatego można stwierdzić, że jest ona wewnętrznie niejednolita. Podstawowymi wyróżnikami klasy wyższej są: zawód, stanowisko, dochody, pochodzenie kapitału, koncentracja majątku oraz sposoby jego pomnażania. Klasę wyższą możemy zdefiniować jako wyodrębnioną grupę społeczną, którą charakteryzują określone normy zachowań i interakcje oraz która posiada własne wzorce, przekonania oraz tożsamość. (M. Bombol 2012, s. 30-31)

TL;DR

Klasa wyższa to najwyżej położona klasa społeczna, która ma uprzywilejowany dostęp do dóbr i wysoki prestiż. Przynależność do klasy wyższej zależy głównie od zamożności i wykonywanego zawodu. Klasa wyższa różni się od elity społecznej, która obejmuje nielicznych ludzi o najwyższym statusie. Przedstawiciele klasy wyższej charakteryzują się wysokim statusem, wpływem politycznym, wysokimi dochodami i szacunkiem ze strony niższych klas społecznych. Przejście do klasy wyższej jest trudne i wymaga pochodzenia i koligacji rodzinnych. Historia klasy wyższej sięga czasów szlacheckich, arystokratycznych i magnackich.

Podział społeczeństwa na klasy

Istnieje kilka różnych podziałów społeczeństwa na klasy. Podstawowy podział wyróżnia: klasę wyższą, klasę średnią oraz klasę niższą. O przynależności do danej klasy decyduje najczęściej poziom zamożności oraz wykonywany zawód. "Klasa społeczna to wielka kategoria ludzi o podobnym statusie ekonomicznym, który ma wpływ na ich styl życia". (M. Bombol 2012, s. 18) Przejście z jednej klasy do drugiej jest możliwe na dwa sposoby: w górę (np. z klasy średniej do wyższej) oraz w dół (np. z klasy średniej do niższej). Klasy opierają się głównie na różnicach ekonomicznych jednostek oraz nierównościach w stanie posiadania i dostępu do majątku (M. Bombol 2012, s. 18)

Klasa wyższa a elita społeczna

Pojęcia klasa wyższa jest związane z hasłem elita społeczna. Elita to grupa ludzi, która wyróżnia się z danej społeczności ze względu na posiadanie cenionych cech lub dóbr, które świadczą o najwyższym statusie. Pojęcie elity jest szersze od pojęcia klasy wyższej, jednak nie oznacza to, że elita obejmuje większą liczbę jednostek. Ludzie określani mianem elity to nieliczni członkowie danej zbiorowości. W podstawowym rozumieniu do elity zalicza się przede wszystkim władców, biznesmenów z wielkich spółek, polityków (Kaaz K. 2004, s. 9-10)

Cechy przedstawicieli klasy wyższej

Wyróżnia się kilka cech, które społeczeństwo przyjęło za tożsame z przedstawicielami klasy wyższej. Między innymi są to:

• wysoki status społeczny
• związek z elitami rządzącymi, również na poziomie rodzinnym
• wpływ i polityczna moc sprawcza
• wysokie dochody, które wiążą się z łatwiejszym dostępem do dóbr i usług
• szacunek, uznanie oraz prestiż ze strony osób zaliczanych do niższych klas społecznych
• duże zróżnicowanie wewnętrzne (odmienne postawy wobec pieniądza, realizowane wzorce konsumpcji oraz różne źródła bogactwa)
• grupa będąca niewielkim odsetkiem społeczeństwa
• grupa wzorcotwórcza
• grupa cechująca się pracowitością, dyscypliną oraz większą chęcią przeznaczania pieniędzy na dobra mające charakter inwestycyjny a nie konsumpcyjny
• obiekt zainteresowania mediów.

Za charakterystyczne atrybuty klasy wyższej uznaje się także: poczucie ekskluzywności, przekonanie o byciu kimś lepszym oraz solidarność grupowa. Przedstawiciele tej klasy dokonują działań przystosowawczych do elity, takich jak: przyzwyczajanie i przygotowanie dzieci do używania szczególnego języka, nauka wyrafinowanych manier, zachowań, sposobu myślenia, noszenia ubrań i smaku. Brak dobrego pochodzenia oraz koligacji rodzinnych uniemożliwiają należenie do klasy wyższej. Przejście do klasy wyższej jest bardzo skomplikowane i nie jest tak powszechne oraz stosunkowo łatwe, jak przejście z klasy niższej do średniej (M. Bombol 2012, s. 32-33)

Historia kształtowania się klasy wyższej

W dawnych czasach członkowie klasy wyższej nie musieli pracować, ponieważ korzystali z dotychczas zebranego bogactwa oraz dziedziczonych przywilejów. W wielu krajach bycie członkiem klasy wyższej wiążę się z dziedziczoną własnością ziemi. W przeszłości klasy rządzące wyróżniały się samym faktem posiadania oraz zagospodarowania czasu wolnego. Istnieje pojęcie tzw. klasy próżniaczej, która charakteryzowała się skłonnością do manifestacyjnego próżnowania. Geneza klasy wyższej ma swój początek w pochodzeniu szlacheckim, arystokratycznym, magnackim oraz w pochodzeniu z bogatego mieszczaństwa. Arystokracja była wyodrębnioną grupą społeczną do której należeli najlepsi. Powstawała najczęściej drogą wyboru, na podstawie czynników rozróżniających uprzywilejowane osoby od reszty. Cechą odróżniającą szlachtę od reszty społeczeństwa była przynależność do danego rodu, który posiadał prawo do używania herbu. Szlachta charakteryzowała się odrębną kulturą, innym strojem, językiem, literaturą oraz sposobem życia. Tytuł szlachecki był dziedziczony w linii męskiej. Magnaterią nazywamy członków rodów magnackich, a w późniejszym okresie także posiadaczy tytułów: książąt, hrabiów, baronów, margrabiów. Posiadali oni własne miasta, wsie i wojsko, jednak mieli takie same prawa polityczne, jak pozostała część szlachty. Ziemianie to najczęściej przedstawiciele średniej lub drobnej szlachty. Podstawowa cecha tej warstwy społecznej to dziedziczna przynależność oraz posiadanie i użytkowanie ziemi (M. Bombol 2012, s. 48-54)

Klasa wyższa — artykuły polecane

Stratyfikacja — Subkultura — Społeczeństwo — Prestiż — Kultura narodowa — Wartość użytkowa — Klasa średnia — Status społeczny — Generacja Y

Bibliografia

• Bombol M. (2012) Kształtująca się polska klasa wyższa: Szkice ekonomiczno-społeczne, Oficyna wydawnicza, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa
• Cebula M. (2015) Czy klasy społeczne się liczą? O (nie)przydatności analiz klasowych dla potrzeb marketingu, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Socjologii
• Górniak J. (2018) "Inteligencja" i "elita" jako kategorie społeczne a kształcenie akademickie, Uniwersytet Jagielloński, Polska Akademia Umiejętności, tom V
• Kaaz K. (2004) Klasa wyższa czy elita?: rozważania nad wyższymi warstwami społeczeństwa po 1989 r., Kultura i Edukacja nr 3, 7-18
• Słaby T. (2014), Merkantylizm psychiczny jako źródło jakości życia zalążkowej klasy wyższej w Polsce, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, nr 4

Autor: Justyna Świerczek