Industrializacja
| Industrializacja |
|---|
| Polecane artykuły |
Industrializacja inaczej nazywana jest uprzemysłowieniem. To wzrost wartości przemysłu w stosunku do innych sektorów gospodarki. Przekłada się to na zwiększenie jego udziału w strukturze zatrudnienia oraz w tworzeniu PKB. Industrializacja to zjawisko typowe dla państw rozwijających się, przechodzących z gospodarki rolniczej na gospodarkę opartą o przemysł. (Kuciński. K i in. 2009, s. 268-269).
Proces industrializacji w różnych krajach i regionach świata rozpoczął postęp w rolnictwie. To właśnie w tym sektorze wzrosła wydajność pracy i uwolniła się nadwyżka siły roboczej, przez co udało się zaspokoić potrzebę kadr w nowo powstałych zakładach przemysłowych (Kuciński. K i in. 2009, s. 268).
Wiek XIX w Anglii zapoczątkował nowe metody produkcji przetwórczej, które rozpowszechniły się w innych krajach, niosąc za sobą konsekwencje społeczno-ekonomiczne. Kraje rozwinięte (np.: Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Japonia), które bazowały na przemyśle, tworzyły popyt na produkty rolne i niskoprzetworzone pochodzące z krajów rozwijających się. Transport i komunikacja teleinformatyczna dały możliwość rozbudowy kanałów handlowych, przez co wzmocniły eksport produktów rolniczych i górniczych do krajów gospodarczo rozwiniętych (Śliwa R, Waląg P, 2017 s. 121).
Nowe zakłady przemysłowe tworzyły potrzebę skoncentrowania w pojedynczych skupiskach licznych grup robotniczych. Dało to początek zakładaniu typowych osad robotniczych, które przyczyniły się do powstania nowych miast przemysłowych (np: konurbacje Górnego Śląska, Nadrenii-Westfalii, Zagłębie Donieckie). Nastąpił rozwój urbanizacji (Kuciński. K i in. 2009, s. 268).
Co raz to nowsze technologie i redukcja kosztów, przyczyniały się do osiągania co dojrzałego i nowego przemysłu. Wzrost wydajności spowodował przyrost dochodów i obniżanie się cen. Wszystko to pociągnęło za sobą podniesienie się jakości życia społeczeństwa (Śliwa R, Waląg P, 2017 s. 122).
Negatywne skutki industrializacji i tworzenia się wielkich fabryk
Fabryki zatrudniające kilka tysięcy osób niosły za sobą wiele negatywnych skutków społeczno-gospodarczych. Są to m.in (Kuciński. K i in. 2009, s. 269):
- Nadmierna eksploatacja zasobów mineralnych.
- Rozbudowa przemysłu w oparciu o tradycyjne dziedziny o niskim poziomie przetworzenia (dot. Przemysłu lekkiego jak i ciężkiego), co skutkowało brakiem konkurencyjności w stosunku do innych wytwórców produktów tych przemysłów na rynki światowe. Doprowadziło to do dużych problemów ze środowiskiem przyrodniczym.
- Jednokierunkowy rozwój gospodarki niektórych okręgów przemysłowych w wyniku zmiany ustrojowej, przyczynił się do dużego bezrobocia strukturalnego.
Zalety industrializacji
Korzystanie z miejscowych dóbr surowcowych i rozwój na ich podstawie, skutkował wzrostem dochodów i unowocześnianiem gospodarstw rolnych. Aby rozwój mógł przebiegać płynnie, należało zadbać o zaplecze naukowo-badawcze, co na samym początku stanowiło sporą barierę. (Kuciński. K i in. 2009, s. 269)
Bariery industrializacji
Industrializację mogą blokować m.in (Kuciński. K i in. 2009, s. 269):
- Względy finansowe, blokujące nowoczesne technologie,
- Wąskotorowe kształcenie kadr pracowniczych,
- Wymogi ochrony środowiska.
Dezindustrializacja - przeciwieństwo industrializacji
Dezindustrializacja to proces zmiany systemów opartych na przemyśle, w systemy bazujące na usługach. Występują one w krajach wysoko rozwiniętych, jednak błędne jest wyobrażenie, o postępującym spadku znaczenia przemysłu. Zmienia on swą postać, lecz na pewno nie znika całkowicie. Zmniejszenie się udziału przemysłu w gospodarce jest silnie skorelowane z popytem i podażą, przy czym analizując pojęcie podaży, należy również uwzględnić dynamikę wydajności pracy oraz łącznej produktywności czynników wytwórczych (Jasiński L.J. 2012 s. 20).
Bibliografia
- Bylicki L. (2014), Ochrona środowiska w Unii Europejskiej, Zeszyty naukowe PWSZ, Nauki ekonomiczne tom XX, s. 185-199
- Jasiński L.J. (2012), Logika procesów dezindustrializacji, Optimum studia ekonomiczne nr 4 (58), Kraków, s. 16-36
- Kuciński K. (red.) (2009), Geografia ekonomiczna, Wolters Kluwer Polska, Kraków, str 268-269
- Macyra R. (2019), Polskie Ścieżki industrializacji (1918-1989): Propozycja ich weryfikacji ich efektywności ekonomicznej i społecznej użyteczności, Optimum Economic Studies nr.1 (95), Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań, s. 46-70
- Śliwa R., Waląg P. (2017), Industrializacja i deindustrializacja gospodarki. Przyczynek do dyskusji nad reindustrializacją gospodarki Polski, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 52 (4/2017), Kraków, s. 121-135
- Zioło Z. (2017), Wpływ przemysłu i usług na rozwój społeczno-gospodarczy układów przestrzennych, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, nr 31 (4)
Autor: Justyna Bielecka
