Ryzyko transakcyjne
| Ryzyko transakcyjne |
|---|
| Polecane artykuły |
Ryzyko transakcyjne, zwane inaczej kontraktowym, urzeczywistnia się w następstwie niedotrzymania zobowiązań umownych przez uczestników transakcji, oraz w wyniku wystąpienia okoliczności od nich niezależnych, mających dla nich charakter siły wyższej. Podstawowe ryzyka transakcyjne, których nie zalicza się do okoliczności siły wyższej, wyrażają się przede wszystkim w wyborze partnera zagranicznego. Ryzyko to wiąże się z wyborem kontrahenta nieuczciwego, bądź takiego, który z powodów w znacznym stopniu od niego niezależnych, nie wywiązuje się z umowy.
Konsekwencją wyboru takiego partnera z perspektywy polskiego eksportera może być nieodebranie towaru, lub zwłoka w jego odbiorze, brak lub częściowa zapłata za towar, zwłoka w regulowaniu płatności. Z perspektywy polskiego importera - niedostarczenie towaru przez eksportera, opóźnienia w dostawie, dostarczenie towaru jakości złej lub gorszej od ustalonej, dostarczenie niepełnej bądź sfałszowanej dokumentacji. Ryzyko kontraktowe może również wynikać z różnic interpretacyjnych w odniesieniu do poszczególnych danych kontraktowych.
Podstawowe rodzaje ryzyka transakcyjnego, które mogą być uznane za siłę wyższą, zawierane są w odpowiedniej klauzuli kontraktowej, odnosząc się do szczególnych okoliczności zwalniają strony od wypełnienia zobowiązania.
Najczęściej są to:
- nadzwyczajne okoliczności o charakterze politycznym,
- klęski żywiołowe,
- szczególne okoliczności o charakterze społecznym.
W celu ograniczenia ryzyka należy uzyskać odpowiednie informacje o kontrahencie (np. poprzez wywiadownie gospodarcze), dokonać analizy i jasno sformułować klauzule kontraktowe aby nie dopuścić do możliwości dowolnej ich interpretacji.
Poziom ryzyka kontraktowego można określić wielkością zaangażowanego kapitału; tak bezpośredniego, jak i pośredniego, związanego z możliwością poniesienia strat spowodowanych niewykonaniem lub niewłaściwym wykonaniem transakcji przez kolejne ogniwa sprzedaży i producentów.
Ryzyko transakcyjne może występować przy transakcjach zwykłych (zwanych też samoistnymi), specyficznych, oraz wynikać oraz wynikać z innych umów związanych z działalnością handlową. Stąd też ryzyko transakcyjne dzielimy na:
- ryzyko w transakcjach zwykłych - oznacza niebezpieczeństwo niedotrzymania zobowiązań kontraktowych przez partnerów handlowych. Do tej grupy zaliczamy ryzyko odmowy wykonania kontraktu, świadomej dostawy towarów niedostatecznej jakości lub ilości, jak również ryzyko kredytowe, które zostanie opisane w dalszej części pracy,
- ryzyko w transakcjach specyficznych - również związane jest z niedotrzymaniem zobowiązań przez partnerów handlowych. Pojawia się ono w transakcjach: wiązanych (gdy wykonanie kontraktu uzależnione jest od wykonania innego kontraktu), kompensacyjnych (gdy istnieje znaczna różnica pomiędzy terminami wzajemnych dostaw), reeksportowych (związane z klauzulą reeksportową, zastrzegającą eksporterowi prawo dochodzenia szkód w razie skierowania towaru do innego kraju niż określony kraj przeznaczenia), switchowych (przede wszystkim ryzyko kursowe).
- pozostałe ryzyka transakcyjne - nie wynikają bezpośrednio z umów kupna-sprzedaży, lecz z innych umów kontraktowych. Można do nich zaliczyć: ryzyko w kooperacji i obrocie licencyjnym, ryzyko wyboru zagranicznych kanałów dystrybucji, ryzyko agencyjne, ryzyko komisowe i ryzyko konsygnacyjne.
Bibliografia
- Kaczmarek Tadeusz T., Zarządzanie ryzykiem handlowym i finansowym dla praktyków, wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 1999, s. 26-27
- Krawczyk Marzena, Piasecka Agnieszka, Problemy handlu międzynarodowego - materiały VIII ogólnopolskiej konferencji naukowej, wyd. Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Katedra Handlu Zagranicznego, Kraków 2000, s. 529-530
Autor: Andrzej Ruchałowski
