Preferencje konsumenta

Preferencje konsumenta wynikają z tego, iż dąży on do zaspokojenia swoich potrzeb, spośród wielu dostępnych na rynku dóbr wybiera te które odpowiadają jego oczekiwaniom. Wybory te są odzwierciedleniem jego gustów, upodobań oraz osobowości, stanowią determinantę popytu precyzując, co ludzie chcą kupić. (A. I. Szymańska 2012, s. 67)

Przy wyborze odpowiednich dóbr przez konsumentów duży wpływ mają takie czynniki jak: wiek, stan rodzinny, gust, poziom wykształcenia, potrzeby egzystencjalne oraz rozwój społeczno-gospodarczy. Konsument dążąc do maksymalnego zaspokojenia swoich potrzeb kieruje się przesłankami racjonalnymi, a także standardami jakie panują w grupie społecznej do której przynależy (A. I. Szymańska 2012, s. 67)

Konsument posiadając ograniczone zasoby finansowe musi dokonać porównania użyteczności różnych dóbr oraz ich kombinacji a następnie wybrać te, które dadzą mu największe zadowolenie. Określa on również, które kombinacje dóbr są dla niego obojętne, czyli jednakowo użyteczne (Dach 2005, s. 99)

Wybory dokonywane przez konsumentów nie tylko zależą od jego możliwości finansowych, ale także od pragnień i chęci. Podczas podejmowania decyzji o sposobie wydawania posiadanych pieniędzy istotną rolę odgrywa także gust konsumenta. Czynniki determinujące zachowania konsumentów można podzielić na czynniki wewnętrzne o charakterze psychologicznym oraz zewnętrzne. Ten typ klasyfikacji proponuje m.in. jw. Wiktor.

Czynniki wewnętrzne to czynniki psychologiczne, które ściśle związane są ze światem wewnętrznym człowieka. Są one niepowtarzalne, odmienne oraz indywidualne dla każdej jednostki. Są określone przez cechy osobowościowe.

Czynniki zewnętrzne, oddziałujące na człowieka, to przede wszystkim otoczenie, w jakim on żyje. Wymienić tu można czynniki demograficzno-ekonomiczne, społeczne, kulturowe oraz marketingowe. Czynniki te w znacznym stopniu kształtują preferencje konsumenta (A. I. Szymańska 2012, s. 67)

Plan konsumpcji każdego konsumenta można przedstawić schematycznie w postaci wektora (Zawadzka 2002, s. 237):

$y={y1,y2,...,yn}$

gdzie y1, y2,..., yn - towary i usługi, które chce nabyć dany konsument.

Dla danego konsumenta może istnieć wiele alternatywnych planów konsumpcji. Struktura ta jest różna w poszczególnych gospodarstwach domowych. Na potrzeby danego gospodarstwa domowego wpływają takie czynniki jak m.in (Zawadzka 2002, s. 237):

• wiek
• stan rodziny
• płeć
• gust
• poziom wykształcenia

Część zapotrzebowania wynika z konieczności zaspokojenia potrzeb biologicznych, określanych także jako potrzeby egzystencjalne, a część z zapotrzebowania na dobre i usługi jest zależna od otoczenia społeczno - ekonomicznego

Mówiąc o subiektywnym stosunku osób do dóbr ekonomiści posługują się określeniem preferencje. Dopiera odwołanie się do preferencji konsumenta pozwala pokazać, jaki koszyk dóbr uzna on za najlepszy.

TL;DR

Preferencje konsumenta są determinowane przez jego potrzeby, gusty, osobowość i czynniki zewnętrzne. Konsument dokonuje wyboru dóbr na podstawie swoich możliwości finansowych i preferencji. Preferencje konsumenta są określane przez czynniki psychologiczne i otoczenie społeczno-ekonomiczne. Preferencje konsumenta są oparte na porównywaniu koszyków dóbr i są zgodne z aksjomatami teorii konsumenta. Celem konsumenta jest uzyskanie maksymalnej użyteczności z konsumpcji. Maksymalna użyteczność jest osiągana poprzez zmniejszanie użyteczności krańcowej kolejnych jednostek dobra. Konsument może przedstawiać swoje preferencje za pomocą krzywej obojętności.

Założenia

Założenia dotyczące preferencji konsumenta [ Zawadzka 2002, s. 237 ]:

1. Konsument umie porównywać koszyk dóbr. Potrafi powiedzieć, czy kombinację (x1, x2) przedkłada nad (y1, y2), albo czy zestaw (z1, z2) jest dla niego tak samo dobry jak (d1, d2) i jest mu obojętne który wybierze
2. Konsument porównuje pary zestawów dóbr w sposób wewnętrznie spójny. Jeśli wybiera koszyk (x1, x2) mogąc dostać (y1, y2), a spośród (y1, y2) i (z1, z2) woli (y1, y2), to mając do dyspozycji (x1, x2) i (z1, z2) wybierze (x1, x2).

W tym kontekście mówimy o wewnętrznej spójności wyboru czyli o racjonalności postępowania konsumenta i konsekwentnym przestrzeganiu zasad wg których porządkuje koszyki.

1. Każdy koszyk dóbr jest nie gorszy od samego siebie
2. Konsument woli mieć więcej dóbr niż mniej. Jeśli konsument wybiera spośród dwóch koszyków (x, y)i (x', y) gdzie X'>x to bardziej pożądany jest dla niego koszyk (x', y) czyli (x', y) > (x, y). Z tego założenia wynika, że konsument woli mieć więcej dóbr niż mniej.
3. Preferencje konsumenta są ciągłe (warunek techniczny).

Aksjomaty teorii

Hal R. Varian [2005, s. 6] uważa, iż niektóre założenia o preferencjach są tak fundamentalne, że można je traktować jako aksjomaty teorii konsumenta. Są to:

• zupełność - zakładamy, że dwa koszyki mogą być porównywalne
• zwrotność - zakładamy, że każdy koszyk jest przynajmniej tak samo dobry jak on sam
• przechodniość - czyli jeżeli konsument uważa, iż koszyk X jest przynajmniej tak samo dobry jak Y, a Y przynajmniej tak dobry jak Z, to sądzi on również, że X jest przynajmniej tak dobry jak Z.

Użyteczność

W II połowie XIX wieku ekonomiści neoklasyczni stworzyli podstawy teorii wyboru konsumenta opartej na pojęciu użyteczności. Użyteczność to suma zadowolenia (satysfakcji), jaką czerpie konsument z posiadanych towarów. Celem konsumenta jest uzyskanie maksymalnej użyteczności z konsumpcji wybranego dobra (M. Księżyk 2015, s. 70)

Maksymalna użyteczność

Wszystkie gospodarstwa domowe dążą do osiągnięcia jak największej użyteczności całkowitej.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej

Użyteczność, którą osiągają gospodarstwa domowe w konsumpcji dobra zmniejsza się w miarę konsumpcji kolejnych jednostek tego dobra.

Krzywa obojętności konsumenta

Nazywana jest również krzywą jednakowej użyteczności. Przedstawia ona wszystkie kombinacje dwóch dóbr, jednakowo pożądanych przez konsumenta. Konsument chcąc zwiększyć konsumpcję jednego dobra musi zmniejszać konsumpcję drugiego dobra (M. Księżyk 2015, s. 70)

Preferencje konsumenta — artykuły polecane

Racjonalność działania — Zachowania konsumentów — Motyw — Wartość — Użyteczność — Wartości określające jakość życia — Skłonność do konsumpcji — Wartość użytkowa — Model EBK

Bibliografia

• Czarny E. (2006), Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Teoria wyboru konsumenta, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
• Księżyk M. (2015), Ekonomia współczesnej gospodarki rynkowej, Wydawnictwa AGH, Kraków
• Kujda M. (1995), Makroekonomia, Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, Rzeszów
• Marciniak S. (red.) (2005), Makro i mikro ekonomia. Podstawowe problemy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szymańska A. (2012), Preferencje konsumenckie i ich determinanty, Zeszyty Naukowe WSEI Kraków, nr 8
• Ślusarczyk B., Ślusarczyk S. (2011), Podstawy mikro - i makroekonomii, Politechnika Lubelska, Lublin
• Varian H. (2013), Mikroekonomia. Kurs średni - ujęcie nowoczesne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Joanna Bogdali, Paulina Cieśla