Lobbing

Lobbing
Polecane artykuły
Partycypacja Władza Konsultacje społeczne Pomoc prawna Organizacja międzynarodowa Interesariusze Korupcja Zadanie, uprawnienie, odpowiedzialność Kooperacja

Lobbing (z angielskiego lobbying - "wywieranie nacisku") to prawnie dozwolone czynności dążące do wywarcia nacisku na podejmowane decyzje władzy publicznej.

TL;DR

Lobbing to legalna działalność mająca na celu wywarcie wpływu na decyzje władzy publicznej. Istnieje lobbing legalny i nielegalny. Metody lobbystów opierają się na analizie procesu decyzyjnego i znajomości polityki. Pozytywne aspekty lobbingu to zbliżenie jednostki do państwa i promowanie równości, negatywne to osłabienie demokracji i uzależnienie od wpływowych grup. Dominujące rodzaje lobbingu to ad hoc, dziki i profesjonalny.

Charakterystyka pojęcia i rozwiązania formalno-prawne

Słowo wywodzi się z angielskiego lobby co w tłumaczeniu na polski oznacza hall wejściowy w hotelu lub parlamencie, stąd lobbying oznacza dosłownie czynność wykonywaną w lobby.

Ustawodawca termin działalności lobbingowej definiuje jako "każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa", a zawodową działalność lobbingową jako "zarobkowa działalność lobbingowa prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tych osób". (Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, 2005, s. 1)

Podstawą regulacji prawnej lobbingu są: jawność działalności lobbingowej, obowiązkowa rejestracja podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową oraz kontrola zawodowej działalności lobbingowej poprzez sprawozdania z prowadzonej działalności i zamieszczania informacji w Biuletynie Informacji Publicznej. (Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, 2005, s. 1-9) W powszechnym tłumaczeniu lobbing to legalne czynności podejmowane przez lobbistę mające na celu wywarcie korzystnego dla zleceniodawcy wpływu na decyzje organów władzy publicznej. Lobbista to zawód - osoba działająca zarobkowo, na zlecenie, która w sposób profesjonalny wpływa na określone grupy osób wchodzących w skład władzy poprzez dostarczanie analiz, opiniowanie lub nakreślanie aktów prawnych (P.Kuczma, 2007, s. 81)

Zakłada się, że lobbing to działalność legalna, jednak istnieją również pojęcia sprzeczne takie jak "lobbing nielegalny", "czarny lobbing", czyli działania prowadzone niezgodnie z prawem lub niejawnie poprzez dostarczanie fałszywych ekspertyz, raportów lub opinii. Należy nie mylić z lobbingiem działań z pozoru podobnych takich jak korupcja czy łapownictwo oraz petycji do władz, które również mogą wpływać na decyzje polityczne jednak są to działania w interesie własnym.

Lobbistyczne metody wpływania na decyzje organów władzy publicznej oparte są na ekonomicznych oraz socjologicznych aspektach. Skuteczność działań lobbistów jest tym większa, im bardziej precyzyjne są: analiza procesu decyzyjnego, poznanie polityki poszczególnych organów, cele strategiczne, analiza SWOT, bieżący monitoring wydarzeń i zachowań.

Pozytywne aspekty lobbingu

• zmniejszenie odległości między jednostką a państwem, równocześnie tworzenie okoliczności sprzyjających rozwojowi ludności obywatelskiej
• podkreślanie niebagatelnych bieżących problemów i skupienie na nowych wyzwaniach
• wymuszenie wglądu do informacji publicznej
• sprzyjanie wyrównaniu ulokowania różnych grup, w tym również uznanie mniej wartościowych grup
• utworzenie możliwości relacji pomiędzy zwykłymi obywatelami a elitami

(A. Kubiak, 2013, s. 134)

Negatywne aspekty lobbingu

• służenie osłabieniu demokracji - łatwość prezentacji interesów może sprzyjać poparciu silniejszych, bardziej wpływowych grup, kosztem słabszych, gorzej prowadzonych - takie stopniowe przejmowanie władzy wynikające z ich przewagi może w rezultacie narzucać interesy preferowane tylko przez wybraną grupę społeczną, sprzeczne z dobrem ogółu
• powodowanie niewłaściwych i niezgodnych z przyjętymi zasadami zmian w życiu społecznym poprzez przekupywanie władz przez lobbistów - przyczyną takich patologii może być niekontrolowana lub źle zarządzana działalność lobbistyczna
• uzależnienie interesów państwowych od wpływowych międzynarodowych grup, wspierających interesy globalnych korporacji lub zagranicznych przedsiębiorców.

(A. Kubiak, 2013, s. 134)

Dominujące rodzaje lobbingu

• lobbing ad hoc - ma charakter amatorski, występuje w sytuacji, gdy grupa interesów podejmuje się działalności lobbingowej sporadycznie, jednorazowo, w relacji z konkretną sprawą. Działalność jest wtedy podejmowana przez jakąś osobę, grupę lub koalicję, które dokonują tego przy okazji wypełniania swoich obowiązków zawodowych, zadań statutowych bądź z polecenia ich przełożonych.
• lobbing dziki - ma charakter amatorski, może występować w sytuacji takiej jak w przypadku lobbingu ad hoc, jest jednak w swoich środkach bardziej prymitywny, bezczelny. Często grupy podejmujące taką działalność pochodzą z kręgu byłych decydentów lub bezpośrednio władz, którym po reorganizacji rządu bądź porażce w wyborach pozostały kontakty polityczne. Grupy te stosują zazwyczaj środki działania niezgodne z etyką biznesu, wykorzystują swoje gałęzie kontaktów, układy zawodowe.
• lobbing profesjonalny - ma charakter zawodowy, grupy praktykujące ten rodzaj lobbingu wykorzystują dostępne strategie i techniki działania zgodne z ekonomicznymi i społecznymi zasadami. Występuje w kilku formach:

1. wyspecjalizowane firmy lobbingowe i konsultingowe - małe firmy zatrudniające kilka, kilkanaście osób, reprezentujące klientów zarówno zagranicznych jak i polskich,
2. agencje public relations - reprezentujące głównie klientów zagranicznych, zajmują się jedynie wybranymi częściami lobbingu np. pozyskiwaniem ekspertów,
3. wyodrębnione komórki w przedsiębiorstwach - polega na tworzeniu w strukturze przedsiębiorstwa działu specjalizującego się m.in. relacjami z inwestorami, władzami publicznymi i lobbingiem,
4. lobbing instytucjonalny organizacji gospodarczych - jest nakierowany na rozwiązywanie problemów dotyczących większej grupy podmiotów gospodarczych, a nie interesów pojedynczych firm.

(K. Jasiecki, 2000, s. 9,10)

Bibliografia

• Jasiecki K. (2002), Lobbing w USA, Europie Zachodniej i Polsce. Podobieństwa i różnice. Studia Europejskie / Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, nr 4
• Jasiecki K. (2006) Lobbing gospodarczy w Polsce, "Studia socjologiczne nr 4/2000", Polska Akademia Nauk
• Kubiak A. (2013) Lobbing w polskim prawie i praktyce "Annales. Etyka w życiu gospodarczym. vol. 16", Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Kuczma P. (2007), Definicja lobbingu według ustawy z 7 lipca 2005 r. "Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny. Rok LXIX - zeszyt 4", Wydział Prawa i Administracji UAM, Poznań
• Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Dz.U. 2005 Nr 169 poz. 1414

Autor: Urszula Wojtas

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.